Takimi i nëntorit i Organizatës së Vendeve Eksportuese të Naftës dhe partnerëve të saj (OPEC+) ishte menduar të ishte një çështje e qetë. Në vend të kësaj, samiti fillimisht u shty nga data 26 dhe më pas u zhvendos në internet, duke zbuluar një grindje midis prodhuesve të mëdhenj të kartelit dhe ‘të miturve të tij’. Pasi pranuan uljen e kuotave të prodhimit në takimin e tyre të mëparshëm në qershor, anëtarët e Afrikës Perëndimore të OPEC+ ishin të pakënaqur kur mësuan se Rusia dhe Arabia Saudite, udhëheqësit de facto të bllokut, donin të kufizonin më tej prodhimin. Një ministër i naftës, Diamantino Azevedo i Angolës, planifikoi të bojkotonte fare takimin personal.
Më 30 nëntor, OPEC+ më në fund do të takohet online. Anëtarët raportohet se po përgatisin shkurtime shtesë modeste deri në vitin 2024. Kjo do të përfaqësonte zgjerimin e një strategjie në fuqi që nga tetori i kaluar, sipas së cilës ata përpiqen t’i rezistojnë presionit në rënie të çmimeve duke kufizuar ofertën. Arabia Saudite dhe Rusia janë në krye, me shkurtime përkatësisht 1 milion fuçi në ditë (b/d) dhe 300,000 fuçi në ditë; pjesa tjetër e opec+ po kontribuon së bashku me 3.7 milionë fuçi në ditë në shkurtime. Megjithatë, çmimi i standardit të naftës së papërpunuar Brent është ulur me gati një të pestën që nga prezantimi i strategjisë – aktualisht është në 82 dollarë për fuçi – dhe ka rënë gjatë pesë javëve të fundit.
Vështirësitë me të cilat përballet tani karteli. Rënia e fundit e çmimit të naftës reflekton të dyja pritjet për ngadalësimin e kërkesës globale, të ndikuar nga shqetësimet mbi ekonominë e Kinës, dhe faktin se rreziku gjeopolitik ka rënë: pak njerëz presin që lufta në Gaza të kthehet në një konflikt më të gjerë rajonal. Në të njëjtën kohë, prodhues të tjerë, duke përfshirë Amerikën, Brazilin dhe Guajanën, kanë rritur prodhimin, duke kompensuar shkurtimet e OPEC+.
Megjithatë, rënia e çmimit pasqyron gjithashtu faktin se opec+ po përpiqet të mbajë linjën. Karteli mirëpriti dhjetë vende të tjera kur fitoi shenjën plus në 2016 dhe planifikon të rekrutojë akoma më shumë. Një organizatë më e madhe nuk ka zgjidhje tjetër veçse të kapërcejë interesa të ndryshme, siç është tashmë e qartë. Ministri angolez i cili planifikoi të bojkotonte takimin personal u largua gjithashtu nga një takim tjetër në qershor së bashku me homologun e tij nga Gaboni. Dy ministrat mesa duket po protestonin kundër uljes së kuotave. Së bashku me të tjerët, ata shqetësohen se shkurtimet e prodhimit do të dëmtojnë investimet në kërkim.
Të paktën Angola nuk i tejkalon objektivat e saj. Jo të gjitha vendet sillen aq mirë. Iraku, për shembull, po prodhon 180,000 fuçi në ditë më shumë se kufiri i tij. Irani dhe Venezuela nuk i nënshtrohen kufizimeve të prodhimit të grupit për shkak të sanksioneve. Meksika refuzon të pranojë kuota. Pavarësisht se janë anëtarë të opec+, të gjithë kanë shitur më shumë naftë kohët e fundit, duke rritur me padurim pjesën e tregut të humbur nga Rusia dhe Arabia Saudite.
Herën e fundit që grupi u përball me një situatë të ngjashme—kërkesa të ngadalësuara, hyrje të reja dhe probleme bashkërendimi—në vitin 2014, zyrtarët zgjodhën një strategji të ndryshme, siç kanë shkruar Alberto Behar i FMN-së dhe Robert Ritz nga Universiteti i Kembrixhit. Në atë kohë anëtarët rritën ofertën në një përpjekje për të ulur çmimin e naftës. Qëllimi, siç u njoftua në takimin e OPEC-ut në nëntor nëntë vjet më parë, ishte rrëmbimi i pjesës së tregut (dhe duke bërë kështu të dëbonte konkurrentët amerikanë). Kjo kishte avantazhin e stimulimit të kërkesës dhe nuk kërkonte disiplinë midis anëtarëve të OPEC-ut: ata ishin në gjendje të prodhonin naftë sipas dëshirës së tyre.
Një qasje e tillë nuk është më e realizueshme. Strategjia e opec-it për ndarjen e tregut herën e fundit ndihmoi në disiplinimin e prodhuesve amerikanë të naftës, duke i shtyrë ata të bëhen më efikas dhe për rrjedhojë më rezistent ndaj shtrydhjeve të ardhshme. JPMorgan Chase, një bankë, llogarit se kostoja e nxjerrjes së naftës nga toka amerikane ka rënë me më shumë se një të tretën që nga viti 2014. Naftëtarët e vendit kanë gjetur metoda për të thyer gurët që prodhojnë më shumë çarje, duke lehtësuar nxjerrjen e naftës dhe tani shponi puse më të thella që kanë jetëgjatësi më të madhe.
Arabia Saudite do të donte shumë që strategjia aktuale e opec+ të kishte sukses. Qeveria e saj me shpenzime të lira e ka rritur çmimin me të cilin balancohet buxheti i vendit në 85 dollarë për fuçi, sipas FMN- dhe ky numër është më i lartë kur përfshihen shpenzimet nga fondi i saj i pasurisë sovrane. Rusia, ndërkohë, ka nevojë për të ardhurat nga nafta për të financuar luftën e saj në Ukrainë. Shtyrja e takimit për në 30 nëntor nuk i ndihmoi asnjërit vend. Duke vepruar kështu, fshinë 5% të tjerë nga çmimi i naftës së papërpunuar Brent.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të arrijë nafta në 100 dollarë për fuçi?
Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara arrijnë kompromis
