Kur dramaturgu gjerman Bertolt Brecht shkroi se, “E gjithë fuqia vjen nga njerëzit”, ai shtronte pyetjen mjaft të rëndësishme, “Por, ku shkon?”
Arritja e demokracisë liberale, në gjysmën e shekullit pas Luftës së Dytë Botërore ishte përgjigja për këtë pyetje, në një mënyrë që promovonte konsensusin dhe solidaritetin shoqëror.
Nga fundi i viteve ’80, disa besonin se ky sistem i qeverisjes, i cili krijonte sukses ekonomik dhe stabilitet politik, kishte fituar. Kjo duket se rriti vetëkënaqësinë. Por gjërat duken shumë më ndryshe për demokratët liberalë sot.
Dy çështje të tjera i dëmtuan qeveritë demokratike.
Së pari, pabarazia sociale u rrit në mënyrë alarmante në shumë vende, veçanërisht Shtetet e Bashkuara, duke i bërë qytetarët të pyesin nëse ata jetonin në shoqëri të ndershme.
Së dyti, migrimi nga vendet më të varfëra në vendet më të pasura, i nxitur nga varfëria dhe faktorët demografikë, krijuan tensione në ekonomitë e zhvilluara.
Disa tani shohin një përplasje midis demokracisë iliberale dhe liberalizmit jodemokratik. Zhgënjimi në rritje me qeverinë demokratike është i dukshëm në ngritjen e liderëve si Presidenti Brazilian Jair Bolsonaro, Kryeministri Hungarez Viktor Orbán, Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan, dhe, natyrisht, Donald Trump. Presidenti amerikan shfaqet i pamatur në qëndrimin e tij ndaj Kushtetutës, sundimit të ligjit, lirisë së shtypit dhe debatit politik civil.
Të tjerët kënaqen me format e tyre të populizmit. Në Britani, refuzimi i lidhjeve të ngushta të Partisë Konservatore me Evropën shoqërohet me kërcënime për sulm ndaj institucioneve që kanë kufizuar deri tani fuqinë ekzekutive. Këto përfshijnë gjykatat dhe gjykatësit e pavarur të Britanisë, transmetuesin e saj të shërbimit publik të klasit botëror, BBC, dhe çdo organizatë të shoqërisë civile që ka të ngjarë të mos pajtohet me ekzekutivin.
Nuk ka nevojë të ekzagjeroni; ky nuk është fundi në historinë e demokracisë liberale.
Sikur që njohja e dukshme e Perëndimit në destabilizimin e sistemit të vet të qeverisjes nuk ishte mjaft e keqe, demokracitë liberale gjithashtu duhet të përballen me kërcënime të jashtme.
Për shembull, Presidenti Rus Vladimir Putin e ka të vështirë të rezistojë duke u përpjekur të shkaktojë telashe në demokracitë evropiane, dhe gjithashtu në Amerikë. Duke financuar partitë politike nacionaliste dhe populiste, duke shkatërruar vlerat që bashkojnë Bashkimin Evropian së bashku, dhe duke përdorur teknologji të lartë, Putini vazhdon vazhdimisht përpjekjet e tij për të ndryshuar hartën politike të Evropës.
Putini dëshiron ta kthejë Evropën në një kontinent të mbizotëruar nga sferat e ndikimit sesa vetëvendosja.
Kina është një çështje tjetër. Fuqia ekonomike i ka dhënë asaj një ndikim të konsiderueshëm global dhe rajonal.
Varianti më i ashpër i kësaj qasjeje është i njohur si “diplomaci ujku”, që përmban premtime shpesh fals për marrëveshje tregtare ose investime për vendet që i përkasin kësaj linje.
Por angazhimi duhet të jetë me kushte që janë të drejta për të dy palët. Dhe frenimi duhet të jetë real kur është e nevojshme. Nëse liberalët vazhdojnë të jenë kështu, të gjithë do të jemi të rrezikuar.
Chris Patten, guvernatori i fundit britanik i Hong-Kongut dhe ish-komisioner i BE-së për punët e jashtme, është Kancelari i Universitetit të Oksfordit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndictate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
2019, vit vendimtar për Evropën…
Aleanca Kinë-Rusi është thjesht një iluzion…
Amerika dhe Europa duhet të bashkohen kundër Kinës…
