Disa liderë të BE u përpoqën të bindnin të tjerët të lejonin dy shtete të Ballkanit të fillonin bisedimet e anëtarësimit, dhe ata përdorën argumente, duke filluar që nga rëndësia strategjike e rajonit deri në përparimin e kandidatëve në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dhe sundimin e ligjit.
Por për disa, debati mbeti i ndezur në samit, nëse do të hapeshin bisedime me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë.
“Ne i premtuam ata,” tha Kryeministri çek, Andrej Babiš në orët e para të mëngjesit të së Premtes, pasi udhëheqësit nuk arritën të gjenin unanimitetin e nevojshëm për të filluar bisedimet me secilin vend.
Kjo ishte një fitore për Presidentin Francez Emmanuel Macron, i cili kishte bllokuar rrugën e dy anëtarëve të mundshëm, edhe pse shumica e liderëve të BE nuk mbanin këtë qëndrim.
BE iu kishte premtuar të dyja vendeve që ata do të ftoheshin të fillonin bisedimet e anëtarësimit nëse ato plotësonin disa kushte. Në rastin e Maqedonisë së Veriut, kjo përfshinte zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje disa-vjeçare me Greqinë; për Shqipërinë, ajo përfshinte zhdukjen e korupsionin të gjyqtarëve. Komisioni Evropian gjykoi që Shkupi dhe Tirana e kishin mbajtur fjalën e tyre. Por, vetë BE-ja jo.
“Më lejoni të jem shumë i qartë: Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria nuk janë fajtorë për këtë,” tha Presidenti i Këshillit Evropian Donald Tusk. “Do të doja t’u dërgoja një mesazh miqve tanë maqedonas dhe shqiptarë: Ju lutem mos hiqni dorë. Unë e kuptoj plotësisht zhgënjimin tuaj, sepse ju e bëtë pjesën tuaj.”
Presidenti i Komisionit Evropian, Jean-Claude Juncker, e quajti kundërshtimin e BE për të dy vendet “një gabim të rëndë historik”.
Për mbështetësit e bisedimeve me të dy vendet, ngërçi në Bruksel mund të ketë pasoja serioze në një nga pjesët më të paqëndrueshme të Kontinentit, skena e një serie luftërash të ndërlidhura vetëm dy dekada më parë.
Diplomatët kanë thënë se Bashkimi Evropian shpesh e portretizon veten si një projekt paqeje, dhe megjithatë, tani duket se nuk dëshiron të ndihmojë që të ketë paqe në Ballkan.
Sidoqoftë, Macron kundërshtoi shumë prej argumenteve.
Në fund, e vetmja gjë që udhëheqësit mund të bien dakord unanimisht për këtë çështje ishte një fjali e vetme: “Këshilli Evropian do t’i kthehet çështjes së zgjerimit përpara samitit BE-Ballkan Perëndimor në Zagreb në maj të vitit 2020.”
Ky rezultat ishte veçanërisht i dobishëm për qeverinë në Maqedoninë e Veriut.
“Më e pakta që Bashkimi Evropian i detyrohet rajonit është të jetë i drejtëpërdrejtë me ne. Nëse nuk ka më konsensus mbi të ardhmen evropiane të Ballkanit Perëndimor … qytetarët meritojnë të dinë,” njoftoi Ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut, Nikolla Dimitrov.
Debati ishte një “diskutim shumë, shumë i keq” me shumë liderë që kundërshton Macron, tha një diplomat tjetër i BE-së i informuar për takimin.
Çështja dukej si shumë personale për disa nga udhëheqësit, përfshirë ata nga Evropa Qendrore dhe Lindore, vendet e të cilëve kaluan në procesin e pranimit për t’u bërë anëtare të BE-së.
Disa udhëheqës kujtuan përvojën e tyre të pranimit, paralajmëruan për dëmtim të besueshmërisë së BE nëse nuk filluan bisedimet dhe theksuan se fuqitë rivale në Ballkan si Kina, Rusia, Turqia dhe Arabia Saudite do të përfitonin.
Kishte një përshtypje në tryezën e bisedimeve se Maqedonia e Veriut ishte në një fazë më të përparuar se Shqipëria, por pesë ose gjashtë shtete anëtare nuk donin të binin dakord për të filluar bisedimet me vetëm një nga dy kandidatët, tha një diplomat.
Disa presin që çështja të jetë në rendin e ditës të Këshillit të ardhshëm të rregullt evropian në dhjetor. Charles Michel, kryeministri belg që do të marrë përsipër detyrën e Tusk si President i Këshillit më 1 dhjetor, pajtohen, tha një nga diplomatët.
Nëse Franca vazhdon të mbajë atë qëndrim, argumentoi diplomati, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria “mund të shndërrohen në Zvicër” dhe akoma të mos marrin dritën e gjelbër për bisedime, tha diplomati.
Andrew Grey dhe Rym Momtaz kontribuan në raportim.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ballkanizimi” i rrezikshëm i BE-së
“Ballkanizimi” i Evropës
