Pasojat globale të pandemisë COVID-19 janë të tmerrshme: më shumë se gjysmë milion jetë të humbura, qindra milion pa punë dhe triliona dollarë pasuri të shkatërruara.
Nuk është për t’u habitur, ka një interes të jashtëzakonshëm në zhvillimin e një vaksine, me më shumë se njëqind përpjekje në zhvillim në të gjithë botën. Disa duken premtuese, dhe një ose më shumë mund të japin fryte.
Por edhe nëse dalin një ose më shumë vaksina, problemi i shëndetit publik nuk do të eliminohet.
Siç do të dëshmojë çdo ekspert mjekësor, vaksinat nuk janë ilaçe.
Asnjë vaksinë nuk mund të pritet të prodhojë imunitet të plotë ose të qëndrueshëm. Miliona do të refuzojnë të vaksinohen.
Këto janë të gjitha çështje të shkencës, prodhimit dhe logjistikës. Sigurisht do të ketë vështirësi. Por politika do të jetë po aq sfiduese.
Kush do të paguajë për vaksinën? Kompanitë do të presin që të rikuperojnë investimet e tyre në kërkime dhe zhvillim, së bashku me kostot e prodhimit dhe shpërndarjes.
Kjo është tashmë dhjetëra miliarda dollarë (dhe ndoshta shumë më tepër), para se të futet edhe çështja e fitimit.
Ekziston edhe pyetja e lidhur me atë se si kompanitë që zhvillojnë një vaksinë do të kompensohen nëse u kërkohet të licencojnë patentat dhe njohuritë e tyre për prodhuesit diku tjetër.
Sidoqoftë, çështja më e vështirë politike për të gjithë ka të ngjarë të ketë të bëjë me aksesin. Kush duhet të marrë dozat fillestare të ndonjë vaksine? Kush përcakton se kush lejohet në radhë dhe me çfarë renditje? Çfarë avantazhesh ka vendi ku zhvillohet një vaksinë? A do t’i lejojnë vendet të ndërhyjnë në gjeopolitikë, duke e ndarë vaksinën me miqtë dhe aleatët?
Në nivelin kombëtar, çdo qeveri duhet të fillojë të mendojë se si do të shpërndajë ato vaksina që prodhon ose merr.
Qeveritë gjithashtu duhet të marrin në konsideratë se çfarë përparësie u japin atyre që janë në rrezik më të madh të zhvillimit të komplikimeve serioze nga COVID-19, të tilla si të moshuarit dhe ata me kushte ekzistuese.
A duhet të jetë një vaksinë falas për disa apo të gjithë?
Në nivelin ndërkombëtar, pyetjet janë edhe më komplekse. Shumë propozojnë që çdo vaksinë e efektshme duhet të trajtohet si një e mirë publike globale, të shpërndahet në mënyrë të barabartë në të gjithë botën, pavarësisht se ku është shpikur apo pavarësisht aftësisë së një vendi.
Por qasjet e tilla mund të jenë joreale. Nacionalizmi i vaksinave është duket se do ta mposhtë multilateralizmin e vaksinës.
Historia e kohëve të fundit e forcon këtë skepticizëm.
COVID-19 u shfaq në Kinë dhe shpejt u bë një problem mbarëbotëror. Disa vende e kanë përballuar situatën relativisht mirë, falë sistemeve të tyre ekzistuese të shëndetit publik dhe udhëheqjes politike; me të tjerët, ka qenë krejt e kundërta.
Vazhdimi i kësaj qasje të nivelit kombëtar ndaj një vaksine është një recetë për katastrofë.
Vetëm një pjesë e vogël e vendeve do të jenë në gjendje të prodhojnë vaksina. Qasja duhet të jetë globale. Arsyet nuk janë vetëm etike dhe humanitare, por edhe ekonomike dhe strategjike, pasi rimëkëmbja globale kërkon përmirësim kolektiv.
Qeverisja globale vjen në të gjitha format dhe madhësitë. Jeta e miliona njerëzve, mirëqenia ekonomike e miliardave dhe stabiliteti social kudo varen nga ekuilibri.
Richard N. Haass, President i Këshillit për Marrëdhëniet e Jashtme, më parë shërbeu si Drejtor i Planifikimit të Politikave për Departamentin e Shtetit të SHBA (2001-2003), dhe ishte i dërguari special i Presidentit George W.Bush në Irlandën Veriore dhe Koordinator për Ardhmërinë e Afganistanit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Covid-19 mund të mundet, por do të zgjasë”
“Goditet” koronavirusi, gati vaksina
“Koronavirusi ka nxitur shitjen e ilaçeve të rreme”
