Ky është një moment kyç për Evropën. Kriza globale e energjisë po kërcënon t’i japë një goditje të rëndë pjesëve të mëdha të industrisë së saj dhe të dëmtojë rëndë aftësinë e saj për të konkurruar në skenën globale. Në të njëjtën kohë, rajoni duhet të përballet me implikimet e hapave madhorë që po ndërmarrin ekonomitë e tjera kryesore në politikat e tyre industriale.
Akti i Reduktimit të Inflacionit në SHBA është një ndryshim i lojës, duke kanalizuar qindra miliarda dollarë në ndërtimin e industrive të energjisë dhe prodhimit të së ardhmes. Megjithatë, Shtetet e Bashkuara nuk janë të vetmet në ndjekjen e përpjekjeve të tilla të mëdha. Kina ka qenë përpara kurbës në zhvillimin e prodhimit vendas të teknologjive të energjisë së pastër, ndërsa vende si Japonia, Koreja dhe India po shtyjnë gjithashtu rritjen e investimeve dhe mbështetjes në këtë drejtim.
Kjo kërkon që BE-ja të rivlerësojë strategjinë e saj industriale me synimin për të pozicionuar ekonominë e rajonit për rritje të re në dekadat e ardhshme. Paketa Fit for 55 e BE-së dhe plani REPowerEU kanë vendosur rrugën për tranzicionin e përgjithshëm të energjisë së pastër të bllokut. Por madhësia e veprimeve që po ndërmerren diku tjetër dhe pasojat e jashtëzakonshme të krizës energjetike në Evropë, kërkojnë një strategji të re industriale të BE-së.
Çmimet e gazit natyror – të cilat janë rritur si rezultat i pushtimit rus të Ukrainës – janë në qendër të krizës aktuale dhe kërcënimit të saj për industrinë evropiane. Sektorët më intensivë të energjisë tashmë po vuajnë, me një numër në rritje kompanish që ndalojnë dhe madje mbyllin përgjithmonë operimet. Industritë kryesore të Evropës që konsumojnë gaz – duke përfshirë kimikatet, përpunimin e ushqimit, çelikun dhe letrën – gjenerojnë vlerë ekonomike prej më shumë se 600 miliardë dollarë në vit dhe punësojnë pothuajse 8 milionë punëtorë.
Ato zona mund të jenë më të rrezikuara, por ato janë vetëm maja e ajsbergut. Ekspozimi ndaj kostove të larta të energjisë po paraqet sfida më të gjera për konkurrencën e sektorit industrial të Evropës. Deri më tani, duket se është përshtatur mirë gjatë këtij viti të trazuar, pjesërisht falë veprimeve emergjente nga qeveritë. Por ajo ka nevojë për një master plan për të ardhmen që shkon përtej mënyrës së mbijetesës.
E vërteta e papërshtatshme është se, për dekada, modeli i biznesit të shumë industrive evropiane bazohej në disponueshmërinë e furnizimeve të bollshme dhe të lira të energjisë ruse. Ky model biznesi u shkatërrua kur Rusia pushtoi Ukrainën. Dhe nuk kthehet më.
As çmimet e larta të energjisë nuk janë vetëm një fenomen i përkohshëm. Evropa tani përballet me çmime strukturore më të larta të importit të karburantit në mungesë të gazit rus. Ky është një sinjal i qartë se rajoni duhet të gjejë burime të reja të avantazhit konkurrues ose rrezikon deindustrializimin.
Një fushë ku mund të gjejë avantazh është gjenerata e ardhshme e prodhimit industrial. Vëmendja po i drejtohet gjithnjë e më shumë potencialit të prodhimit me emetime të ulëta, i cili do të rritet në rëndësi vetëm kur vendet do të shtojnë përpjekjet për të arritur qëllimet e tyre klimatike dhe ekonomia e re e energjisë zgjerohet. Kjo do të thotë rritje e kërkesës për teknologjitë e energjisë së pastër – të tilla si automjetet elektrike, panelet diellore dhe turbinat me erë – dhe për materialet kryesore si çeliku, alumini dhe çimentoja që mund të prodhohen me emetime dukshëm më të ulëta se sa janë sot.
Në sektorin e energjisë elektrike, dielli dhe era janë tashmë opsionet më të lira, duke ofruar stimuj të fortë ekonomikë që po ndihmojnë në vendosjen e tyre. Por situata është e ndryshme në sektorë të tjerë të ekonomisë, si transporti në distanca të gjata dhe industria e rëndë, ku nevojitet më shumë punë për të përmirësuar konkurrencën e opsioneve me emetim të ulët.
Me erën në det të hapur, Evropa ka treguar se mund të jetë një lider global në teknologjitë e pastra. Tani ajo duhet të bëhet shumë më e fortë në fusha të tilla si bateritë, automjetet elektrike, elektrolizuesit për hidrogjen, pompat e nxehtësisë dhe më shumë. Dhe përballet me sfida të forta konkurruese, me Kinën, SHBA-në, Japoninë dhe shumë të tjerë që kërkojnë të udhëheqin gjeneratën e ardhshme të teknologjive të pastra industriale dhe prodhuese.
Evropa ka pikat e veta të forta: tregun e saj të madh të brendshëm, fuqinë punëtore të kualifikuar, rrjetin e gjerë të institucioneve kërkimore dhe qendrave të ekspertizës, dhe historinë e gjatë të prodhimit të produkteve të prodhuara me vlerë të shtuar më të lartë. Por këto duhet të bashkohen me një shtytje të fortë në formën e një politike të re industriale nga Komisioni Evropian dhe vendet anëtare të BE-së.
Është e qartë se BE-ja nuk do të kthehet atje ku ishte përpara krizës aktuale të energjisë. Ajo duhet të jetë e qartë në lidhje me këtë situatë dhe të guximshme në veprimet që ndërmerr nëse dëshiron të mbetet një fuqi industriale globale./ Fatih Birol
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Financial Times“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Cilat shtete kanë çmimet më të shtrenjta të energjisë elektrike?
