Kur Rusia nisi pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022, një mori kompanish perëndimore u larguan në protestë. Por disa nga firmat më të mëdha në botë – duke përfshirë Nestlé, Heineken dhe prodhuesin e ushqimeve Mondelez – qëndruan në vend.
Më shumë se një vit më vonë, kompanitë që zgjodhën të qëndrojnë në Rusi janë në një pozicion gjithnjë e më të vështirë: largimi është bërë më i kushtueshëm dhe më kompleks, ndërsa qëndrimi është bërë më i rrezikshëm.
Kompanitë tani e gjejnë veten të kapur mes sanksioneve perëndimore dhe zemërimit publik nga njëra anë, dhe një qeverie gjithnjë e më armiqësore ruse nga ana tjetër. Kremlini po e bën më të vështirë për firmat perëndimore shitjen e aseteve të tyre ruse – dhe po imponon zbritje të mëdha dhe taksa ndëshkuese.
Përvoja e prodhuesit francez të kosit Danone (DANOY) dhe prodhuesit danez të birrës Carlsberg (CABGY) ofron një shembull rrëqethës të llojit të ndërhyrjes shtetërore me shtrirje të gjerë që mund të godasë firmat e tjera të huaja që shpresojnë të mposhtin një tërheqje nga Rusia.
Të dyja kompanitë kishin përfunduar shitjet për blerësit vendas kur Presidenti Vladimir Putin nënshkroi një urdhër për shtetëzimin e aseteve të tyre lokale në fillim të këtij muaji.
Carlsberg tha se zhvillimi nënkuptonte se perspektivat për shitjen e Birrarisë së saj Baltika – një nga kompanitë më të mëdha ruse të mallrave të konsumit – tani ishin “shumë të pasigurta”.
“Dritarja e mundësisë për të dalë nga Rusia është pothuajse e mbyllur”, tha për CNN Maria Shagina, një eksperte e sanksioneve në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike. “Kompanitë perëndimore tani janë kapur midis një guri dhe një vendi të vështirë.”
Zgjedhje të vështira
Më shumë se 1,000 kompani të huaja kanë dalë ose kanë pezulluar operacionet në Rusi që nga shpërthimi i luftës, sipas studiuesve në Universitetin Yale.
Të nxitur nga sanksionet gjithëpërfshirëse perëndimore, kompanitë e naftës, prodhuesit e automjeteve, firmat e teknologjisë, konsulencat dhe bankat udhëhoqën valën fillestare të largimeve. McDonald’s (MCD) shiti më shumë se 800 restorante lokale, duke fshirë mbi 1 miliard dollarë në proces.
BP (BP), ndërkohë, mori një tarifë prej 24.4 miliardë dollarësh për heqjen dorë nga 19.75% e aksioneve të saj në Rosneft, kompania më e madhe e naftës ruse. Lëvizja mori gjithashtu një pickim nga rezervat e naftës dhe gazit të gjigantit britanik të energjisë.
Por edhe pas eksodit masiv të korporatave të mëdha, studiuesit e Yale vlerësojnë se më shumë se 200 kompani nga e gjithë bota vazhdojnë të bëjnë biznes si zakonisht në Rusi.
178 firma të tjera po “blejnë kohë”, që do të thotë se kanë pezulluar investimet e reja dhe kanë zvogëluar operacionet e tyre, por kanë ende një prani në vend.
Unilever (UL), Nestlé, Mondelēz dhe Procter & Gamble (PG) – kompanitë më të mëdha në botë të mallrave të konsumit – bëjnë pjesë në këtë kategori.
Ndërsa arsyet e sakta që çdo kompani jep për të qëndruar ndryshojnë, temat e përbashkëta përfshijnë shqetësimin për mirëqenien e punonjësve dhe familjeve të tyre në Rusi, si dhe detyrimet ndaj partnerëve lokalë, përfshirë fermerët. Kompanitë thonë gjithashtu se po ofrojnë furnizime jetike për njerëzit e zakonshëm dhe disa argumentojnë se braktisja e aseteve të tyre ruse vetëm do të rriste krahun e luftës së Kremlinit duke i dhënë atij akses të lehtë në burime të reja të ardhurash.
Për të qenë të sigurt, shitja nuk është e thjeshtë dhe vjen me gjoba të rënda. Kompanitë janë të detyruara t’i shesin asetet e tyre me një zbritje prej 50% në vlerën e tregut dhe t’i paguajnë Kremlinit një tarifë të konsiderueshme. Kompanitë amerikane do të kenë nevojë për leje nga Thesari për të paguar një tarifë të tillë, sipas udhëzimit të lëshuar nga Zyra e Kontrollit të Pasurive të Huaja në mars.
Sanksionet perëndimore kundër pothuajse 2,000 individëve dhe subjekteve e komplikojnë më tej pamjen, duke e bërë të vështirë gjetjen e blerësve legjitimë.
Opsioni “më pak i keq”
“Ne nuk synojmë të kontribuojmë më tej në kapacitetin e shtetit rus,” u tha gazetarëve të martën CEO i Unilever, Hein Schumacher.
Me këtë objektiv në mendje, kompania – e cila i pagoi 3.8 miliardë rubla (42.2 milionë dollarë) taksa qeverisë ruse në vitin 2022 – nuk kishte qenë në gjendje të gjente një “zgjidhje të qëndrueshme” që përfshin një shitje të operacioneve të saj në vend, shtoi ai.
Braktisja e biznesit të saj në Rusi, e cila ka 800 milionë euro (884 milionë dollarë) në asete, duke përfshirë katër fabrika, do të rriste vetëm rrezikun e shtetëzimit, gjë që nuk i lë Unilever-it asnjë mundësi tjetër përveçse të vazhdojë të funksionojë, tha Schumacher.
“Asnjë nga opsionet nuk është në të vërtetë i mirë, por… të operosh në një mënyrë të kufizuar është më pak e keqja.”
Një zëdhënës i Nestlé, i cili ka gjashtë fabrika dhe rreth 7,000 punonjës në Rusi, i tha CNN se kishte “reduktuar në mënyrë drastike” gamën e produkteve të saj në vend për të ofruar vetëm “ushqime thelbësore dhe bazë për popullin vendas”.
Procter & Gamble nuk iu përgjigj një kërkese për koment, por kompania më parë tha se do të “përqendrohej në shëndetin bazë, higjienën dhe sendet e kujdesit personal të nevojshme nga shumë familje ruse që varen prej tyre në jetën e tyre të përditshme”.
Mondelez tha në qershor se planifikonte “ta kishte biznesin rus të pavarur me një zinxhir furnizimi të vetë-mjaftueshëm” deri në fund të vitit. “Nëse do të pezullonim operacionet tona të plota, do të rrezikonim t’ia dorëzonim operacionet tona të plota tek një palë tjetër, e cila mund të përdorë të ardhurat e plota për interesat e veta,” shtoi ai.
Por veprimet e Kremlinit ndaj Danone dhe Carlsberg – dhe para tyre kompania gjermane e energjisë Uniper dhe finlandeze Fortum Oyj, shërbimet ruse të së cilës u kapën në prill – nxjerrin në pah se edhe kompanitë që qëndrojnë të vendosura mund të gjenden në shënjestër të shtetëzimit.
Për profesorin e Yale, Jeffrey Sonnenfeld, i cili drejton ekipin që ndjek përgjigjet e kompanive të huaja ndaj luftës, largimi është e vetmja zgjedhje legjitime. “Ideja është të rritet niveli i shqetësimit, kështu që [populli rus] të fillojë të pyesë se kush është autori i fatkeqësisë së tyre”, tha Sonnenfeld për CNN në fillim të këtij muaji.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “CNN“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do të heqë dorë dhe Japonia nga gazi rus?
‘The Economist’: Si duhet të përballet Europa me krizën e energjisë?
A është lufta e Putinit, që po i rrit çmimet?!
