Nga Marsela Shytia
Duket sikur gjithçkadhe gjithkush rrotullohet rreth Vladimir Putin në gjeopolitikën botërore. Megjithatë, ka një lojtar tjetër që po merr vëmendjen, Rexhep Tajip Erdogan. Në këto ditë të nxehta vere, në horizont duket marrëveshja energjetike e shekullit, e cila mund të ndryshojë hartën e gazit të Evropës dhe mund ta bëjë Turqinë qendrën më të rëndësishme të shpërndarjes së gazit në botë. A është Turqia ajo që edhe pse nuk ka gazin e saj, do të mbajë dorën në valvulën e furnizimit të Evropës?
Projekti i Turqisë
Siç shkruan “The Times of Israel”, presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan dhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu duhet të takohen në Ankara deri në fund të korrikut, jo vetëm për të zbutur marrëdhëniet e dëmtuara prej vitesh mes dy vendeve, por edhe për të arritur një marrëveshje spektakolare për eksportin e gazit izraelit në Evropë nëpërmjet Turqisë.Ankaraja propozon lidhjen e gazit nga fusha Leviathan e Izraelit jo shumë larg nga bregu libanez, me Turqinë përmes një tubacioni gazi detar. Përveç kësaj, Izraeli do të rinovonte gjithashtu “kërkimet” jo shumë larg Rripit të Gazës, dhe kjo supozohet se do të përfshinte vetëqeverisjen palestineze. Kjo do ta bënte Turqinë shpërndarësin qendror të gazit për Evropën, atë që Gjermania synonte “përmes” gazsjellësve Nord Stream 1 dhe 2, të cilët tani janë jashtë funksionit për shkak të pushtimit rus.
Greqia jashtë loje
Domethënë, Turqia do të nxjerrë jashtë loje Qipron dhe Greqinë, të cilat synonin të ishin shpërndarësit kryesorë të gazit izraelit. Megjithatë, gazsjellësi i tyre Lindor-Mesdhetar EastMed pipeline, me vlerë rreth nëntë miliardë dollarë, është në prag të kolapsit. Gazeta greke Hellas Post thekson se anulimi i EastMed dhe marrëveshja mes Izraelit dhe Turqisë do të çonte në forcimin e rolit të Ankarasë në biznesin e gazit, por edhe në “eliminimin” e Greqisë. Prandaj, kryeministri i ri, Kyriakos Mitsotakis, i cili akuzohet për dështimin e atij projekti, tashmë është vënë në shënjestër të opozitës. Ky projekt u mbështet nga Komisioni Evropian dhe SHBA, veçanërisht pas agresionit rus kundër Ukrainës, kur Brukseli vendosi të heqë qafe varësinë e tij nga gazi rus.
Mbështetja e SHBA-së
Projekti turko-izraelit do të reduktonte më tej varësinë nga gazi rus, megjithëse supozohet se Vladimir Putin, i cili do të mbërrijë në Ankara në gusht, siç raportohet nga e përditshmja ekonomike ruse RBK, mund të ofrojë që “tepricat” që supozohej të kalonin nëpërmjet Nord Stream 2 të dërgohen në Evropë nëpërmjet Turqisë. Në të njëjtën kohë, SHBA-të u larguan nga projekti EastMed në fillim të vitit 2022 dhe Ankaraja gjithsesi e kundërshtoi ndërtimin e tij, duke akuzuar Greqinë dhe SHBA-në se “e kanë përjashtuar qëllimisht nga projekti”. Uashingtoni tani dëshiron të riparojë marrëdhëniet me Erdoganin, veçanërisht për shkak të lidhjeve të tij me Putinin pas fillimit të luftës kundër Ukrainës, dhe “Times of Israel” thekson se Shtëpia e Bardhë e mbështeti këtë plan turk me Izraelin.
Goditje për Putin
Turqia dhe Izraeli kanë qenë në marrëdhënie të tensionuara gjatë dhjetë viteve të fundit, pasi turqit donin të kalonin bllokadën detare të Rripit të Gazës në vitin 2010, kur vullnetarët turq u përleshën me ushtrinë izraelite, ku disa u vranë dhe u plagosën. Presidenti Erdogan më pas akuzoi Izraelin si një “shtet terrorist” dhe marrëdhëniet u ftohën plotësisht, por në gusht 2022 të dy vendet njoftuan “rivendosjen e marrëdhënieve të plota diplomatike”.Për shembull, Presidenti izraelit Isaac Herzog ishte së fundmi në Ankara, takimi i parë i tillë që nga viti 2008.Megjithatë, agresioni i Putinit kundër Ukrainës i detyroi të dyja vendet të merrnin një qasje pragmatike dhe kohët e fundit ka pasur një ngrohje të marrëdhënieve. Duhet pranuar që portali rus i biznesit “Eurasia Daily” pro Kremlinit pretendon se Putini i propozoi Erdoganit që Turqia të bëhej qendra më e rëndësishme e shpërndarjes së gazit, por është e vështirë të besohet se Moska do ta mbështeste këtë marrëveshje, e cila do të kufizonte më tej praninë e saj në tregun e gazit të Europës, aq më tepër që me Erdoganin asgjë nuk është e qartë.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Asnjë aleat tjetër i NATO-s nuk ka vuajtur më shumë se Turqia”
“Në Mesdhe, po mban anën e turqve!”
