Megjithëse SHBA-ja shënoi një ndryshim historik në vitin 2020 duke u bërë një eksportues neto i naftës, ajo ka mbetur një importues neto i naftës bruto që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, sipas të dhënave të Administratës së Informacionit të Energjisë (EIA). Për ata relativisht të pa iniciuar, i cili duket se përfshin Arabinë Saudite në ‘shifrat e prodhimit të naftës’ të çdo gjëje mbi mesataren e vërtetë të prodhimit të naftës së papërpunuar prej 8.23 milionë fuçi në ditë (bpd) nga viti 1973 deri në fund të javës së kaluar, nafta dhe nafta e papërpunuar nuk janë fjalë të këmbyeshme në termat e tregut global të naftës. Në thelb, ‘nafta e papërpunuar’ është vetëm naftë bruto, por nafta përfshin naftën bruto, produkte të naftës së rafinuar dhe lëngje të tjera (duke përfshirë kondensatat e gazit). Duke lënë mënjanë këtë dallim teknik, por të rëndësishëm, nuk është përtej fushës së mundësisë që në vitin 2023 SHBA-ja të bëhet një eksportues neto i naftës së papërpunuar për herë të parë që nga viti 1945 dhe pasojat e kësaj për politikën e saj ndaj Lindjes së Mesme mund të jenë të mëdha. Për t’i hequr shifrat së pari: EIA parashikon që importet neto të naftës së papërpunuar të SHBA-së do të bien në 3.4 milionë fuçi në ditë në vitin 2023 pasi prodhimi vendas i naftës bruto rritet në një mesatare vjetore afër nivelit të lartë mujor të të gjitha kohërave prej 13. milion bpd në nëntor, të gjithë faktorët e tjerë mbeten të barabartë. Në prag të ndryshimit të saj historik në 2020 për t’u bërë një eksportues neto i produkteve të naftës, SHBA-ja po prodhonte mesatarisht pak më shumë se 11 milion bpd naftë bruto nga fillimi i 2020 deri në fund të 2022. Megjithatë, në muajt e fundit të vitit 2022, SHBA-ja prodhoi mbi 12 milionë fuçi në ditë, me një trajektore në rritje, me EIA që fillimisht parashikonte që prodhimi i saj i naftës së papërpunuar në 2023 do të ishte mesatarisht të paktën 12.44 milionë fuçi në ditë. Nga ana tjetër e ekuacionit të ofertës/kërkesës, vitet e fundit, SHBA-ja ka konsumuar në mënyrë të qëndrueshme rreth 20 milionë fuçi naftë bruto në ditë, duke lënë një shifër neto të importit të naftës bruto prej rreth 7 milionë fuçi në ditë. Megjithatë, sipas VNM-së, në vitin 2021 SHBA importoi vetëm 6.1 milionë fuçi naftë bruto, megjithëse kjo shifër u rrit në 6.3 milionë fuçi në ditë në gjysmën e parë të vitit 2022. Përveç kësaj, sipas të dhënave të qeverisë amerikane të qarkulluara gjerësisht, nëntori 2022 pa SHBA-në. importon vetëm 1.1 milion bpd naftë bruto.
Pjesërisht kjo ishte për shkak të sanksioneve mbi eksportet ruse të naftës bruto dhe gazit, por në pjesën më të madhe ishte për shkak të lëshimeve të vazhdueshme të naftës së papërpunuar nga Rezerva Strategjike e Naftës së SHBA-së dhe rritjeve të lartpërmendura të prodhimit të naftës së papërpunuar të SHBA-së në Pjesa e fundit e vitit 2022. Reduktimet afatshkurtra në importet e naftës së papërpunuar të SHBA-së mund të vazhdojnë të ndikohen herë pas here nga lëshime të tilla SPR. Megjithatë, barra për reduktimet e vazhdueshme të importeve për t’i lejuar SHBA-së të bëhet një eksportues neto i naftës së papërpunuar mund të vijë nga politikat e shpallura nga ekipi i Presidentit të SHBA Joe Biden kur çmimet e naftës po rriteshin rreth kohës së pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022.
Në mars, Sekretarja e Energjisë e SHBA-së, Jennifer Granholm tha se administrata e Biden-it kishte filluar të ndërmerrte hapa që duhet të rezultojnë në një ‘rritje të konsiderueshme’ të furnizimit të brendshëm me energji deri në fund të vitit 2022. Progresi në këto përpjekje është ngadalësuar nga kaskada e ngjarjeve të tjera përreth Lufta e vazhdueshme e Rusisë kundër Ukrainës, por komentet e Granholm nënvizuan se retorika e energjisë së gjelbër në presidencën e hershme të Biden-it po fillonte të hapte rrugën për veprim bazuar në faktin e ftohtë të vështirë se çmimet e larta të naftës dhe gazit dëmtojnë SHBA-në ekonomikisht. Sipas Granholm në mars, SHBA-ja po punonte për të identifikuar të paktën 3 milionë fuçi në ditë furnizim të ri global me naftë, me garanci nga disa drejtues të nivelit të lartë të naftës dhe gazit se kompanitë e tyre ishin vendosur të rrisin në mënyrë dramatike investimet dhe të sjellin platforma të reja në internet.
Të mos varurit nga asnjë vend për naftën e tij të papërpunuar ose, më e rëndësishmja, për kërkesat e tij energjetike në tërësi, me të drejtë ka qenë një shqetësim kryesor i SHBA-së që nga fillimi i krizës së naftës të vitit 1973, gjatë së cilës anëtarët e OPEC-ut plus Egjiptin, Sirinë dhe Tunizia filloi të bllokojë eksportet e naftës në SHBA, MB, Japoni, Kanada dhe Holandë. Kjo ishte në përgjigje të furnizimit të armëve të SHBA-së për Izraelin në Luftën e Yom Kipur që po luftonte kundër një koalicioni të shteteve arabe të udhëhequr nga Egjipti dhe Siria. Efekti rritës në çmimet e naftës u përkeqësua nga shkurtimet në rritje të prodhimit të naftës nga anëtarët e OPEC-ut gjatë periudhës dhe deri në fund të embargos në mars 1974, çmimi i naftës ishte rritur nga rreth 3 dollarë pb në gati 11 dollarë pb dhe më pas u rrit përsëri më lart. Ministri i atëhershëm i Naftës dhe Rezervave Minerale të Arabisë Saudite, Sheikh Ahmed Zaki Yamani – i njohur gjerësisht për formulimin e strategjisë së Embargos – theksoi se ajo shënonte: “Një ndryshim thelbësor në balancën botërore të fuqisë midis vendeve në zhvillim që prodhonin naftë dhe industrisë së zhvilluar kombet që e konsumuan atë.”
Ky ndryshim në pushtet ishte vërejtur mirë edhe në SHBA, veçanërisht nga Henry Kissinger, strategu gjeopolitik me shumë ndikim i SHBA-së, i cili shërbeu si Këshilltar i Sigurisë Kombëtare nga janari 1969 deri në nëntor 1975 dhe si Sekretar i Shtetit nga shtatori 1973 deri në janar 1977. atë pikë në vitet 1970, SHBA-së i mungonte aftësia e prodhimit të naftës bruto që e bënte ekonominë e saj imune nga efektet dëmtuese të embargove të tilla të ardhshme të naftës nga Arabia Saudite, OPEC dhe vendet e tjera të mëdha prodhuese të naftës që ndodheshin kryesisht në Lindjen e Mesme.
Fuqia ekonomike ishte baza e të gjithë fuqisë së SHBA-së në mbarë globin, siç mbetet sot, kështu që ishte e qartë për Kissinger – dhe për presidentët që ai këshilloi – që të hartohej urgjentisht një strategji që do të bënte më pak gjasa që embargo të tilla të ndodhnin përsëri. Strategjia që ai përdori ishte një variant i “diplomacisë trekëndore” që ai mbrojti në formulimin e marrëdhënieve të SHBA-së me dy fuqitë e tjera të mëdha të kohës, Rusinë dhe Kinën. Kjo strategji ishte, nga ana tjetër, një variant i parimit të thjeshtë ‘përça dhe sundo’ që minon kundërshtarët me kalimin e kohës duke shfrytëzuar linjat e prishjes ekzistuese në vende individuale dhe marrëdhëniet e tyre me njëri-tjetrin.
Kjo ndarje e vendeve prodhuese të naftës në Lindjen e Mesme, arsyetoi Kissinger, mund të bëhej përtej linjave nacionaliste, siç u theksua nga sponsorizimi i SHBA-së i Traktatit të Paqes Egjipt-Izrael të vitit 1979, i cili shkaktoi kaos në botën arabe, siç bëri edhe vrasja e mëvonshme në 1981. të Presidentit egjiptian që nënshkroi marrëveshjen, Anwar Sadat. Ose mund të bëhet brenda vendit (dhe brenda rajonit) përmes nxitjes së tensioneve fetare sektare në vendet kryesore të synuara, si Iraku dhe Siria, veçanërisht në kohët e fundit. Është interesante të theksohet se e njëjta politikë Kissinger e ‘paqartësisë konstruktive’ po përdoret tani nga Rusia dhe Kina me synimet e dyfishta për të rritur fuqinë e tyre hidrokarbure (përmes aksesit më të madh në furnizim dhe shpërndarje, dhe rrjedhimisht, çmimi) dhe për të kthyer Lindja e Mesme kundër SHBA-së dhe Perëndimit. Këto përpjekje, veçanërisht drejt objektivit të fundit, janë mbushur me delikate anti-SHBA. mesazhe të lidhura me tendosjen e pan-arabizmit që pa një ringjallje të mëparshme në të gjithë rajonin në vitet 1950 dhe 1960.
Ndërsa SHBA po lëviz për t’u bërë një eksportues neto i naftës së papërpunuar dhe i naftës dhe drejt pavarësisë së plotë energjetike, mund të ndodhë që Uashingtoni të vendosë të angazhohet plotësisht për llojin e shkëputjes nga pikat më problematike në Lindjen e Mesme që u pa nën ish-presidentin Donald Trump. Tërheqja e SHBA-së nga ‘marrëveshja bërthamore’ e Iranit në vitin 2018, tërheqja e trupave nga Siria (2019), tërheqja e plotë e saj nga Afganistani (2021) dhe përfundimi i misionit të saj luftarak në Irak (2021) mund të shihen si pjesë e kësaj largimi nga lloji i rolit të “policit botëror” që Trump donte t’i jepte fund kur foli për shkëputjen e SHBA-së nga luftimi i “luftërave të pafundme” (2020). Kjo, natyrisht, lë një vrimë masive në arkitekturën gjeopolitike globale dhe një vrimë që Kina, me Rusinë që tani luan një rol mbështetës të etur për të, duket e kënaqur ta mbushë.
Në Lindjen e Mesme, mbeten dy objektiva kyç për Kinën – dy lojtarët kryesorë të fuqisë në rajon, Irani dhe Arabia Saudite – dhe ajo po ecën shumë mirë në të dyja. Irani, përveç trazirave të fundit civile, u sigurua në mënyrë efektive si një shtet klient nga Kina me nënshkrimin e Programit të Bashkëpunimit 25-vjeçar Iran-Kinë, të thyer ekskluzivisht nga unë në një artikull të veçantë më 3 shtator 2019. Që kur Kina bëri një Ofertë për shpëtimin e fytyrës, dhe ndoshta jetëshpëtuese, për princin saudit të kurorës Mohammed bin Salman në vitin 2017 lidhur me planin e tij të keq konceptuar të ofertës publike për Saudi Aramco, Pekini ka qenë në pozicionin kryesor për ta zhvendosur me vendosmëri atë vend edhe në sferën e tij të ndikimit.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të rifitojë Uashingtoni ndikim në skenën botërore?
