Në dhjetor, Perëndimi synoi të ardhurat ruse nga nafta, duke lëshuar paketën më të madhe të sanksioneve energjetike të vendosura ndonjëherë ndaj një vendi të vetëm. Evropa, e cila kishte qenë një blerës i madh i naftës së papërpunuar ruse, ndaloi importet e lëndëve. Ajo gjithashtu ndaloi transportuesit, huadhënësit dhe siguruesit e saj prej kohësh dominues që të lehtësonin shitjen e naftës së papërpunuar ruse te blerësit e tjerë – përveç nëse nafta shitej nën një “kapak çmimi” prej 60 dollarë për fuçi, të vendosur nga fuqitë perëndimore.
Dy muaj më vonë, shumë njerëz duket se mendojnë se kapaku është një sukses i madh. Një raund i dytë i sanksioneve evropiane, për naftën dhe produktet e tjera të rafinuara, do të hyjë në fuqi më 5 shkurt. Për fat të keq, raportimi ynë sugjeron se skema nuk është thumbuese.
Politika e ndalimit të dhjetorit nuk ka frenuar shitjet e naftës së papërpunuar ruse. Pas një qetësie, ndërsa firmat evropiane përpunuan se si të pajtoheshin me kufirin e ri të çmimeve, dërgesat kanë rifilluar me ritëm – të drejtuara jo në Evropë, por në vend të kësaj në Kinë dhe Indi. Eksportet ruse të naftës së parafinuar, duke përjashtuar cpc, një përzierje kazake e dërguar nga Rusia, ishin mesatarisht 3.7 milion fuçi në ditë në katër javët deri më 29 janar. Ky është niveli më i lartë që nga qershori, dhe më shumë se në çdo periudhë katërjavore në 2021.
Një mbrojtës i kufirit të çmimit do të thoshte se kjo është provë e suksesit të skemës. Në fund të fundit, çështja ishte të sigurohej që nafta ruse të vazhdojë të rrjedhë, duke e mbajtur tregun global të qëndrueshëm, por të kufizohet çmimi i saj në mënyrë që fitimet për presidentin rus, Vladimir Putin, të mbahen nën kontroll. Kapaku, argumentojnë ata, u jep blerësve fuqi negociuese; rrugët më të gjata të eksportit rrisin gjithashtu kostot e mallrave, për të cilat Rusia duhet të kompensojë klientët.
Si dëshmi se kufiri po funksionon, shumë tregojnë gjithashtu hendekun në çmim që raportojnë agjencitë perëndimore midis Brent, pikë referimi globale, dhe naftës së papërpunuar të Urals të Rusisë. Kjo u shfaq menjëherë pas pushtimit të Ukrainës, por u zgjerua pak pas embargos, në 32 dollarë për fuçi. Kështu nafta ruse tani tregtohet me një zbritje prej 38%. Më 10 janar Janet Yellen, Sekretarja Amerikane e Thesarit dhe një arkitekte e kufirit të çmimit, tha se skema po bënte përparim drejt qëllimeve të saj.
Problemi, megjithatë, është se agjencitë e raportimit të çmimeve nuk i kanë përshtatur metodat e tyre me një botë në të cilën nafta ruse nuk shitet më përmes kanaleve që ata mund të vëzhgojnë. Ndërsa rafinerët dhe tregtarët evropianë ndanin të dhëna me gjurmuesit e çmimeve, ata indianë jo. Agjencitë gjithashtu mbështeteshin në tregues të disponueshëm publikisht për të vlerësuar kostot e transportit midis porteve perëndimore të Rusisë dhe terminaleve evropiane të naftës. Në të kundërt, tarifat për transportin e naftës nga Rusia në Azi përcaktohen privatisht.
Rezultati është se zbritjet e cituara nga zyrtarët perëndimorë janë të pasakta – dhe shpesh të ekzagjeruara. Të dhënat doganore nga India dhe Kina tregojnë se ata kanë paguar më shumë për vajin e tyre Urals këtë dimër sesa mendohet gjerësisht. Një tjetër arsye pse çmimi i vërtetë është i vështirë për t’u vlerësuar është se të gjithë kanë interes të pretendojnë se çmimet janë të ulëta. Firmat e naftës ruse janë të prirura të minimizojnë faturat e tyre tatimore dhe rafinerët indianë duan të shtrydhin furnizuesit e tjerë.
Edhe më e habitshme është shkalla në të cilën makina e eksportit të Rusisë është bërë më pak e varur nga infrastruktura e transportit dhe financimit të Perëndimit, dhe për këtë arsye i ka shpëtuar fushës së sanksioneve. Siç raportojmë këtë javë, një tregti në hije që përdor një sistem paralel po lulëzon. Përpara dhjetorit, më shumë se gjysma e naftës së papërpunuar ruse perëndimore trajtohej nga një firmë evropiane e transportit ose financimit. Kjo përqindje ka rënë që atëherë në 36%.
A mund të bëjë më shumë dëm grupi tjetër i sanksioneve, për naftën e rafinuar? Në pamje të parë duket se ato mund të frenojnë eksportet ruse të naftës dhe produkteve të tjera në një afat të shkurtër. Nga 5 shkurti, Evropa nuk do të blejë më karburante të tilla dhe do të bëjë që përdorimi i firmave të saj të transportit dhe sigurimeve të jetë subjekt i respektimit të një kufiri çmimi. Rusia nuk do të gjejë lehtësisht blerës për të kompensuar humbjen e kërkesës nga BE: si Kina ashtu edhe India kanë rafineritë e tyre. Dhe zëvendësimi i cisternave të naftës të rafinuar të Evropës do të jetë i vështirë. Një pjesë e produkteve të rafinuara ruse, të cilat përbëjnë një të tretën e të ardhurave të vendit nga eksporti i naftës, mund të mbeten të pashitura, duke rritur çmimet globale.
Megjithatë me kalimin e kohës këto efekte ka të ngjarë të zbehen. Në pamundësi për të shitur naftë të rafinuar, Rusia ka të ngjarë të rrisë kapacitetin e saj për të eksportuar më shumë naftë bruto në vend të kësaj, duke energjizuar më tej tregtinë në hije. Evropianët mund ta gjejnë veten duke iu drejtuar Kinës dhe Indisë për naftë, por ajo do të prodhohej gjithnjë e më shumë nga nafta bruto ruse. Ndërsa më shumë naftë ruse rrjedh jashtë kontrollit të Perëndimit, bllokadat do të bëhen edhe më pak efektive. Për Perëndimin, mësimi është se sanksionet nuk janë zëvendësim për dërgimin e më shumë parave dhe armëve në Ukrainë. Shmangia e naftës së Rusisë nuk do ta fitojë luftën.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë po ndodh me arin rus? Nëse nuk e do Perëndimi e ble Azia!
“Nëse Moska ndërpret furnizimin me gaz, BE është gati”
Çfarë nënkupton ndalesa që SHBA-ja i bëri naftës ruse?
