A do të shndërrohet lufta në Ukrainë në një luftë të tretë botërore?
Përgjigja e shkurtër është: jo nëse Kina nuk i jep mbështetje ushtarake Rusisë. Gjatë vitit të kaluar, Pekini – pavarësisht se nuk u përfshi në këtë konflikt– u pyet se cilën anë do të mbante, nëse do të bëhej një ndërmjetës midis Rusisë dhe perëndimit dhe nëse mund të fillonte një sulm ndaj Tajvanit.
Ky është çmimi që paguan Kina për të qenë një fuqi globale.
Ngecur mes Rusisë, partnerit të saj strategjik, dhe Ukrainës, e cila e konsideron Kinën si partnerin e saj më të madh tregtar, Pekini po ecën në një litar të hollë. Ndërsa theksoi rëndësinë e sovranitetit, Kina ka kritikuar ‘butësisht’ pushtimin e Ukrainës nga Rusia.
Por ajo ka theksuar gjithashtu se siguria rajonale nuk mund të forcohet duke zgjeruar një bllok ushtarak, një ‘kritikë’ e qartë ndaj NATO-s dhe anëtarit të saj më të fuqishëm, SHBA-së.
Ky pozicion konsiderohet si “neutralitet pro-rus” në kryeqytetet perëndimore. Miqësia “e pakufizuar” e Pekinit dhe Moskës ka alarmuar perëndimin.
Por imagjinoni për një moment: nëse dy vende zotohen të zhvillojnë miqësinë e tyre, atëherë si mund t’i vendosin kufij asaj? Rusia është fqinji më i madh i Kinës dhe anasjelltas. Për një bashkëjetesë paqësore, kjo marrëdhënie duhet të jetë miqësore.
Dy nga kontributet e Pekinit janë nënvlerësuar.
Së pari, mos i hidhni benzinë zjarrit.
Kjo luftë ka shërbyer për të vërtetuar se sado të afërta të jenë Kina dhe Rusia, kjo nuk është një aleancë. Nëse Pekini merr anën e Moskës në konflikt, atëherë ne jemi tashmë në agimin e Luftës së Tretë Botërore. Kjo do ta bënte situatën shumë më keq se epoka e luftës së ftohtë, në të cilën SHBA dhe BRSS shmangën çdo konfrontim të drejtpërdrejtë.
Së dyti, qëndrimi i Kinës kundër përdorimit të armëve bërthamore në Evropë ka reduktuar perspektivën e një lufte bërthamore, nëse nuk e ka përjashtuar plotësisht atë.
Askush nuk e di nëse presidenti rus Vladimir Putin po luante ‘bllofin’ për përdorimin e armëve bërthamore. Por kritikat publike të presidentit kinez Xi Jinping për mospërdorimin e armëve bërthamore duhet të dëgjohen në Moskë.
Duke parë përpara, përshkallëzimi i këtij konflikti fatkeqësisht duket i pashmangshëm.
Në Konferencën e Sigurisë së Munihut të muajit të kaluar, dëgjova duartrokitje sa herë që presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ose kryeministri britanik Rishi Sunak flisnin për nevojën për të dërguar më shumë ndihmë ushtarake në Ukrainë. Pasi ka siguruar tanke, perëndimi tani po flet për dërgimin e avionëve.
Por Rusia nuk mund të humbasë plotësisht.
Këtu Kina ka një rol për të luajtur. Nëse Kina dërgon armatim të çfarëdo lloji, nuk do të kalojë pa u vënë re. Dhe nëse Pekini ka refuzuar t’i dërgojë një mbështetje të tillë Moskës në 12 muajt e fundit, atëherë pse duhet të ndryshojë mendje tani, veçanërisht kur ka kërkuar një zgjidhje paqësore të konfliktit?
Pekini ka shumë të ngjarë të vazhdojë të jetë neutral.
Ndryshe nga një vend i vogël që rrezikon të përfshihet pa dëshirë në konflikt, një Kinë e fortë mund të përballojë të qëndrojë në këmbë. Gjithashtu nuk është vetëm. Shumica e vendeve në jugun global, veçanërisht India dhe Afrika e Jugut, nuk janë të gatshëm të zgjedhin një anë.
Por Pekini po bëhet më konstruktiv.
Dokumenti i Kinës, i publikuar në përvjetorin e pushtimit rus, është një rast i tillë. Kjo bëri thirrje që të gjitha palët të ushtrojnë racionalitet dhe përmbajtje, si dhe t’i japin përparësi mbrojtjes efektive të civilëve. Kritikët mund të argumentojnë se thirrja e gazetës për rifillimin e bisedimeve të paqes dhe përfundimin e sanksioneve të njëanshme nuk është një udhërrëfyes.
Natyrisht, nuk ka asnjë garanci se propozimi do të ketë sukses, por asnjë luftë nuk mund të zgjasë përgjithmonë.
Mbetet për t’u parë nëse Kina do të luajë të njëjtin rol që ka bërë në të kaluarën – si një udhëheqëse de facto në bisedimet gjashtëpalëshe për denuklearizimin në gadishullin Korean, apo një pjesëmarrëse në negociatat bërthamore iraniane.
Por Pekini ka një avantazh unik. Nëse Rusia do të dëgjojë dikë, me shumë mundësi do të ishte Kina.
Megjithatë, Pekini nuk po flet vetëm me Moskën – ministria kineze e mbrojtjes njoftoi së fundmi se kishte dërguar një delegacion për bisedime me NATO-n.
Lufta në Ukrainë nuk ka të bëjë fare me Kinën. Por sa më gjatë të zgjasë, aq më shumë njerëz do të shikojnë Pekinin si ndërmjetës.
Gjatë konfliktit aktual të furishëm, zgjidhja paqësore mund të duket si një ëndërr. Por mos bëni gabim: roli i Kinës po duket gjithnjë e më i rëndësishëm.
Shkrimtari është një ish-kolonel i lartë në Ushtrinë Çlirimtare Popullore dhe bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Sigurinë Ndërkombëtare dhe Strategjinë në Universitetin Tsinghua
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
