Në 29 prill 1980 vdiq Alfred Hitçkok, i njohur ndryshe si “Mjeshtër i misterit” dhe regjisori që ndikoi në gjithë historinë e kinemasë. Shpesh, thuhet se ky njeri tmerrësisht i talentuar dhe vizionar – “mjeshtri i misterit”, është një nga regjisorët më të rëndësishëm dhe domethënës që kanë jetuar ndonjëherë./Konica.al
Arti në filmat e Hitchcock
Edhe pse shumë nga filmat e tij vlerësohen nga audienca dhe kritikët si filmat më të mirë të të gjitha kohërave, për vite me radhë Hitçkok konsiderohej as më shumë e as më pak se një argëtues populist. Vetëm kur një grup kritikësh francezë (dhe më vonë vetë drejtorët), përfshirë Francois Truffaut, vunë në jetë të mirënjohurën “teoria e autorit”, reputacioni i Hitçkokut filloi të rivlerësohej. Regjisori i një filmi filloi të njihej në të njëjtën mënyrë siç do të kishte qenë një autor ose një piktor në letërsi dhe art.
Avangarda dhe kryeveprat e “Mjeshtrit të misterit”
“The Lodger” (“Qiramarrësi”), filmi i parë i Hitçkokut në vitin 1927, mbi gjuetinë e një vrasësi serial i stilit Jack the Ripper në rrugët e mugëta të Londrës, tani konsiderohet filmi i parë tipik hitçkokian. Fokusi tek një i pafajshëm në arrati dhe interesi për seksualitetin njerëzor vendosën theksin për disa filma pasues në karrierën e tij. U ndikua veçanërisht nga rregullat e ekspresionizmit gjerman, në filma si “Nosferatu” dhe “Zyra e doktor Kaligarit”. Po ashtu, Hitçkok ndikoi edhe në leksikun kinematografik, duke popullarizuar termin “MacGuffin” në “39 hapa”. Pra, një MacGuffin është objekti (ose pajisja, ose koncepti) rreth të cilit rrotullohet komploti, i cili çon rrëfimin përpara dhe ka një rëndësi thelbësore për protagonistët, edhe nëse vetë audienca mund të ketë pak ose aspak investime në të. Shembuj më të fundit të MacGuffin janë “Unaza unike” te “Lordi i Unazave”; “Gjerdani i zemrës” të oqeanit në “Titaniku”; dhe “këmba e lepurit” në “Misioni i pamundur 3”, përfaqëson një objekt të dobishëm për komplotin dhe zhvillimin e historisë. Ky objekt mund të jetë edhe më banali, por bëhet i domosdoshëm për protagonistin.
Teknikat revolucionare të drejtimit
Hitçkok popullarizoi përdorimin e “platformës zoom” në trillerin “Vertigo” (“Djersë të ftohta”), të cilit Spilberg i bëri homazhe me filmat “Jaws” dhe “ET”. “Dolly zoom” është teknika me të cilën kamera lëviz brenda ose jashtë temës, ndërsa zoomi është rregulluar njëkohësisht për të mbajtur subjektin në të njëjtën madhësi në kornizë. Më pas, subjekti shfaqet i palëvizshëm ndërsa madhësia e sfondit ndryshon. Në “Vertigo”, Hitçkok përdori efektin për të parë nga fundi i kullës për të theksuar si lartësinë, ashtu edhe çorientimin vertikal të Skotit. Pasi bëri emër në Britani, më në fund Hitçkok u tundua nga Hollivudi në 1940. Filmi i parë qe një përshtatje e thrillerit psikologjik të Daphne Du Maurier “Rebeka”, i cili fitoi “Oskar” për filmin më të mirë./Konica.al
“Psikopati”
Padyshim që filmi më me ndikim i Hitçkokut është “Psikopati”. I lëshuar nën një tis fshehtësie në 1960, ai tronditi audiencën duke inskenuar vrasjen brutale të personazhit kryesor në fillim të filmit. Madje, Hitçkok këmbënguli që të refuzohej futja e të vonuarve në teatër, një lëvizje që ishte e diskutueshme asokohe, por që ndihmoi në shndërrimin e “Psikopatit” në një fenomen blockbuster, në radhë njerëzish për të zbuluar historinë misterioze. Ndikimi i “Psikopatit” shihej gjithashtu edhe në përdorimin e muzikës (kolona zanore legjendare është menjëherë evokuese për njerëzit, pavarësisht nëse e kanë parë apo jo filmin), vrasja e të pafajshmëve, si dhe prezantimi i një horri si Norman Bates, për të cilin publiku do ndiente keqardhje. Filmi i vitit 2012 “Hitchcock”, shqyrtoi historinë pas krijimit të “Psikopati” të detajuar, duke paraqitur një portret magjepsës të burrit pas kamerës dhe duke përshkruar ndikimin që gruaja, Alma, kishte në procesin krijues.
Pararendës i konceptit të “mbikëqyrjes”
Mbikëqyrja është një shqetësim i madh i epokës moderne, veçanërisht pas ngjarjeve që rrethojnë Julian Assange dhe Edward Snowden, së bashku me shumë histori të tjera piraterie dhe spiunazhi. Sërish Hitçkok e kuptoi këtë temë para shumë të tjerash, madje trilleri klasik klaustrofobik “Dritarja mbi oborr” është një studim i shkëlqyer i vuajerizmit dhe moralit që tashmë na kujton mediet moderne sociale dhe TV-në e realitetit. Tema e mbikëqyrjes mbizotëron në shumë tituj klasikë, duke përfshirë “Raporti i pakicës”, “Bashkëbisedimi”, “Ultimatumi Born” dhe “David Fisher”, “Dhoma e Panikut”, që ndikohet veçanërisht nga dyshja legjendare James Stewart/Grace Kelly e “Dritarja në oborr”./Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Muzika… deklaratë e heshtur, jehonë dashurie
‘Qytetari’ Orson Welles
“Die Zeit”: Bauer nazist drejtoi artin!
