A janë përpjekjet për të diversifikuar zinxhirët globalë të furnizimit me energji të pastër shumë pak, shumë vonë? Prej vitesh tashmë, Kina ka rritur ndikimin e saj të energjisë së pastër me një ritëm marramendës, duke derdhur shuma të mëdha parash në kapacitetin e saj të prodhimit të energjisë së pastër dhe duke mbështetur tregjet kryesore të energjisë dhe materialeve parësore në vendet në zhvillim në të gjithë Azinë, Afrikën dhe Amerikën Latine. Tani, Shtetet e Bashkuara më në fund po bëhen serioze për forcimin e tregut të tyre të energjisë së pastër, por ka shumë vite dhe shumë miliarda dollarë prapa.
“Zinxhirët e furnizimit me energji të pastër sot janë shumë të përqendruar. Kina ka një prani të madhe. Ajo ka aksione të mëdha të kapacitetit prodhues global për modulet dhe bateritë diellore PV (75 përqind) si dhe një pozicion shumë të fortë në rafinimin dhe përpunimin e mineraleve kritike,” raportoi Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë (IEA) në Perspektivën e saj Botërore të Energjisë 2023, një raport kryesor i publikuar në fillim të këtij muaji. “Kjo e bën të gjithë sistemin të prekshëm ndaj ndryshimeve të paparashikuara që mund të lindin për shkak të ndryshimeve në politikat kombëtare, strategjitë tregtare, dështimet teknike ose rreziqet natyrore.”
Pasojat ekonomike globale që burojnë nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe lufta energjetike që rezultoi me Evropën, ka nënvizuar rrezikun e madh që lidhet me të qenit tepër të varur nga çdo njësi e vetme për furnizimet me energji – veçanërisht një burim politikisht i paqëndrueshëm dhe autoritar hakmarrës si Rusia – ose Kina. Dhe ndërsa Perëndimi ka bërë përparime të mëdha në dy vitet e fundit, veçanërisht me interesin e ripërtërirë për energjinë e pastër dhe veprimin për klimën nën Administratën e Bidenit në Shtetet e Bashkuara, pjesa tjetër e botës ka një rrugë shumë të gjatë për të bërë drejt zbutjes së afërt.
Sipas shifrave nga një analizë e BloombergNEF e lëshuar në fillim të këtij viti, Kina ishte e vetmja përgjegjëse për gati gjysmën e shpenzimeve globale të burimeve të rinovueshme në vitin 2022, duke arritur në 546 miliardë dollarë, gati katërfishuar shpenzimet e 141 miliardë dollarëve të Shteteve të Bashkuara në sektorin e energjisë së rinovueshme. Bashkimi Evropian rezultoi pak më mirë, me 180 miliardë dollarë. Dhe këto shifra, megjithëse janë të zbehta nga Kina, në fakt shënojnë një përmirësim të madh për Perëndimin dhe për Shtetet e Bashkuara në veçanti.
Në këtë pikë, SHBA-të kanë mbetur pas në garën e energjisë së pastër për më shumë se një dekadë. Në vitin 2010, një raport nga Këshilli i Këshilltarëve të Presidentit për Shkencën dhe Teknologjinë paralajmëroi se ishte kritike për Shtetet e Bashkuara të përshpejtonin në mënyrë të dëshpëruar ritmin e investimeve të energjisë së pastër dhe madje ofroi një rrugë për ta bërë këtë. Por tani, gati 14 vjet më vonë, Shtetet e Bashkuara janë ende prapa Kinës dhe Evropës në kërkimin, zhvillimin dhe vendosjen e energjisë së gjelbër. Në fakt, për tre vite radhazi, nga viti 2019 në 2021, Shtetet e Bashkuara ranë në renditjen e Forumit Ekonomik Botëror duke përfshirë sigurinë energjetike, qëndrueshmërinë mjedisore dhe gatishmërinë për tranzicionin energjetik. Në renditjen e fundit të Indeksit të Tranzicionit të Energjisë, Shtetet e Bashkuara ishin në vendin e 24-të.
Edhe pse Perëndimi rrit përpjekjet e tij për të konkurruar me Kinën në sektorët e energjisë së pastër, planet e vetë Kinës për zgjerim (përveç pranisë tashmë dominuese të zinxhirit të furnizimit) i tejkalojnë planet e parashtruara nga çdo vend tjetër, veçanërisht në tregjet kryesore si fotovoltaikët dhe bateritë litium-jon. Për të ardhmen e parashikueshme, çdo rrugë për të përmbushur qëllimet e vendosjes së energjisë së rinovueshme dhe premtimet globale për klimën do të varet domosdoshmërisht nga një shkallë e madhe e tregtisë me Kinën.
Veçanërisht, ndërsa rritja e shpejtë e ekonomisë kineze ka formësuar tendencat globale të energjisë gjatë dekadës së fundit, vetë ekonomia kineze po ndryshon. Rritja e ekonomisë kineze po ngadalësohet dhe shumë nga tregjet e saj janë të ngopur. Me ngadalësimin e ndërtimit industrial, kërkesa kineze për lëndë djegëse fosile do të ulet dhe marrëdhëniet e saj me tregjet globale do të ndryshojnë. Por është e qartë se do të duhet një kohë shumë e gjatë përpara se dominimi i saj i energjisë së pastër të sfidohet në ndonjë mënyrë kuptimplote. Bashkëpunimi me një Kinë në ndryshim mund të mos jetë i lehtë, por do të jetë kritik për arritjen e qëllimeve globale.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ekonomia shqiptare do rritet 4.5% këtë vit
A mund të bashkëjetojë nafta në tregjet moderne?
