Në muajt e ardhshëm, bota do të dëgjojë me siguri më shumë për armët bërthamore dhe rolin e tyre kritik në sigurinë kombëtare sesa ka dëgjuar ndër vite, apo edhe dekada. Në veçanti, me siguri do të thuhet se për herë të parë në më shumë se 30 vjet që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë, armët bërthamore janë më të rëndësishme se kurrë. Se vendimi i fundit dhe i paprecedentë i Kinës për të ndërtuar masivisht arsenalin e saj bërthamor do të thotë që Shtetet e Bashkuara të Amerikës duhet të ndjekin shembullin.
Se Rusia duhet të përgjigjet. Tani për tani, shumë ekspertë në mbarë botën kanë filluar të ambientohen me idenë e një gare armatimesh dhe sipas tyre kjo garë armësh ka të ngjarë të duket krejt ndryshe nga paraardhësi i saj i Luftës së Ftohtë. Në kontekstin e gjithë kësaj, planet e Pentagonit për një bombë të re atomike dhe tërheqja e Rusisë nga traktatit i ndalimit të testeve bërthamore, vetëm sa i hedh benzinë një zjarri të pashuar ndër vite.
Lëvizja e Putinit
Presidenti Vladimir Putin nënshkroi dje një ligj që tërheq ratifikimin nga Rusia të traktatit global që ndalon testet e armëve bërthamore, një hap i dënuar nga organizata që promovon aderimin ndaj paktit historik të kontrollit të armëve. Masa, megjithëse e pritshme, është dëshmi e ftohjes së thellë midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë, lidhjet e të cilave janë në nivelin e tyre më të ulët që nga kriza e raketave kubane të vitit 1962 për luftën në Ukrainë dhe atë që Moska e konsideron si përpjekje të Uashingtonit për të penguar shfaqjen e një rendi i ri botëror multipolar. Moska thotë se deratifikimi i saj i Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testeve Bërthamore (CTBT) është krijuar thjesht për të sjellë Rusinë në përputhje me Shtetet e Bashkuara, të cilat nuk e ratifikuan kurrë traktatin. Rusia nuk do të rifillojë testimin bërthamor nëse nuk e bën Uashingtoni, thonë diplomatët rusë. As, thonë ata, masa nuk do të ndryshojë qëndrimin bërthamor të Rusisë, e cila ka arsenalin më të madh bërthamor në botë, apo mënyrën se si ajo ndan informacione rreth aktiviteteve të saj bërthamore, pasi Moska do të mbetet nënshkruese e traktatit.
Rreziqet
Duke mos u lidhur më nga traktati, disa kanë frikë se Rusia së shpejti mund të kryejë një provë bërthamore për të frikësuar kundërshtarët e saj, ndërkohë që lufta në Ukrainë është ende e ndezur. Më 5 tetorin e kaluar, Putin deklaroi se nuk ishte gati të thoshte nëse vendi i tij duhet të rifillojë apo jo teste të tilla. Përgjigja e liderit erdhi pas thirrjeve nga disa ekspertë rusë të sigurisë dhe ligjvënës për të testuar një bombë bërthamore si një paralajmërim për Perëndimin. E sigurt është se, nëse diçka e tillë do të ndodhte, bota do të rrezikonte të hynte në një epokë të re të karakterizuar nga pasiguria. Miratimi i Putinit për ligjin për deratifikimin e Traktatit të Ndalimit të Testeve Bërthamore u publikua në faqen e internetit të qeverisë ruse, ku thuhet se vendimi hyn në fuqi menjëherë. Të dy dhomat e parlamentit rus e kishin miratuar tashmë masën. Rusia post-sovjetike nuk ka kryer kurrë një provë bërthamore. Bashkimi Sovjetik kreu testin e fundit në vitin 1990 dhe Shtetet e Bashkuara në 1992.
Traktati
Traktati i vitit 1996 ndalon të gjitha shpërthimet bërthamore, duke përfshirë testet e drejtpërdrejta të armëve bërthamore, por ai kurrë nuk hyri në fuqi sepse disa vende kyçe, përfshirë Shtetet e Bashkuara dhe Kinën, nuk e ratifikuan kurrë. Traktati i Ndalimit të Testeve Bërthamore ndalon “çdo shpërthim provë të armëve bërthamore ose çdo shpërthim tjetër bërthamor” kudo në botë. Duke hyrë në detaje, preambula e dokumentit citon qëllimin e reduktimit dhe përfundimit të eliminimit të armëve bërthamore duke “kufizuar zhvillimin dhe përmirësimin cilësor të armëve bërthamore dhe duke i dhënë fund zhvillimit të llojeve të reja të avancuara të armëve bërthamore, duke përbërë një masë efektive të çarmatimit të fuqisë bërthamore dhe mospërhapjes në të gjitha aspektet e saj.” Një total prej 187 shtetesh e kanë nënshkruar traktatin dhe 178 vende e kanë ratifikuar atë duke miratuar ligjet përkatëse në parlamentet e tyre.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
