Jemi dëshmitarë të një ndërthurjeje të paprecedentë të krizave të mëdha dhe të vogla.
Nga pandemia COVID-19, rritja e çmimeve të energjisë dhe kthimi i inflacionit në ekonomitë e zhvilluara dhe në zhvillim, tek zinxhirët e ndarë të furnizimit, lufta kriminale e Rusisë në Ukrainë dhe ndryshimet klimatike, shumë nga këto kriza janë shenja jo vetëm të kalbjes, por të lindjes së një rendi itë ri botëror.
Ndërsa mbetjet e rendit bipolar të shekullit të njëzetë më në fund po zhduken, një pentarki i ri global po del në plan të parë.
Shtetet e Bashkuara dhe Kina, dy superfuqitë ushtarake, teknologjike dhe ekonomike të këtij shekulli, do të jenë lojtarët dominues, por Evropa, Japonia dhe India do të ushtrojnë ndikim domethënës mbi pjesë të mëdha të planetit.
Një pikëpyetje e madhe qëndron mbi Rusinë, sepse statusi i saj i ardhshëm, kapacitetet dhe qëndrimi strategjik do të varen nga rezultati i luftës së saj të agresionit.
Nën presidentin Vladimir Putin, Rusia është kapur dëshpërimisht pas së kaluarës, duke kërkuar të rikrijojë shekullin e njëzetë apo edhe fundin e shekullit të nëntëmbëdhjetë. Por me përpjekjet e saj të gabuara katastrofike për të shkatërruar Ukrainën, ajo po shkatërron veten.
Një disfatë ushtarake ruse në Ukrainë është tashmë e sigurt, çështja është kur, jo nëse.
Por është ende shumë herët për të parashikuar pasojat e mundshme.
A do të mbijetojë regjimi i Putinit, apo humbja e Rusisë do të sjellë një fazë tjetër të kalbjes dhe shpërbërjes së brendshme. Derisa kjo çështje të zgjidhet, ne nuk mund ta dimë ende nëse Rusia do të përpiqet të ruajë pretendimin e saj të vjetër për hegjemoninë në Evropën Lindore dhe në pjesën më të madhe të Euroazisë.
Nëse Kremlini detyrohet të braktisë këtë pretendim, roli i tij si fuqi botërore ndoshta do të kishte përfunduar.
Sigurisht, edhe një Rusi e dëshpëruar, e poshtëruar, në vend që të hyjë në letargji gjeopolitike, ka shumë të ngjarë të mbetet një burim kryesor i destabilitetit në rendin e ri botëror, dhe veçanërisht në kontinentin evropian. Por tani është e qartë se arsenali masiv bërthamor i Rusisë nuk është më i mjaftueshëm për të siguruar statusin e saj gjeopolitik në shekullin e njëzet e një. Ekonomia e saj është duke pësuar rënie në mënyrë vendimtare ndërsa pjesa tjetër e botës lëviz për të hequr gradualisht karburantet fosile – shtylla kurrizore e ekonomisë ruse.
Ndërsa Rusia paraqet rreziqe të reja për shkak të brishtësisë dhe kalbjes së saj, Kina do ta bëjë këtë për shkak të pasurisë dhe fuqisë së saj në rritje.
Për shkak të valës masive të globalizimit që filloi në fillim të viteve 2000, Kina arriti të dilte nga varfëria dhe të pozicionohej për të arritur statusin me të ardhura të larta. Dhe me krizën financiare të vitit 2008 që diskreditoi pjesërisht Perëndimin, Kina ka qenë në gjendje të zgjerojë rolin e saj udhëheqës global dhe ta paraqesë veten si një superfuqi globale përkrah SHBA-së.
Ndryshe nga Bashkimi Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë, megjithatë, Kina nuk ka bërë gabim duke u fokusuar vetëm në fuqinë e saj ushtarake.
Përkundrazi, ngritja e saj globale pasqyron përqafimin e saj të integrimit në tregjet botërore të dominuara nga SHBA dhe Perëndimi, ndërkohë që investon shumë në konkurrencën me Perëndimin në termat teknologjikë dhe shkencorë. Kinezët sigurisht nuk janë frenuar në investimet ushtarake, por ata nuk kanë lejuar që shpenzimet për mbrojtjen dhe sigurinë të pengojnë çdo gjë tjetër.
Dallimi përcaktues midis Kinës dhe Rusisë sot është se, ndryshe nga Putini, udhëheqja kineze ka jetuar në shekullin e njëzet e një për mjaft kohë.
Samiti i fundit i G-20 në Bali nxori në pah këtë ndryshim themelor të këndvështrimit dhe qëllimit. Ndërsa Rusia e gjeti veten të izoluar diplomatikisht, Kina ishte në qendër të të gjitha diskutimeve.
Megjithëse nuk e kanë adoptuar qëndrimin perëndimor për krizën e Ukrainës, vende të mëdha si Kina dhe India e shfrytëzuan rastin për t’u distancuar dukshëm nga Kremlini, duke dënuar politikën e tij të luftës dhe kërcënimet bërthamore.
Nëse bisedimet personale midis Presidentit të SHBA Joe Biden dhe presidentit kinez Xi Jinping ndihmojnë në uljen e tensioneve kino-amerikane, samiti i Balit duket se ka hapur derën për riformësimin e marrëdhënieve ndërkombëtare në shekullin e njëzet e një.
Rezultati i zgjedhjeve afatmesme në SHBA ofron edhe një arsye tjetër për shpresë, pasi “vala e kuqe” e shumëpritur republikane nuk arriti të materializohej. GOP nuk arriti të merrte Senatin dhe mezi siguroi një shumicë në Dhomën e Përfaqësuesve.
Ashtu si në 2018 dhe 2020, ish-presidenti Donald Trump e mbajti përsëri partinë e tij. Shumica e amerikanëve nuk duan një kthim në politikat e tij izoluese “Amerika së pari”.
Së bashku, afatet afatmesme të SHBA dhe samiti i Balit ofrojnë arsye për optimizëm në një moment të vështirë.
Por do të na duhet shumë më tepër progres drejt bashkëpunimit global.
Në fund të fundit, dy krizat tona më të mëdha, lufta retrograde e Rusisë në Ukrainë dhe ndryshimet klimatike, mund të kapërcehen vetëm nëse fuqitë kryesore të botës gjejnë një mënyrë për të punuar së bashku.
Joschka Fischer, ministër i jashtëm i Gjermanisë dhe zëvendëskancelar nga viti 1998 deri në 2005, ishte lider i Partisë Gjermane të Gjelbër për gati 20 vjet.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Bloomberg”: Si mund të nisë Lufta e Tretë Botërore
