Bazuar ne artikullin e Frederic Friedel
Nje problem shahu qe mban celesin e ndergjegjes njerezore?
Kjo eshte ne fakt ajo qe Instituti Penrose na sugjeron. Themeluesi i ketij Instituti.matematikani i famshem Sir Roger Penrose nga nje familje me tradita shahistike dhe shkencore. fituesi i Cmimit NOBEL ne fizike per kerkimet e tij ne Vrimat e Zeza disa dite me pare (per me teper https://konica.al/2020/10/familja-penrose-shkencetare-dhe-shahiste ) kompozoi nje problem qe te ishte i pamundur te zgjidhej nga kompjuteri me inteligjence artificiale,por te ishte i zgjidhshem nga njeriu.Ketyre te fundit ju kerkua qe te dergonin tek instituti zgjidhjet dhe arsyetimin e tyre.Pozicioni ne vetvete nuk eshte shume simulues.gjithsesi mund te kontrollohet lehte me ane te 1 programi te thjeshte shahu. (ne foto pozicioni origjinal i vizatuar nga Sir Roger Penrose)
Ne pamje te pare eshte e veshtire te imagjinohet se si mund te kete mbrritur loja deri ketu dhe akoma me e veshtire te imagjinosh zgjidhjen ku te bardhit do i duhet te luaje per barazim dhe ndoshta dhe te fitoje.
” Ne e vendosem pozicionin te Fritz (program i njohur kompjuterik per shahun) qe beri rreth trecerek miliard llogaritje deri ne 20 levizje perpara” shpjegon James Tagg bashkthemelues dhe drejtor i Institutit Penrose, qe u themelua ne rreth 3 vite me pare me qellimin per te kuptuar ndergjegjen njerezore nepermjet fizikes.” Kompjuteri thote qe njeri nga kundershtaret fiton, por pergjigja qe jep eshte e gabuar.
E vertete, Fritz 13 e shenon pozicionin si 31.72 ushtare (njesi matese e pozicioneve ne shah) perpara per te ziun. Disa programe te tjere e japin rreth 25 ushtare perpara per te ziun.(Houdini) Ne figure analiza e programit qe e jep avantazhin shume te larte te te ziut.
Eshte e vertete qe programet e shahut do e japin situaten ne favor te te ziut per shkak te avantazhit matarial,1 mbreteresh,2 kala,3 fila dhe 1 ushtar. Dhe meqe avantazhi material eshte kaq i madh (normalisht 1 avantazh 2 eshte i mjaftueshem per fitore) loja duhet te perfundoje ne favor te te ziut.Dhe kompjuteri vazhdon te levize oficeret,duke treguar gjithmone avantazh derisa behen 50 levizje pa asnje levizje ushtari nga ana e te bardhit.Ky rregull (i 50 levizjeve) ben qe loja te perfundoje ne barazim.
Tani kalojme te faktori njerzor,qe me te vertete “i jep drejtim” situates shume shpejt.Te shohim si funkionon mendja njerezore ne kte rast.Puna e pare shikohet direkt qe i ziu nuk ka levizje te tjera legale pervec se me oficere.Ajo qe duhet te beje i bardhi eshte e thjeshte,ai nuk duhet te levizi ushtarin e c6 dhe as te marri ndonje kala te te ziut.Mjafton qe ai te levizi mbretin ne katrore te bardhe dhe te lejoje te ziun te kryeje levizje pa ndonje vlere me oficere.Absolutisht nuk ka asnje kercenim per te bardhin.
Gjithashtu e vtmja menyre qe i bardhi mund ta fitoje lojen eshte qe i ziur te luaje komplet gabim duke lejuar te bardhin te afrohet me mbret afer ushtarit c dhe ta lejoje ate qe te gradohet.Kuptohet i ziu duhe te luaj shumelevizje te gabuara qe kjo te ndodhe.
Shkenctaret jan e te interesuar ne procesin e te menduarit qe ben qe njerezit te zgjidhin kete problem kaq thjesht nderkohe qe inteligjenca artificiale nuk mundet.
“Nese ne gjejme se si njerezit ndryshojne nga kompjuterat ne procesin e te menduarit,atehere kjo mund te coje ne implikime te thella sociologjike” thane per Telegraph shkenctaret e Insitutit Penrose.
Me poshte po japim nje tjeter problem edhe me elegant se i pari qe tregon ndryshimin e te menduarit ndermjet njeriut dhe kompjuterit.
Ketu kompjuteri tregon disavantash te thelle per te bardhin.Pra e vlereson lojen qe i ziu do ta fitoje.Nderkohe njeriu shume lehte mund te dalloje qe i bardhi po sakrifikoje oficerin ne levizjen e pare: 1 Fa4 loja do perfundoje ne barazim pas mbreti i zi merr ne a4.Ushtari i bardhe luan ne 2.b3+ dhe pastaj te gjitha levizje te detyruara: 3.c4 4.d4.5.e6 duke e mbyllur pozicionin dhe arritur barazimin. (1.Fa4 Mxa4 2.b3+ Mb5 3.C4+ Mc6 4.d5 Md7 5.e6+Mxd8 7.f5) Nese 2… Mc4 barazimi arrihet me 3.Fb3 Mb5 4.Fa4+ etj
Shihni diagramen e pozicionit perfundimtar
Po tja “leme ne dore” kompjuterit pozicionin fillestar ai do zgjedhe strategjine e gabuar dhe nuk do arrije te sakrifikoje oficerin si njeriu dhe te mbylle pozicionin.Mund ta provoni pozicionin ne porgramin tuaj te shahut.
