Si shkaktojnë pagjumësi kushtet neurologjike?
Shumë kushte neurologjike që ndikojnë në trurin dhe sistemin nervor gjithashtu ndikojnë në aftësinë për të mbajtur modele të shëndetshme të gjumit. Shkaqet neurologjike të pagjumësisë përfshijnë gjendjet kronike të tilla si sëmundja e Parkinsonit dhe epilepsia, si dhe incidente akute si goditja në tru dhe dëmtimi traumatik i trurit.
Pagjumësia ndodh gjithashtu kur ritmi normal cirkadian ndikohet nga kushte degjenerative të trurit si çmenduria.
Disa çrregullime primare të gjumit, të tilla si sindroma e këmbëve të shqetësuara dhe apnea qendrore e gjumit, janë gjithashtu shkaqe neurologjike të pagjumësisë.
Çrregullime neurologjike të gjumit
Çrregullimet neurologjike të gjumit mund të ndikojnë në kohëzgjatjen, kohën dhe cilësinë e gjumit. Ato mund të ndërhyjnë në aftësinë tuaj për të fjetur duke shkaktuar ndjesi ose lëvizje të pakëndshme, si për shembull në sindromën e këmbëve të shqetësuara. Ato gjithashtu mund të dëmtojnë ritmin natyror cirkadian, ose ciklin gjumë-zgjim.
Çrregullimet e gjumit që konsiderohen neurologjike përfshijnë:
- sindromi i këmbëve të shqetësuara
- çrregullimi i gjumit i lëvizjes së shpejtë të syve (REM).
- apnea qendrore e gjumit
- narkolepsia
- çrregullime të ritmit cirkadian
- hipersomnia e sistemit nervor qendror
Ndryshimet në kimikatet e sinjalizimit nervor të quajtur neurotransmetues mund të ndikojnë gjithashtu në aktivitetin e sistemit nervor dhe të prishin gjumin. Neurotransmetuesit që rregullojnë ciklin gjumë-zgjim përfshijnë acidin gama aminobutirik (GABA), acetilkolinën, kortizolin dhe serotoninën.
Kushtet neurologjike që shkaktojnë pagjumësi
Pagjumësia shpesh shkaktohet nga sëmundje dhe gjendje neurologjike që dëmtojnë aftësinë tuaj për të rënë dhe për të qëndruar në gjumë. Kur kjo ndodh, njihet si pagjumësi dytësore.
Kushtet që rrisin rrezikun e pagjumësisë përfshijnë:
*Semundja e Parkinsonit
Çrregullimet e gjumit si pagjumësia janë të zakonshme tek njerëzit me sëmundjen e Parkinsonit. Sëmundja e Parkinsonit është një çrregullim progresiv i sistemit nervor i shoqëruar me simptoma motorike si dridhje, lëvizje të ngadalta dhe çekuilibër.
Lëvizjet, të tilla si dridhjet, mund ta bëjnë më të vështirë të bini në gjumë dhe rrallë, ato mund t’ju zgjojnë në mes të natës. Kushtet që ndodhin shpesh së bashku me sëmundjen e Parkinsonit, të tilla si sindroma e këmbëve të shqetësuara, mund të ndikojnë gjithashtu në gjumë.
*Sëmundja e Alzheimerit dhe demenca të tjera
Disa studime kanë treguar një lidhje midis pagjumësisë dhe demencës, duke përfshirë sëmundjen e Alzheimerit. Disa studiues po hetojnë nëse pagjumësia mund të jetë një faktor rreziku për çmenduri apo edhe një tregues i hershëm i rënies njohëse.
Studiuesit sugjerojnë se pagjumësia mund të përshpejtojë përparimin e sëmundjes Alzheimer dhe se trajtimi i çrregullimeve të gjumit mund të ndihmojë në përmirësimin e simptomave.
*Goditja në tru
Pagjumësia është shumë e zakonshme pas goditjes në tru. Sipas një studimi të vitit 2021, gati 41% e njerëzve që kishin goditje në tru përjetuan pagjumësi menjëherë pas kësaj.
Nuk është e qartë saktësisht se si goditja në tru shkakton pagjumësi. Por studiuesit besojnë se mund të lidhet me vendin ku ka ndodhur goditja në tru. Pagjumësia duket të jetë më e zakonshme tek njerëzit, goditjet e të cilëve ndodhin në hemisferën e djathtë të trurit.
Pagjumësia pas një goditjeje mund të jetë gjithashtu për shkak të faktorëve mjedisorë si shtrimi në spital ose gjumi në një mjedis të panjohur. Mund të jetë edhe për shkak të efekteve anësore të ilaçeve.
*Epilepsia
Studimet tregojnë se pagjumësia dhe çrregullimet e tjera të gjumit shpesh prekin njerëzit me epilepsi, duke e bërë përgjumjen gjatë ditës një simptomë të zakonshme tek njerëzit me këtë gjendje. Epilepsia ka qenë gjithashtu e lidhur me frymëmarrjen e çrregullt, siç është apnea e gjumit, e cila ndërhyn në cilësinë e gjumit.
Faktorë të tjerë që ndikojnë në gjumin përfshijnë krizat e natës, efektet e ankthit dhe depresionit dhe medikamentet kundër konvulsioneve.
Trajtimi i pagjumësisë që lidhet me çrregullimet neurologjike
Nëse pagjumësia është e lidhur me një çrregullim neurologjik, një mjek i kujdesit parësor mund t’ju referojë te një neurolog – një mjek i specializuar në sëmundjet e trurit, palcës kurrizore dhe nervave.
Trajtimi do të varet nga gjendja specifike neurologjike që keni. Një mjek mund të përshkruajë medikamente të tilla si:
- doxepin
- zolpidem
- melatonin
- ezopiklon
- trazodon
- ilaqet kundër depresionit, si venlafaksina
Pagjumësia mund të duket e lehtë sepse nuk është shumë kërcënuese për jetën. Por mund të çojë në probleme të tjera si nervozizmi, lodhja gjatë ditës dhe mungesa e koordinimit, të cilat përfundimisht ulin cilësinë e jetës suaj.
Nëse vazhdimisht keni vështirësi për të rënë dhe për të fjetur, ose shpesh zgjoheni shumë herët (edhe kur nuk dëshironi), mund të mendoni të flisni me një mjek, pavarësisht nëse keni një çrregullim neurologjik paraekzistues ose jo.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
11 risqet nëse nuk flini mjaftueshëm!
