Nga Iveta Homolova
Nuk ka nevojë as të flasim për faktin se ka më shumë se një sfidë sigurie në Ballkanin Perëndimor. Problemi i sigurisë që do të doja të përqendrohesha më shumë në këtë artikull/opinion është ekstremizmi. Unë i qëndroj mendimit se nuk duhet fajësuar fetë, por ekstremistët dhe kjo vlen kudo, jo vetëm në Ballkan.
Nuk ka asgjë të keqe të jesh fetar ose pro-kombëtar. Në vendet e Ballkanit Perëndimor, kjo vlen pothuajse për të gjithë – shumë njerëz janë fetarë, shumë njerëz janë të orientuar pro-kombëtar dhe shumë njerëz janë të dy – fetarë dhe pro-kombëtar. Megjithatë, problemi lind kur grupet e ekstremit të djathtë fillojnë të abuzojnë me besimin dhe patriotizmin për të krijuar një armik. Dhe se ka shumë armiq të krijuar në Ballkanin Perëndimor – për serbët janë kosovarë dhe shqiptarë (dhe anasjelltas), për boshnjakët (myslimanët boshnjakë) ata janë kryesisht serbë të Bosnjës (dhe anasjelltas), por edhe kroatë të Bosnjës (pse jo), dhe nëse shkojmë pak përtej kufirit të territorit “zyrtar” të vendeve të Ballkanit Perëndimor, atëherë për grekët dhe bullgarët ata janë maqedonas veriorë. Dhe ndoshta kam harruar dikë, sepse kështu është Ballkani – i pasur kulturalisht dhe historikisht, por edhe plot armiqësi ndaj fqinjëve.
Ballkani Perëndimor është një rajon ku takohen dy nga fetë më të mëdha në botë – Krishterimi dhe Islami. Ndërsa Serbia, Republika Srpska e Bosnje dhe Hercegovinës, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi janë kryesisht të krishterë, Shqipëria, Kosova dhe pjesa më e madhe e Bosnjës dhe Hercegovinës janë kryesisht myslimanë. Prania e fortë e fesë dhe e nacionalizmit në këtë rajon është një shkas për armiqësi ndëretnike. Megjithatë, dua të theksoj sërish se nuk ka asgjë të keqe të jesh fetar apo patriot. Rreziku vjen kur këto ide të krishterimit, islamit dhe patriotizmit abuzohen nga grupet e djathta ekstreme në vende të veçanta. Në shumicën e rasteve, këta ekstremistë (politikisht) që fshihen nën petkun e besimit mbështeten nga aktorë nga jashtë, gjë që rrit fuqinë e tyre dhe kështu rrit rrezikun e rrezikut. Në rastin e Islamit, kjo është strategjia dhe taktika e Turqisë, Iranit dhe Arabisë Saudite në veçanti. Veprimtaritë e tyre tregojnë se pushteti fetar i “butë” nuk duhet marrë lehtë, pasi këto vende eksportojnë dhe përdorin besimin në emër të pushtetit. Nëpërmjet besimit, ata po përpiqen të fitojnë kontrollin politik mbi rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe, s’duhet, po krijojnë tensione të rrezikshme midis grupeve individuale fetare dhe etnike. Të njëjtat taktika përdor edhe Federata Ruse, e cila me ndihmën e Kishës Ortodokse rrit ndikimin e saj politik në bashkësitë e krishtera dhe gjithashtu mbështet “betejën” e padukshme mes dy botëve fetare.
Ballkani Perëndimor është një rajon i Evropës ku filloi Lufta e Parë Botërore, ku u zhvilluan beteja të rëndësishme të Luftës së Dytë Botërore dhe ku u shënua nga konfliktet e përgjakshme të dekadës së fundit të shekullit të kaluar. Arsyeja e gjithë kësaj vuajtjeje që duhet të duronte Ballkani Perëndimor ishte dhe është ekstremizmi. Një ekstremist dhe fanatik filloi Luftën e Parë Botërore në Sarajevë boshnjake kur vrau trashëgimtarin e fronit austro-hungarez. Ekstremistët dhe fanatikët gjatë Luftës së Dytë Botërore e bënë rajonin e Ballkanit Perëndimor vendin më brutal të nazizmit. Dhe ekstremistë dhe fanatikë të ngjashëm mbështetën aktivitete që rezultuan në konflikte të përgjakshme në fund të shekullit të kaluar.
Do të ishte gabim i madh të mendosh se një konflikt i ri i armatosur mund të ndodhë vetëm në Kosovë. Në Maqedoninë e Veriut dhe Bosnje-Hercegovinë, kjo mund të ndodhë në çdo kohë dhe nuk do të duhej as një ngjarje e veçantë për të shkaktuar një konflikt të përgjakshëm – do të mjaftonte që paqeruajtësit të largoheshin nga rajoni. Konfliktet e reja mund të lindin në Ballkanin Perëndimor në çdo moment nëse ekstremizmi është më i fortë se sensi i shëndoshë dhe nëse Ballkani anon më shumë nga lojtarët e jashtëm si Turqia apo Rusia dhe jo drejt vlerave paqësore të Bashkimit Evropian.
Si përfundim, dua të shtoj vetëm një gjë: mos u besoni atyre që përpiqen t’ju bindin se fqinji juaj musliman është i keq, sepse ai është musliman dhe ju jeni i krishterë dhe nuk keni asgjë të përbashkët. Nuk eshte ashtu. Ata që përpiqen t’ju bindin për këtë ndoshta nuk besojnë në Zot. Sepse Zoti është i mirë dhe i drejtë nëse je musliman, i krishterë, serb apo shqiptar. Zoti nuk diskriminon, po bëjnë ekstremistët.
*Iveta Homolova – Studiuese e Jashtme- Grupi i Kërkimit të Politikave Ballkanike – BPRG.
