Pas serisë së shkurtimeve të prodhimit të naftës së papërpunuar nga OPEC+ që nga tetori i kaluar, Komiteti i Përbashkët i Monitorimit Ministror (JMMC) do të takohet më 3 gusht për të vlerësuar gjendjen e tregut global të naftës. OPEC+ thotë se pret që tregu i naftës të shtrëngohet në gjysmën e dytë të këtij viti, gjë që natyrisht do të ushtronte presion në rritje mbi çmimet e naftës. Në teori, atëherë, nëse qëllimi kryesor i grupit është të balancojë tregjet e naftës, siç thotë gjithashtu, atëherë JMMC nuk do të rekomandonte shkurtime të mëtejshme në prodhimin e OPEC+. Megjithatë, në realitet, përpjekja për të balancuar tregun global të naftës nuk është një nga qëllimet kryesore të grupit, kështu që një tjetër shkurtim shtesë i prodhimit është plotësisht i mundur.
Që nga krijimi i OPEC-ut në shtator 1960, qëllimi i tij kryesor – dhe ai i pasuesit të tij OPEC+ – ka qenë të mbajë çmimet e naftës sa më të larta që të jetë e mundur për aq kohë sa të jetë e mundur, pa rrezikuar marrëdhëniet e tij me klientët kryesorë dhe/ose sponsorët gjeopolitikë. Udhëheqësja e gjatë de facto e OPEC-ut, Arabia Saudite ka nevojë për çmime sa më të larta që të jetë e mundur, sepse ajo ende po vuan nga dëmi i thellë strukturor financiar që pësoi gjatë Luftës së Çmimeve të Naftës 2014-2016 që fillo. Ky dëm u përkeqësua me Luftën e Çmimeve të Naftës 2020 që filloi gjithashtu. Në terma bazë, Arabia Saudite kaloi nga një suficit buxhetor para Luftës së 2014-2016 në një deficit të lartë rekord të atëhershëm në 2015 prej 98 miliardë dollarësh. Ajo gjithashtu shpenzoi të paktën 250 miliardë dollarë të rezervave të saj të çmuara valutore në atë periudhë që edhe sauditët e lartë thanë se ishin humbur përgjithmonë. Nevoja për të mbyllur të paktën një pjesë të këtyre humbjeve të mëdha çoi në idenë e lundrimit të një pjese të xhevahirit të korporatës së Arabisë Saudite – Aramco. Sidoqoftë, mjedisi i investimeve që Mbretëria kishte krijuar me Luftën 2014-2016, ishte aq toksik, saqë duhej të garantonte të paguante dividentë të dëmshëm për aksionet e Aramco për të nxitur këdo që t’i blinte ato. Në fund të fundit, Arabia Saudite mbeti me detyrimin për të paguar dividentë për aksionerët prej 18.75 miliardë dollarësh çdo tremujor të çdo viti – një total prej 75 miliardë dollarësh çdo vit. Me fjalë të tjera, Aramco u la të paguante çdo vit rreth trefishin e të gjithë shumës që merrte për të gjithë IPO-në në radhë të parë.
Arabia Saudite ka nevojë që çmimet e naftës të jenë mjaft të larta, jo vetëm për të mbuluar trashëgiminë e tmerrshme financiare të luftërave të saj katastrofike të çmimeve të naftës, por edhe për të financuar një sërë projektesh socio-ekonomike të nevojshme për të mbajtur familjen e saj mbretërore në pushtet. Kjo është veçanërisht e vërtetë duke pasur parasysh përfundimin efektiv të marrëdhënies së saj thelbësore me SHBA-në, pasi ajo ka lëvizur fort në sferën e ndikimit Kinë-Rusi që nga fundi i Luftës së Çmimeve të Naftës 2014-2016. Kjo marrëdhënie me SHBA-në ishte baza për sigurinë ushtarake dhe ekonomike të Arabisë Saudite – dhe ishte gjithashtu jetike për mbajtjen e familjes mbretërore në pushtet – që kur u arrit marrëveshja më 14 shkurt 1945 midis Presidentit të SHBA Franklin D. Roosevelt dhe mbretit saudit Abdulaziz bin Abdul Rahman Al Saud. Me atë marrëdhënie gurthemeli tani në prishje – pas dy Luftërave të Çmimeve të Naftës, shtimit në fund të vitit 2016 të Rusisë në OPEC për të formuar OPEC+, një rrugë të qartë për anëtarësimin thelbësor në Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait dhe marrëveshjen e rifillimit të marrëdhënieve me Iranin, ndër të tjera – familjes mbretërore të Arabisë Saudite i duhen para për t’i shpenzuar në projektet e tyre që i mbajnë njerëzit.
Arabia Saudite gëzon koston më të ulët të ngritjes së naftës së papërpunuar në botë me 1-2 dollarë amerikanë për fuçi (pb), njësoj si Irani dhe Iraku, por ka një çmim zyrtar fiskal të çmimit të naftës aktualisht shumë më të lartë se ai – prej 78 dollarë amerikanë pb të Brent në 2023, në fakt. Jozyrtarisht, çmimi i nevojshëm i naftës është përsëri shumë më i lartë, duke pasur parasysh listën gjithnjë në rritje të projekteve socio-ekonomike që kërkohen për të mbajtur popullatën saudite gjerësisht në mbështetje të familjes mbretërore. Në fakt, çmimi për fuçi naftë që i nevojitet Arabisë Saudite është, në thelb, aq i lartë sa mund të arrijë pa shkatërruar bazën e saj kryesore të klientëve. Kjo detyrë është bërë edhe më e vështirë nga roli që Rusia luan tani në OPEC+. Për dekada, Rusia kishte një çmim fiskal të naftës prej rreth 40 dollarë pb – rreth të njëjtit nivel në të cilin shumë prej prodhuesve më të mirë të naftës shist argjilor të SHBA-së mund të fillojnë të bëjnë një fitim të mirë. Duke pasur parasysh pasojat e ndryshme negative të pushtimit të Ukrainës në shkurt 2022, kjo ka shkuar në rreth 115 dollarë amerikanë brent këtë vit, sipas shifrave të industrisë së naftës. Por kjo nuk është pika kyçe. Çështja kryesore është se pas pushtimit, u vendosën ndalime dhe kufizime të ndryshme të çmimeve për produktet e hidrokarbureve të Rusisë nga grupe të ndryshme të përbërë nga SHBA dhe aleatët e saj, me një pikë qendrore futjen e një kufiri të përgjithshëm të çmimit të naftës për naftën ruse me 60 dollarë amerikanë pb. Kjo erdhi në dhjetor 2022 nga grupi i vendeve të G7 (që përfshin Kanadanë, Francën, Gjermaninë, Italinë, Japoninë, MB dhe SHBA) dhe nga Bashkimi Evropian (E.U.), i cili është gjithashtu një anëtar shtesë “i pa-regjistruar” i G7, plus Australinë.
Duke pasur parasysh këta faktorë, atëherë, strategjia e Rusisë ka qenë shumë e drejtpërdrejtë, por shumë efektive: të bindë Arabinë Saudite dhe anëtarët e tjerë kryesorë të OPEC-ut që të rrisin çmimet e naftës të grupit sa më shumë që të jetë e mundur, ndërsa në të njëjtën kohë të shesë naftën e saj me një zbritje në këtë çmim – por që ajo është ende mbi kufirin zyrtar të çmimit të naftës. Sa më i lartë që OPEC vendos çmimet e tij të naftës, aq më tërheqëse duket nafta ruse me zbritje dhe pavarësisht nga sanksionet e ndryshme që janë ende në fuqi, ka shumë blerës të gatshëm për naftën ruse me zbritje. Kina është kryesore, por India është gjithashtu një blerës i madh. As Kina dhe as India (as disa vende të tjera të mëdha blerëse të naftës) nuk kujdesen fare për sanksionet ekzistuese të udhëhequra nga SHBA-ja kundër Rusisë dhe janë të lumtur të blejnë naftë të lirë ruse.
Rusia, atëherë – e cila bashkë-kryeson JMMC-në e OPEC+ që do të takohet më 3 gusht – mund të pritet të shtyjë për më shumë shkurtime të prodhimit kolektiv nga një Arabi Saudite tashmë e gatshme, e cila është bashkëkryetarja tjetër e Komitetit. Rusia, me mbështetjen e Kinës, ka një arsye tjetër pas shtyrjes së Arabisë Saudite drejt rritjes së çmimeve të naftës, e cila është se ajo nxit SHBA-në dhe aleatët e saj në Perëndim dhe Lindje. Shtetet e Bashkuara kanë dy arsye kryesore që i frikësohen një spiraleje të tillë të rritjes së çmimit të naftës: një ekonomike dhe një politike. Ajo ekonomike është se historikisht çdo ndryshim prej 10 dollarësh pb në çmimin e naftës së papërpunuar rezulton në një ndryshim 25-30 cent në çmimin e një gallon benzine. Për çdo 1 cent që rritet çmimi mesatar për gallon benzinë, më shumë se 1 miliard dollarë në vit në shpenzimet konsumatore humbasin dhe ekonomia e SHBA-së vuan. Ajo politike është se, sipas statistikave të Byrosë Kombëtare të Kërkimeve Ekonomike të SHBA-së, që nga fundi i Luftës së Parë Botërore në 2018, presidenti aktual i SHBA-së ka fituar rizgjedhjen 11 herë nga 11 nëse ekonomia amerikane nuk ishte në recesion brenda dy viteve nga zgjedhjet e ardhshme. Megjithatë, presidentët në detyrë të SHBA-së që hynë në një fushatë rizgjedhjeje me ekonominë në recesion fituan vetëm një herë nga shtatë. Ky nuk është një pozicion që Presidenti Joe Biden, ose Partia Demokratike, dëshiron të jetë në një vit nga zgjedhjet e ardhshme në SHBA.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do të ulë OPEC-u prodhimin e naftës në ditën e punës?
“Net-zero në 2050”, një dhuratë për OPEC!
“Mbreti” i ri i naftës
