Më 5 mars, pak më shumë se një javë pasi Rusia pushtoi Ukrainën, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen shprehu shqetësimin se Kremlini mund të mbyllte rubinetin e gazit të bllokut. “BE duhet të heqë qafe varësinë e saj nga lëndët djegëse fosile”, shkroi ajo në Twitter. Von der Leyen më pas vlerësoi Spanjën, të cilën ajo e quajti “një kryesuese këtu, me pjesën e saj të madhe të burimeve të rinovueshme dhe kapacitetet e LNG”.
Nuk do të ishte hera e fundit që von der Leyen duket se ka vendosur gazin natyror të lëngshëm në kategorinë e energjive të rinovueshme. Problemi është se LNG është gjithashtu një lëndë djegëse fosile: ajo pompohet nga toka – në disa raste copëtohet – dhe në fund digjet në mënyra që janë shkatërruese për klimën. Kjo ngatërresë nga von der Leyen, e cila udhëhoqi Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane, udhërrëfyesi i BE-së drejt dekarbonizimit, mund t’i kushtojë bllokut ekologjikisht dhe financiarisht.
Në Samitin e Qëndrueshmërisë së Economist në mars, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres i quajti karburantet fosile “një investim budalla, që çon në miliarda asete të bllokuara”. Vendet duhet të “përshpejtojnë heqjen e qymyrit dhe të gjitha lëndëve djegëse fosile”, tha Guterres. “Kjo është çmenduri. Varësia ndaj lëndëve djegëse fosile është një shkatërrim i siguruar reciprokisht.”
E megjithatë BE-ja aktualisht po investon miliarda euro në infrastrukturën e karburanteve fosile që ose do të vjetërohet ose do të jetë shumë më e shtrenjtë për t’u mirëmbajtur nëse blloku nuk synon të përkeqësojë më tej krizën klimatike.
LNG po lulëzon dhe kostot janë të larta
Konsumatori më i madh i gazit në BE është Gjermania, e ndjekur nga Italia, Holanda, Sllovakia dhe Franca, sipas Eurostat. Këto vende tani po përpiqen të zëvendësojnë importet e tyre të gazit nga Rusia me furnizime nga burime të tjera.
“Që nga fillimi i luftës, importet e LNG-së në Evropë janë rritur me 58%,” tha Paula Di Mattia Peraire, një analiste gazi në Independent Commodity Intelligence Services (ICIS). Për shkak të kësaj, Gjermania, Greqia dhe Italia në veçanti – si dhe Irlanda, Franca, Holanda dhe Polonia – po zgjerojnë infrastrukturën e tyre për të marrë LNG.
“Ka shumë investime në Evropë në lidhje me LNG,” tha Peraire. “Nëse të gjitha këto projekte realizohen – rreth 15 projekte të reja deri në fund të vitit 2024 – kjo do të rrisë kapacitetin e rigazifikimit me 70 miliardë metra kub në vit”.
Një sasi veçanërisht e madhe e parave të qeverisë po derdhet në terminalet bregdetare ku LNG-ja e ftohur shkarkohet dhe nxehet derisa të mund të injektohet në rrjetet e tubacioneve. Aktualisht, ka shumë pak nga këto terminale – veçanërisht në Detin e Veriut dhe Detin Baltik – për të përmbushur nevojat e BE-së për gaz.
Për më tepër, në vend që të rrjedhë nga lindja në perëndim, gazi LNG do të duhet të rrjedhë nga Spanja, Franca dhe Holanda në Evropën Qendrore dhe Lindore. Megjithatë, duke qenë se tubacionet e gazit janë kryesisht rrugë me një drejtim, një “rrjedhë e kundërt” është e mundur vetëm në një masë të kufizuar. Kapacitetet gjermane, të cilat janë gjeografikisht qendrore brenda Evropës dhe për këtë arsye kyçe për rrjetin, duhet të paktën të dyfishohen që kjo të ndodhë, sipas Institutit Fraunhofer.
Një tjetër humbje e rëndë do të vinte në vënien në punë të një flote për të transportuar gaz në Evropë. Cisternat e LNG-së, lehtësisht të dallueshme nga rezervuarët e tyre sferikë, mund të mbajnë deri në 175,000 metra kub gaz të lëngshëm, ekuivalent me 90 milionë metra kub gaz tubacioni më pak të dendur. Pra, për të zëvendësuar 167 miliardë metra kub gaz rus në vit, rreth 1800 ngarkesa anijesh – ose pesë në ditë – nevojiten për Bashkimin Evropian. Sipas Institutit të Ekonomisë dhe Logjistikës së Transportit, kjo do të kërkonte 160 cisterna të reja me një çmim njësi prej 220 milionë dollarësh (212.5 milionë euro), për një total prej 35.2 miliardë dollarësh.
‘Një emergjencë tani’
Bashkimi Evropian ka shpallur synimin e tij për t’u bërë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050. Gjermania synon për vitin 2045. Megjithatë, nëse BE djeg më shumë LNG, emetimet do të rriten.
“Ne kemi një emergjencë tani,” tha Ganna Gladkykh, e cila hulumton tranzicionet e energjisë së pastër për Aleancën Evropiane të Kërkimit të Energjisë (EERA). “Edhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë thotë se duhet të ketë zero investime në lëndët djegëse fosile, zero investime në infrastrukturën e karburanteve fosile. Atëherë ne do të jemi në gjendje të arrijmë qëllimet klimatike.” Pompimi i miliarda eurove nga BE në infrastrukturën e gazit është në kundërshtim me këtë. “Nuk ka kuptim të investosh në LNG dhe veçanërisht në Evropë,” tha Gladkykh.
Shpresat e hidrogjenit me kosto të lartë
Gazrat e prodhuar në mënyra më miqësore ndaj klimës synojnë të zbusin problemin. Në vend të gazeve fosile, amoniaku dhe veçanërisht hidrogjeni i lëngshëm duhet të përpunohen brenda pak viteve. Nëse kjo ndodh, qëllimi i deklaruar është ripërdorimi i cisternave, terminaleve dhe tubacioneve transitore për karburantet e reja – një plan për të cilin shumë janë skeptikë.
“Sa herë që thonë se infrastruktura është e gatshme për hidrogjen, kjo është mënyra për të ngushëlluar publikun,” tha Gladkykh. “Linja e historisë që politikëbërësit po shesin është se: “Ne investojmë në LNG. Ne jemi të vetëdijshëm se janë lëndë djegëse fosile. Por mos u shqetësoni … do të bëhet më e gjelbër, sepse do të kemi përmirësim në teknologjinë e hidrogjenit dhe më pas ne thjesht do të marrë hidrogjen përmes tij.”
Për shkak se hidrogjeni është më shpërthyes dhe për këtë arsye më i rrezikshëm, tranzicioni do të kërkonte lidhje dhe materiale të ndryshme – si dhe “një investim të rëndësishëm shtesë”, tha Rainer Quitzow, udhëheqës i grupit kërkimor në Institutin për Studime të Avancuara të Qëndrueshmërisë. “Kalimi në hidrogjen nuk është vendosur,” tha ai.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë së Rinovueshme vlerëson se kostoja shtesë e zëvendësimit të pompave, valvulave, instrumenteve dhe sistemeve të sigurisë mund të jetë sa 20% e kostos së ndërtimit të një impianti LNG. Cisternat dhe terminalet aktuale nuk mund të përballonin hidrogjenin, i cili duhet të transportohet dhe të ruhet në -260 gradë Celsius (500 F) – 100 C më i ftohtë se LNG.
Përveç kësaj, i gjithë hidrogjeni duhet së pari të gjenerohet në mënyrë të qëndrueshme nga energjia e erës ose energjia diellore dhe të transportohet në Evropë, ku elementët janë të pamjaftueshëm për të plotësuar nevojën.
Quitzow tha se ai pa “një rrezik nëse ndërtojmë infrastrukturë që nuk ka më kuptim nëse duam të arrijmë qëllimet tona klimatike”. Kjo do të vinte në kurriz të përpjekjeve për të ngadalësuar ngrohjen. “Sapo të keni terminale dhe impiante,” tha ai, “mund të jetë e vështirë të largoheni prej tyre – pikërisht sepse keni investuar kaq shumë.”
Tubacioni kundrejt LNG: Cila është më e keqe për klimën?
Nxjerrja konvencionale e gazit natyror çliron më pak emetime sesa fraktimi. Ndryshe nga gazi rus i tubacioneve, gazi nga Katari ose Shtetet e Bashkuara së pari duhet të lëngshëm para se të transportohet. Për ta bërë këtë, gazi kompresohet nga presioni dhe më pas “depresiohet” përsëri, duke u ftohur më tej çdo herë. Në këtë proces, 8% deri në 25% e rendimentit të energjisë humbet përmes funksionimit të kompresorëve.
Pastaj, LNG-ja duhet të dërgohet përtej oqeanit. Sa më e gjatë të jetë distanca, aq më e madhe është gjurma e karbonit. Gazi nga Australia i dërguar në Evropë do të kishte pesë herë më shumë “kostot e transportit klimatik” se gazi nga Algjeria.
Planet e Rusisë për LNG në pritje
Rusia synon të lëngëzojë dhe shesë gaz gjithashtu. Por, edhe në rast të një përfundimi të shpejtë të pushtimit të Ukrainës, pjesa e Rusisë në tregun e gazit brenda Evropës ka të ngjarë të vazhdojë të bjerë për arsye politike. Kremlini me shumë gjasa do t’i duhet të shlyejë infrastrukturën e tij të tubacionit të gazit prej miliarda dollarësh në Bashkimin Evropian dhe të kthejë vëmendjen te nevoja për impiante dhe terminale të lëngëzimit që Rusia të dërgojë gaz në vende të tilla si Kina dhe Japonia.
Megjithatë, sanksionet ndërkombëtare pas pushtimit të Ukrainës do të kufizojnë aftësinë e Rusisë për të mbledhur infrastrukturën e nevojshme teknike. Shumica e partnerëve perëndimorë braktisën bashkëpunimin e tyre me Rusinë.
Pavarësia energjetike e BE-së
Në raportet e tyre përkatëse, shkencëtarët në grupet e mendimit Agora Energiewende dhe E3G llogaritin se si Bashkimi Evropian mund të zvogëlojë kërkesën e tij për gaz dhe të bëhet i pavarur nga Rusia brenda “një deri në katër vjet”. Njëzet për qind mund të zëvendësohet me zbatimin e planit të Komisionit Evropian “Fit for 55”. Një tjetër 45% mund të arrihet përmes pompave të nxehtësisë, izolimit dhe një zgjerimi të energjive të gjelbra. Vetëm 35% më pas do të duhej të importohej nga vendet e tjera, duke arritur në rreth 50 miliardë metra kub gaz – për të cilin infrastruktura ekzistuese është e mjaftueshme.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Gjermania hap terminal për gaz të lëngshëm natyror
A do ketë Evropa drita këtë dimër?
