“Konsumimi është qëllimi dhe qëllimi i vetëm i të gjithë prodhimit,” vuri në dukje Adam Smith. Por maksima e tij “përsosmërisht e vetëkuptueshme” nuk ka pasur kurrë një ndikim të madh në Kinë. Në fillim të këtij viti, statisticienët e vendit zbuluan se konsumi i familjeve përbënte vetëm 37% të PBB-së së Kinës në vitin 2022, niveli më i ulët që nga viti 2014.
Edhe pse heqja e kontrolleve të Covid-19 duhet të kishte ndihmuar në ngritjen paksa të kësaj shifre, ndryshimet në të dhënat kineze mund ta rrisin atë më shumë. Statistikat kryesore të Kinës mund të nënvlerësojnë të ardhurat dhe konsumin e familjeve. Shikoni më afër dhe të dyja duken më të larta se sa raportohet – dhe të dyja janë ngritur më shpejt.
Për gati dy dekada, politikëbërësit kinezë kanë kërkuar të “ribalancojnë” ekonominë nga eksportet dhe investimet drejt shpenzimeve për kënaqësi më të menjëhershme. “Ne do të punojmë për të rivendosur dhe zgjeruar konsumin…dhe për të rritur të ardhurat personale përmes kanaleve të shumta”, deklaroi ministria e financave në buxhetin e këtij viti, për shembull. Megjithatë progresi ka qenë i ngadaltë. Vitet e fundit, FMN-ja ka vlerësuar përpjekjet e Kinës në një “kartë të ribalancimit” të koduar me ngjyra. Kartoni i fundit, i publikuar në shkurt, ishte kryesisht i kuq.
Mbrojtësit e ribalancimit zakonisht identifikojnë dy probleme. Së pari, familjet kineze kursejnë shumë nga të ardhurat e tyre; së dyti, të ardhurat e tyre janë shumë të vogla, një copë tortë kombëtare. Problemi i dytë shfaqet dukshëm në argumentet e Michael Pettis, një profesor me ndikim në Universitetin e Pekinit. Në Perëndim, ka vënë në dukje ai, të ardhurat e familjeve zakonisht përfaqësojnë 70-80% të PBB-së. Në Kinë, përkundrazi, është vetëm 55%. Ribalancimi, ka argumentuar ai, do të përfshijë domosdoshmërisht kalimin e pasurisë dhe rrjedhimisht të pushtetit te njerëzit e zakonshëm.
Në të vërtetë, disa vëzhgues tani pyesin nëse Xi Jinping, lideri i Kinës, ka acaruar plotësisht qëllimin. Për të, qëllimi dhe qëllimi i prodhimit kinez nuk kufizohet vetëm në konsum – ai përfshin gjithashtu ambicie të tilla si ta bëjë Kinën një fuqi elastike, më pak të varur nga teknologjitë “mbytëse” që dominohen nga Perëndimi. Si i ri, ai ishte “i zmbrapsur nga komercializimi gjithëpërfshirës i shoqërisë kineze”, sipas rrëfimit të zbuluar të një profesori që e njihte atë në vitet 1970 dhe 1980.
Por megjithëse zoti Xi nuk është kampion i zjarrtë i ribalancimit, kartela e tij e rezultateve mund të jetë më e mirë sesa mendohet zakonisht. Ekonomistët kanë besuar prej kohësh se shifrat e Kinës nënvlerësojnë të ardhurat dhe shpenzimet e familjeve. Sondazhet ndoshta nuk arrijnë të kapin të ardhurat e paraportuara “gri” të të pasurve. Dhe llogaritë kombëtare ndoshta ende nënvlerësojnë “qiranë” e nënkuptuar që pronarët e shtëpive paguajnë vetë kur jetojnë në pronën që zotërojnë.
Më pak të njohura janë përpjekjet e statisticienëve të Kinës për të llogaritur mallrat dhe shërbimet që qeveritë u ofrojnë individëve me pak ose aspak kosto. Këto transferta përfshijnë arsimin dhe kujdesin shëndetësor, jo më pak rimbursimet për barnat. Ato përfshijnë gjithashtu pajisje kulturore dhe ushqim të subvencionuar. Zhu Hongshen i Universitetit të Virxhinias ka nxjerrë në pah mensat e komunitetit, shpesh të vendosura në ndërtesa shtetërore, por të operuara nga kontraktorë privatë, të cilat ofrojnë pjata të shijshme, si kërpudha deti ose kastravec pikante, me çmime shumë të zbritura.
Sipas standardeve ndërkombëtare, këto të mira duhet të shfaqen në statistikat zyrtare si “transferta sociale në natyrë” (ndonjëherë shkurtuar si stik). Ato më pas mund t’i shtohen të ardhurave dhe konsumit të familjes për të ofruar një pamje më të plotë “të rregulluar”. “Në parim, transfertat sociale duhet të përfshihen në një përkufizim të plotë të të ardhurave,” argumentoi një ekip ndërkombëtar ekspertësh i njohur si Grupi i Kanberrës në 2001, megjithëse ata pranuan se kjo nuk është e thjeshtë të bëhet në praktikë.
Kina në veçanti ka luftuar. Në të kaluarën, nuk i ka raportuar ato në mënyrë të pastër ose veçmas, duke i futur me lopatë në pjesë të tjera të llogarive kombëtare, duke përfshirë konsumin e qeverisë. Nëse këto transferta shpërfillen, atëherë të ardhurat e disponueshme të familjeve të Kinës ishin vetëm 62% e të ardhurave kombëtare në vitin 2020 (dhe deri në 56% në 2010). Kjo duket jashtëzakonisht e ulët, siç ka argumentuar Z. Pettis. Por kjo është pjesërisht për shkak të gjithçkaje që lë jashtë. Nëse transfertat sociale në natyrë hiqen gjithashtu nga të ardhurat e disponueshme të vendeve të tjera, numri i tyre duket më shumë si ai i Kinës. Shifra për zonën e euros do të ishte më pak se 64% në vitin 2020. Me këtë masë, një duzinë vendesh evropiane kishin një pjesë më të vogël të të ardhurave se Kina.
Për fat të mirë, statisticienët e Kinës tani mund të bëjnë më mirë. Në vitet e fundit, ata kanë filluar të publikojnë shifra për transfertat sociale në natyrë në vjetarët e tyre statistikorë vjetorë, ka theksuar Zhu. Këto arritën në 6.8 trilion juanë (1 trilion dollarë, ose pothuajse 7% e të ardhurave kombëtare) në vitin 2020, më e madhe, si pjesë e PBB-së, se ajo e Amerikës. Kjo i ka mundësuar Byrosë Kombëtare të Statistikave të Kinës të publikojë një shifër “të rregulluar” për të ardhurat e disponueshme që e bën më të lehtë krahasimin ndërkombëtar me vendet e OECD.
Shtimi i këtyre transfertave sociale në natyrë rrit pjesën e Kinës në të ardhurat familjare në 69% të të ardhurave kombëtare, duke e vendosur atë afër fundit të paketës, por jo në fund. Për më tepër, duke qenë se ato janë rritur më shpejt se ekonomia gjatë dekadës së fundit, ato e bëjnë rekordin e ribalancimit të zotit Xi më premtues. Konsumi i familjeve, duke përfshirë këto transferta, u rrit nga 39% e PBB-së në vitin 2010 në 45% në vitin 2019 përpara se të godiste pandemia.
Rishikime të tilla e bëjnë konsumin e qeverisë të duket më i dobët. Dhe transfertat sociale në natyrë të Kinës, si pjesë e të ardhurave kombëtare, nuk janë ende të larta në krahasim me mesataren e OECD. Pra, ka hapësirë për t’i rritur ato. Nëse Xi kundërshton komercializimin e shoqërisë kineze, shteti mund të sigurojë më shumë nga gjërat që ai mendon se qytetarët e tij duhet të konsumojnë. Kjo do të ishte një mënyrë që zoti Xi të ribalancojë drejt konsumit pa u pajtuar me konsumizmin.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“The Economist”: 53 ekonomitë e brishta në zhvillim
“AlJazeera”: Pesë fakte mbi inflacionin
