Shumica e evropianëve janë të lumtur që Joe Biden do të jetë presidenti i ardhshëm i Shteteve të Bashkuara. Nëse ata e kuptojnë që politikat ekonomike të Biden do të vendosin euron dhe Evropën në një detyrim është një çështje tjetër. Administrata e re e SHBA do të dëshirojë që euro të mbetet e fortë ndaj dollarit në mënyrë që të mbajë ekonominë amerikane të sigurt për të ardhmen.
Me qëllimin e rritjes së shpenzimeve për reagimin pandemik, mjedisin dhe infrastrukturën, Shtëpia e Bardhë e Biden padyshim do të bëjë presion ndaj Rezervës Federale të SHBA për të mbajtur të ulët vlerën e dollarit, pavarësisht se sa më shumë stimul fiskal mund të dalë jashtë Kongresit . Dhe pasi ka bërë kaq shumë favore për Donald Trump, kryetari i Fed, Jay Powell, nuk do të jetë në gjendje të refuzojë Biden. Në këtë kontekst, ishte një goditje gjeniale për Biden të emëronte Janet Yellen për të shërbyer si Sekretare e Thesarit. Si paraardhëse e Powell në Fed, ajo ende ka ndikim të rëndësishëm atje. Për një arsye të mirë, Wall Street po vë bast shumë kundër dollarit amerikan për një ose dy vitet e ardhshme.
Qasja e pritshme e politikës Biden do të ketë një efekt dramatik në ekonominë evropiane, e cila mbetet shumë e varur nga eksportet. Në vitin 2019, eksportet përbënin 46.9% të PBB-së së Gjermanisë, 31.8% të Francës dhe 31.5% të Italisë. Evropianët nuk kanë mundësi të qëndrojnë duarkryq dhe të shohin forcimin e euros deri në pikën që mbyt eksportet e tyre.
Zgjidhja më e mirë do të ishte që Gjermania të vendoste një stimul fiskal, pasi kjo do të “brendësonte” një sasi të mirë të tregtisë së BE, duke e bërë të parëndësishme vlerësimin e euros ndaj monedhave të tjera. Në vend që të eksportojnë në SHBA, italianët mund të eksportojnë më shumë në Gjermani dhe vendet e tjera të zonës së veriut të eurozonës, meqenëse stimuli shtesë do të ketë siguruar mjetet për rritjen e blerjeve nga jugu. Evropianët kanë një treg të madh të brendshëm, është koha ta përdorim atë, edhe nëse vetëm për të luftuar kundër një euro të arratisur që përndryshe mund të ndajë Bashkimin Evropian.
Ashtu siç SHBA detyroi lehtësimin sasior të Evropës për të shpëtuar ekonominë e saj nga një euro e mbivlerësuar në 2014, politikat e Biden ka të ngjarë të detyrojnë një politikë fiskale ekspansioniste për gjermanët për të njëjtën arsye. Nëse ndodh, faktori vendimtar kësaj here do të ketë qenë Brexit. Sikur Mbretëria e Bashkuar të mos largohej nga BE, shanset për stimul fiskal gjerman dhe një model të ri të tregtisë së brendshme të BE do të ishin afër zeros.
Ndërsa Karl Kaiser, një ish-drejtor i Këshillit Gjerman për Marrëdhëniet e Jashtme, i thotë Roger Cohen për The New York Times, “Brexit detyroi kancelaren gjermane, Angela Merkel, të braktisë pozicionet që ishin të shenjta”. Merkel kishte frikë se të tjerët do të largoheshin nga BE nëse Gjermania nuk ndryshonte politikat e saj financiare. Me të njëjtën argument, fondi i ri i BE-së për rimëkëmbjen prej 750 miliardë eurosh, mbase arritja më e madhe e Merkelit, nuk do të kishte ndodhur nëse britanikët do të qëndronin në bllok. Siç shpjegon Cohen, “Bashkimi Evropian tani mund të marrë hua siç bën një qeveri, një hap drejt shtatit sovran dhe një mjet për të financuar fondin e rimëkëmbjes pandemike prej 918 miliardë dollarësh që një prani britanike ndoshta do të kishte bllokuar.”
Duket se britanikët u larguan nga BE-ja në momentin e duhur. Presidenti i ri i SHBA, duke u përballur me një mori kërkesash urgjente të politikave në vend, do të jetë në një pozitë të fortë për të zhgënjyer gjermanët në pikërisht drejtimin që duhet të shkojnë, drejt një modeli të ri të stimulit fiskal më të madh të BE-së dhe tregtisë së brendshme.
Meqenëse kjo zhvendosje, e cila mund të provojë një antidot të fortë ndaj populizmit evropian, do të ndihmonte në harmonizimin e marrëdhënieve SHBA-BE dhe do të përfitonte si nga ekonomitë e SHBA dhe Evropës, askush në Uashington, DC ose Bruksel nuk duhet të derdhë lot për largimin e Britanisë. Gjermanët mund të mos jenë të etur të përqafojnë një model të brendshëm tregtar, por ata duhet të pranojnë që Brexit, në këtë rast, është i mirë për Evropën. Ai ka prezantuar mundësinë e një modeli të përzier fiskal dhe të politikës monetare që do të ishte shumë më efektiv sesa qasja e bazuar në mënyrë monetare, e cila ka mbizotëruar politikëbërjen e BE që nga kriza financiare e vitit 2008.
Po, Banka Qendrore Evropiane ka bërë mrekulli me politikën e saj ekspansioniste monetare të dhjetë viteve të fundit. Presidentja e BQE Christine Lagarde dhe paraardhësi i saj, Mario Draghi, meritojnë një vlerësim të madh për vendimet e tyre të guximshme të politikës. Me përhapjen e yield-it të obligacioneve sovrane midis vendeve të eurozonës veriore dhe jugore është ngushtuar në mënyrë dramatike, BQE ka arritur të integrojë financiarisht të dy rajone për herë të parë ndonjëherë. Për më tepër, rendimentet e aktiveve të periferisë me rrezik më të lartë janë tani në ose afër niveleve të ulëta të të gjitha kohërave.
Këto zhvillime financiare kanë qenë të mëdha për unitetin dhe solidaritetin evropian. Por historia tregon se vetëm politika monetare nuk mund të përfundojë punën e ofrimit të një rritje të fortë ekonomike. Megjithëse euro vazhdon të arrijë lartësi të reja, ekonomia evropiane është në një rënie dhe BQE është ende duke nënvizuar vazhdimisht objektivin e saj të inflacionit “nën, por afër, 2%”. Në shtatë nga tetë vitet e fundit, inflacioni ka qenë më afër 1% se 2%, dhe tregu pret që kjo të vazhdojë për dekadën e ardhshme.
Kjo është e papranueshme. Për fat të mirë, duke lejuar që politika fiskale të futet në përzierjen e politikave të BE-së, Brexit është pikërisht ajo që Evropa ka nevojë për të ndjekur një politikë më efektive të stabilizimit makro-ekonomik dhe për t’u marrë me një politikë të monedhës “fqinji yt lypës” nga ana e Fed.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Marrëveshja historike tregtare BE-MB, çfarë humbet Mbretëria?
