Nga Steve Rosenberg, BBC
Teksa qëndroja duke parë rusët duke vendosur lule në kujtim të liderit të opozitës Alexei Navalny, një i ri foli për vdekjen e Navalny në burg.
“Jam në shok”,më tha, ashtu si dy vjet më parë më 24 shkurt kur filloi lufta.
Më bëri të mendoj për gjithçka që ka ndodhur në Rusi këto dy vitet e fundit, që kur Presidenti Putin urdhëroi pushtimin në shkallë të plotë të Ukrainës. Është një katalog drame, gjakderdhjeje, tragjedie.
Lufta e Rusisë ka sjellë vdekje dhe shkatërrim në Ukrainë. Ushtria ruse gjithashtu ka pësuar humbje të mëdha.
Mercenarët e Wagner u rebeluan dhe marshuan drejt Moskës. Udhëheqësi i tyre Yevgeny Prigozhin vdiq më vonë në një aksident avioni.
Gjykata Ndërkombëtare Penale lëshoi një urdhër arresti për presidentin rus për krime të dyshuara lufte.
Tani kritiku më i zëshëm i Vladimir Putin ka vdekur.
24 shkurt 2022 ishte një moment vendimtar.
Ishte viti 2014 kur Rusia aneksoi Krimenë nga Ukraina dhe së pari ndërhyri ushtarakisht në Donbas; Alexei Navalny ishte helmuar me një agjent nervor në vitin 2020 dhe u burgos në vitin 2021.
Represioni i brendshëm në Rusi daton para pushtimit të Ukrainës, por që atëherë është përshpejtuar.
Sa i përket Vladimir Putinit, dy vjet pas kësaj lufte ai tingëllon gjithnjë e më i sigurt dhe i vendosur për të mposhtur armiqtë e tij brenda dhe jashtë vendit. Ai kundërshton Amerikën, NATO-n dhe BE-në dhe e paraqet luftën e Rusisë në Ukrainë si një luftë kundër Rusisë nga “Perëndimi kolektiv”, një betejë ekzistenciale për mbijetesën e vendit të tij, raporton abcnews.al.
Si dhe kur do të përfundojë? Nuk mund ta parashikoj të ardhmen. Megjithatë, mund të kujtoj të kaluarën.
Në një dollap në shtëpi kohët e fundit gjeta një dosje të pluhurosur me kopje të dërgesave të mia në Rusi nga më shumë se 20 vjet më parë: vitet e hershme të Putinit.
Duke i parë ato, ishte si të lexoje për një galaktikë të ndryshme vite dritë larg.
“Sipas një sondazhi të kohëve të fundit, 59% e rusëve mbështesin idenë e anëtarësimit të Rusisë në Bashkimin Evuopian” shkrova më 17 maj 2001.
“NATO dhe Rusia po kërkojnë në mënyrë aktive një bashkëpunim më të ngushtë: një shenjë për të dyja palët se kërcënimi i vërtetë për paqen botërore nuk qëndron tek njëri-tjetri…” [20 nëntor 2001]
Pra, ku shkoi gjithçka keq? Unë nuk jam i vetmi person që pyes veten.
“Putini me të cilin takova, bëra biznes të mirë me të, themelova një Këshill NATO-Rusi me të, është shumë, shumë i ndryshëm nga ky pothuajse megaloman sot,” më tha ish-shefi i NATO-s Lord Robertson kohët e fundit kur u takuam në Londër.
“Njeriu që qëndroi pranë meje në maj të vitit 2002, pranë meje, dhe tha se Ukraina është një shtet kombëtar sovran dhe i pavarur që do të marrë vendimet e veta për sigurinë, tani është njeriu që thotë se Ukraina nuk është një shtet kombëtar.”
Robertson madje kujton Vladimir Putinin duke menduar për anëtarësimin e Rusisë në NATO.
“Në takimin tim të dytë me Putinin, ai tha: “Kur do ta ftoni Rusinë të bashkohet me NATO-n?” Unë thashë: “Ne nuk i ftojmë vendet të anëtarësohen në NATO, ata aplikojnë”. Dhe ai tha, ‘Epo, ne nuk do të qëndrojmë në radhë pranë një grupi vendesh që nuk kanë rëndësi.’
Robertson tha se ai nuk mendon se Putini donte vërtet të aplikonte për anëtarësimin në NATO, raporton abcnews.al.
“Ai donte që t’i jepej atij, sepse mendoj se ai gjithmonë mendonte dhe mendon gjithnjë e më shumë, se Rusia është një komb i madh në skenën botërore dhe ka nevojë për respektin që kishte Bashkimi Sovjetik,” më tha ai.
“Ai nuk do të përshtatej kurrë me lehtësi brenda një aleance të kombeve të barabarta, të gjithë ulur rreth tryezës duke debatuar dhe diskutuar interesat e politikës së përbashkët.”
Robertson thekson se Bashkimi Sovjetik dikur njihej si superfuqia e dytë në botë, por Rusia nuk mund të bëjë asnjë pretendim në këtë drejtim sot.
“Mendoj se ky mendin e shkatërroi egon e Putinit. Kombinojeni këtë me dobësinë, ndonjëherë, të Perëndimit dhe në shumë mënyra me provokimet me të cilat ai u përball, si dhe egon e tij në rritje.
Mendoj se kjo ndryshoi individin që donte të bashkëpunonte me NATO-n në dikë që tani e sheh NATO-n si një kërcënim të madh.”
Moska i sheh gjërat ndryshe. Zyrtarët rusë pretendojnë se ishte zgjerimi i NATO-s drejt lindjes që minoi sigurinë evropiane dhe çoi në luftë.
Ata akuzojnë NATO-n për thyerjen e një premtimi ndaj Kremlinit, të bërë gjoja në ditët e fundit të BRSS, se aleanca nuk do të pranonte vendet që më parë ishin në orbitën e Moskës.
“Sigurisht që nuk kishte asgjë në letër,” tha Lord Robertson.
“Nuk kishte asgjë për të cilën u ra dakord, nuk kishte asnjë traktat për këtë qëllim. Por ishte vetë Vladimir Putin që nënshkroi Deklaratën e Romës më 28 maj 2002. Të njëjtën copë letre nënshkrova edhe unë, e cila ruante parimet bazë të integritetit territorial dhe kundër ndërhyrjeve të vendeve të tjera. Ai e nënshkroi atë. Ai nuk mund të fajësojë askënd tjetër.”
Në qytetin e Solnechnogorsk, 40 milje nga Moska, dy vitet e fundit dramatike të historisë së Rusisë janë ekspozuar.
Unë dalloj mbishkrime në mbështetje të grupit mercenar Wagner.
Ka lule në kujtim të Alexei Navalny. Dhe ka një mural të madh të dy burrave vendas, ushtarë rusë, të vrarë në Ukrainë. I pikturuar pranë është një kadet i Ushtrisë Rinore që i përshëndet.
Në qendër të qytetit, në një memorial për të vrarët në Luftën e Dytë Botërore dhe luftën Sovjetike në Afganistan, është shtuar një seksion i ri:
“Për ushtarët e vrarë në operacionin special ushtarak”.
Dyzet e gjashtë emra janë gdhendur në gur. E pyes Lidiya Petrovna, duke kaluar me nipin e saj, se si ka ndryshuar jeta në dy vjet.
“Fabrikat tona tani po prodhojnë gjëra që dikur i blinim jashtë vendit. Kjo është mirë,” tha Lidiya.
“Por unë jam e trishtuar për të rinjtë, për të gjithë ata që janë vrarë. Sigurisht që ne nuk kemi nevojë për luftë me Perëndimin. Populli ynë nuk ka parë asgjë përveç lufts, luftë, luftë gjatë gjithë jetës së tyre.”
Kur flas me Marinën, ajo lavdëron ushtarët rusë që ajo thotë se “po bëjnë detyrën e tyre” në Ukrainë. Pastaj ajo shikon djalin e saj 17-vjeçar Andrei.
“Por si nënë kam frikë se djalin tim do ta thërrasin për të luftuar. Unë dua paqen sa më shpejt që të jetë e mundur, që të mos kemi frikë nga ajo që vjen nesër.”
