Edhe me shkatërrimin e digës Nova Kokhova, kërcënimi më i madh për centralin bërthamor të Zaporizhzhias të Ukrainës mbetet ende një sulm raketor rus. Putini duhet të mendojë gjatë dhe mirë përpara se të ndërmarrë një veprim të tillë vetëvrasës, shkruan nënkoloneli Stuart Crawford. Kreu i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike të OKB-së (IAEA) Rafael Grossi dhe ekipi i tij vizituan centralin këtë javë, vizita e tretë që kur forcat ruse e pushtuan atë menjëherë pas pushtimit të Ukrainës më 24 shkurt të vitit të kaluar. Sipas Grossi-t, ka ujë të mjaftueshëm në lagunat ujore të vetë termocentralit që ai të vazhdojë të funksionojë i sigurt për ca kohë, për sa kohë që nivelet e ujit nuk u lejuan të bien më tej. Megjithatë, Craëford shkruan se duhet të jemi të ndërgjegjshëm për mundësinë që gjërat mund të shkojnë keq. Njëra është që një lloj aksidenti ose dora e nënës natyrë të çojë në një shpërthim dhe/ose lëshim rrezatimi, dhe tjetri është se rusët mund të hedhin në erë impiantin dhe të ndodhin po të njëjtat pasoja.
Sulmi në Zaporizhzhia
E para, duket e pamundur. IAEA ka deklaruar se megjithëse situata është “serioze”, siç u tha më parë, ka mjaftueshëm ujë ftohës të disponueshëm në vend. E dyta, që rusët mund të hedhin në erë impiantin qëllimisht, është shumë më e vështirë për t’u vlerësuar. Është pothuajse e paimagjinueshme që ata të kryejnë një krim të tillë, por pas shkatërrimit të pakujdesshëm të digës Nova Kokhova nuk mund të jemi plotësisht i sigurt. Sigurisht, dhe një veprim i tillë i qëllimshëm do të sillte dënim të menjëhershëm dhe të zemëruar ndërkombëtar, sigurisht me arsye. Ata civilë që jetojnë në afërsi të termocentralit do të jenë në rrezik serioz nga sëmundja e menjëhershme e rrezatimit dhe vdekja e mundshme. Ata që jetojnë më larg do të detyroheshin të evakuoheshin në përpjekje për të shmangur të njëjtin fat. Problemi i vërtetë, megjithatë, është se rezultatet e shkatërrimit të centralit bërthamor do të ishin krejtësisht të paparashikueshme. Përhapja e tij do të varet edhe nga moti, ose më konkretisht nga drejtimi i erës. Në Ukrainën qendrore era mbizotëruese priret të jetë nga lindja në perëndim, mbase edhe nga veriu në jug. Në rastin e fundit kjo do ta çonte rrezatimin nëpër Krime, madje deri në Turqi dhe më gjerë.
Kërcënim për NATO-n
Megjithatë, rrezatimi do të kishte shumë më tepër gjasa të përhapej nga era në perëndim, drejt Polonisë, Sllovakisë, Republikës Çeke, Gjermanisë, deri në MB. Të gjitha këto vende janë anëtarë të NATO-s. Nëse ndonjë ose të gjitha prej tyre janë prekur nga rrezatimi si rezultat i shkatërrimit të qëllimshëm të termocentralit bërthamor të Zaporizhzhia-s, atëherë ka shumë të ngjarë që neni 5 i Traktatit të Atlantikut të Veriut, të jetë i zbatueshëm. Neni 5 nënkupton se “një sulm ndaj njërit do të konsiderohet si sulm ndaj të gjithëve”. Ajo është përdorur vetëm një herë më parë, si pasojë e sulmeve terroriste në 2001 në Qendrën Botërore të Tregtisë në Nju Jork. Por nëse do të ndodhte në këto rrethana, atëherë do të ishte fundi i lojës për Putinin dhe Rusinë. Fuqia e plotë e NATO-s do t’i shtypte ata. Rusët e dinë këtë dhe dëshirojnë të shmangin konfrontimin e drejtpërdrejtë me NATO-n, kështu që një shkatërrim i qëllimshëm i uzinës nga ata nuk ka gjasa.
Skenari i Çernobilit
Në çdo rast, nuk do të kishte asnjë rrezik nga aksioni ushtarak nëse rusët nuk do të kishin fshehur kaq shumë nga materialet e tyre luftarake në rrethinat e uzinës. Pra, në këtë moment, sipas kolonelit Craëford, nuk ka një rrezik të madh shpërthimi bërthamor nga termocentrali i Zaporizhzhia, por Perëndimi duhet të jetë i vëmendshëm. Nuk dihet se çfarë mund të përpiqet Putin të bëjë, në këtë momentdëshpërimi. Ne gjithashtu duhet t’i kujtojmë vetes se çfarë ndodhi 37 vjet më parë në Çernobil në atë që tani është veriu i Ukrainës. Aksidenti më i keq bërthamor në histori, rezultoi në lëshimin e materialeve radioaktive në një shkallë afërsisht 400 herë më të madhe se nga bombardimet atomike të Hiroshimës dhe Nagasakit. Me këtë në kujtesë, Ukraina dhe pjesa tjetër e botës, do të jenë të shqetësuar se një ngjarje e tillë nuk duhet të ndodhë më kurrë.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Po përdorin centralin më të madh bërthamor në Evropë”
A do munden rusët t’i japin goditjen përfundimtare Putinit?
