Është një paragjykim i zakonshëm njerëzor të besosh se gjithçka ishte më mirë në të kaluarën.
Por ky paragjykim rrallëherë i reziston shqyrtimit dhe perceptimet e marrëdhënieve të kaluara franko-gjermane nuk bëjnë përjashtim.
Ndërsa marrëdhënia dypalëshe ka qenë prej kohësh e një rëndësie të madhe për Evropën, ajo gjithashtu është karakterizuar gjithmonë nga grindje dhe madje edhe përçarje të rënda.
Mitologjizimi është i kuptueshëm. Marrëdhëniet franko-gjermane ishin themeli origjinal i Bashkimit Evropian, i cili filloi si një komunitet qymyri dhe çeliku në fillim të viteve 1950 dhe është ende boshti qendror i BE-së.
Pa Francën dhe Gjermaninë, lojtarët më të mëdhenj, më të rëndësishëm ekonomikisht dhe politikisht, që mishërojnë ekuilibrin mes Veriut Evropian dhe Jugut Mesdhetar, nuk do të ishte i mundur asnjë përparim i vërtetë drejt integrimit evropian.
Por me zgjerimin e saj në vitin 2004, puna e brendshme e BE-së u bë më e ndërlikuar, sepse një dimension i ri iu shtua orientimit tradicional veri-jug: Evropa Qendrore dhe Lindore. Rëndësia e këtij rajoni është rritur vetëm tani që presidenti rus Vladimir Putin ka pushtuar një vend sovran fqinj dhe ka sjellë një luftë në shkallë të gjerë përsëri në kontinent.
Pavarësisht se si evoluon ai konflikt, ka pasur një humbje të pakthyeshme besimi midis Evropës dhe Rusisë.
Agresioni i Putinit ka ndryshuar rrënjësisht llogaritjen strategjike dhe ka krijuar kushtet për një lloj të ri të Luftës së Ftohtë në Evropën Qendrore dhe Lindore. Rusia e tij përfaqëson një kërcënim afatgjatë të parashikueshëm që do të detyrojë BE-në dhe vendet e saj anëtare të investojnë shumë më tepër në aftësinë për të mbrojtur veten, sistemin e tyre liberal demokratik dhe parimet e tyre me mjete ushtarake.
Me pak fjalë, BE-ja duhet të transformohet në një lojtar sovran gjeopolitik me aftësinë e saj parandaluese ushtarake për të mbrojtur interesat e saj.
Kjo sfidë vlen para së gjithash për Gjermaninë, dhe jo vetëm sepse ajo është shteti anëtar më i populluar dhe ekonomia më e madhe, që banon në zemër të Evropës. Po aq e rëndësishme është edhe vetë historia e saj e tmerrshme e shekullit të njëzetë.
Ishte Gjermania që i vuri dy herë një pishtar kontinentit evropian, duke kryer krime të pashoqe nën Hitlerin deri në dorëzimin dhe ndarjen e saj të pakushtëzuar.
Më pas, agresori kryesor i gjysmës së parë të shekullit të njëzetë u shndërrua në një vend tregtarësh dhe prodhuesish paqësorë. Duke braktisur luftën dhe duke ndjekur një politikë pacifiste që u rrënjos thellë në popullin e saj, Gjermania u bë një kampione globale e eksporteve. Me kalimin e kohës, kjo trajektore e pasluftës e lejoi atë të ndërtonte besim me ish-armiqtë e saj, gjë që ishte një parakusht për ribashkimin paqësor të vitit 1990.
Por lufta e agresionit të Putinit ka shkatërruar iluzionin se Gjermania mund të mbetet një vend tregtar pacifist për një kohë të pacaktuar.
Pas 30 vitesh paqeje dhe stabiliteti relativ, Europa është tani nën kërcënimin e drejtpërdrejtë ushtarak edhe një herë. Si fuqia më e fortë ekonomike e BE-së, Gjermanisë do t’i duhet t’i thotë lamtumirë pacifizmit dhe të fillojë të riarmatoset, duke e kthyer efektivisht fuqinë e saj ekonomike në një mjet strategjik.
Vendi tashmë ka ecur në këtë drejtim. Në fjalimin e tij “Zeitenwende” (momenti ujëmbledhës) në fund të shkurtit, kancelari gjerman Olaf Scholz njoftoi një fond të ri special prej 100 miliardë eurosh për ushtrinë gjermane dhe më pas e ndoqi atë me një paketë prej 200 miliardë eurosh për të përballuar pasojat nga rritja e çmimeve të energjisë.
Por mos bëni gabim: kjo Gjermani e re në mënyrë të pashmangshme do të shikohet me dyshim nga fqinjët e saj, veçanërisht Franca.
Si fuqia e vetme bërthamore e BE-së dhe shteti i saj i vetëm anëtar me një vend të përhershëm në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (dy gjëra që Gjermania as i dëshiron dhe as do t’i arrijë kurrë), Franca është qartësisht e kujdesshme ndaj rolit të ri të Gjermanisë.
Është ende e paqartë se çfarë lloj Europe dëshiron Gjermania e re dhe kjo pasiguri ka krijuar një pasiguri të panevojshme.
Shfaqjet e paaftësisë dhe mungesës së koordinimit të qeverisë gjermane pas fjalimit të Scholz nuk i përmirësuan aspak gjërat.
Shumë dyshime midis Francës dhe Gjermanisë mund të çojë në keqkuptime dhe gabime të paforta nga të dyja palët, duke shkaktuar konflikte reale që do të rrezikojnë më tej sigurinë evropiane.
Me një luftë tokësore në shkallë të gjerë në kufirin e saj, nevojitet pikërisht e kundërta: bashkëpunim shumë më i ngushtë midis dy lojtarëve më të mëdhenj të BE-së, veçanërisht në fushën e projekteve të përbashkëta të armëve.
Situata është bërë edhe më e komplikuar nga zhvendosja drejt lindjes në qendrën e gravitetit të BE-së dhe nga premtimi i ri i BE-së për të shtrirë anëtarësimin në Ukrainë, Gjeorgji dhe Moldavi.
Këto procese të reja të anëtarësimit do të përshpejtojnë transformimin e BE-së nga një projekt i përbashkët tregu dhe modernizimi në një lojtar gjeopolitik. Për më tepër, ka premtime të kahershme dhe ende të paplotësuara për anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor – për të mos përmendur çështjen jashtëzakonisht komplekse turke.
Sjellja e këtyre vendeve më afër është qartë në interesin kryesor strategjik të Evropës.
Këto rajone, së bashku me Mesdheun lindor dhe Afrikën Veriore dhe Perëndimore, do të jenë shqetësimet kryesore të sigurisë evropiane në dekadat e ardhshme.
Evropa do të duhet të angazhohet me ta, duke punuar gjithashtu ngushtë me partnerët e saj transatlantikë përmes një NATO-je të fortë.
Nëse BE mund ta bëjë këtë do të varet së pari nga Franca dhe Gjermania, të cilat ende duhet të punojnë së bashku në miqësi dhe mirëbesim, pavarësisht mosmarrëveshjeve dhe komplikimeve të reja, dhe të bashkëpunojnë me të gjithë evropianët në mbështetje të projektit të tyre të përbashkët.
Joschka Fischer, ministër i jashtëm i Gjermanisë dhe zëvendëskancelar nga viti 1998 deri në 2005, ishte lider i Partisë Gjermane të Gjelbër për gati 20 vjet.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
