Skenat e tmerrshme të afganëve të kapur pas rrotave të një avioni të Forcave Ajrore të Shteteve të Bashkuara duke u larguar nga Kabuli më kujtuan imazhet e boshnjakëve të varur në anët e kamionëve të Kombeve të Bashkuara, duke ikur nga Potočari përpara masakrës së Srebrenicës.
Ata e dinin fatin që i priste nga duart e forcave serbe, pavarësisht nga çfarëdo premtimi që iu ishte dhënë paqeruajtësve të Kombeve të Bashkuara – ashtu si afganët sot dinë të shikojnë përtej fjalëve me shkëlqim të zëdhënësve të talebanëve, dhe frikën për të ardhmen e tyre.
Vrasjet masive të viteve 1990, dhe dështimi i bashkësisë ndërkombëtare për t’i parandaluar ato, ishin shkaku i kërkimit të shumë shpirtrave.
Përfundimisht, ajo lindi parimin e Kombeve të Bashkuara për Përgjegjësinë për të Mbrojtur, idenë se shtetet kanë për detyrë të mbrojnë qytetarët e tyre nga krimet kundër njerëzimit dhe se nëse një qeveri dështon ta bëjë këtë, vendet e tjera duhet të ndërhyjnë.
Debati i shpalosur në Afganistan duhet të shoqërohet me një proces të ngjashëm reflektimi mbi bazat e politikës sonë të jashtme dhe aftësinë tonë për të vepruar.
Në Mbretërinë e Bashkuar, kjo do të thotë të rishqyrtosh mantrën tonë “Britania Globale” dhe gjendjen e ndikimit tonë në Uashington dhe Bruksel.
Për aleatët tanë evropianë, pyetja është nëse ata mund – ne mund – të luftojmë pa Shtetet e Bashkuara dhe nëse NATO mund të mbijetojnë pa udhëheqjen amerikane.
Përgjigjet e sinqerta për këto pyetje janë shqetësuese.
Afganistani ka ekspozuar të metat strukturore në pozicionin strategjik të Mbretërisë së Bashkuar. Vetëm pesë muaj pasi u botua, Rishikimi i Integruar i Qeverisë për Sigurinë, Mbrojtjen, Zhvillimin dhe Politikën e Jashtme është tashmë i vjetëruar.
Raporti tha se ne “do të vazhdojmë të mbështesim stabilitetin në Afganistan, si pjesë e një koalicioni më të gjerë”, se ofrimi i “mbështetjes për Qeverinë e Afganistanit” do të ishte një pjesë kryesore e strategjisë sonë kundër terrorizmit.
Por qeveria e Afganistanit nuk është më.
Ky dështim është gjithashtu një pengesë serioze për politikën tonë të jashtme, e shikuar me gëzim nga xhihadistët dhe autokratët në të gjithë botën.
Partnerët tanë do të shikojnë këtë tërheqje dhe spektaklin e zymtë të tërheqjes amerikane nga Kabuli dhe do të vënë në dyshim forcën dhe vendosmërinë e Perëndimit.
Kina dhe Rusia do të buzëqeshin, dhe aleatët nga Riga dhe Kievi në Varshavë dhe Prishtinë do të tremben me të drejtë.
Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Evropian duket se kanë pak ndikim në Uashington – dhe duken të pafuqishëm pa të.
Tërheqja e shpejtë ishte vendimi i SHBA -së, i bërë pas negociatave të tij me talebanët, nga të cilët partnerët e Amerikës në Afganistan – Britania e Madhe, vendet e tjera të NATO -s, vetë qeveria afgane – ishin përjashtuar.
Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar nuk e mbështeti tërheqjen, por nuk ishte në gjendje të ndryshonte mendjen e Presidentit amerikan Joe Biden. As nuk ishte në gjendje të bindte vendet e tjera të NATO-s që të mbanin një prezencë pa SHBA-të.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg tha dje, “nuk ishte një opsion praktik, realist për aleatët e NATO-s dhe aleatët evropianë për të vazhduar [në Afganistan] pa Shtetet e Bashkuara”.
Fjalët e tij tregojnë për një të metë serioze në zemër të NATO -s: SHBA ka qenë gjithmonë anëtari i saj kryesor, dhe gjithmonë do të jetë.
Mbretëria e Bashkuar ka mbetur me disa zgjedhje.
Së pari, ne nuk mund të bëjmë asgjë dhe të shikojmë, teksa Rusia dhe Kina rriten dhe forcojnë fuqinë e tyre, ndërsa autokracia e tejkalon demokracinë dhe ndërsa të drejtat e njeriut shkelen në të gjithë botën.
Ose ne mund të kërkojmë të përtërijmë aleancat tona ekzistuese dhe të gjejmë forcë, unitet dhe qëllim të ri për të trajtuar sfidat urgjente me të cilat përballemi.
Kjo gjithashtu do të varet nga një qasje e ndryshuar nga Uashingtoni. Presidentët e njëpasnjëshëm – jo padrejtësisht – kanë kritikuar dhe kanë bërë thirrje partnerëve të NATO -s për shpenzimet. Kjo nuk mund të injorohet më.
Presidenti Biden filloi mandatin e tij në detyrë duke deklaruar me krenari, “Amerika është kthyer”. Sot, ato fjalë duken të zbrazëta dhe barra është mbi administratën e tij për të provuar të kundërtën.
Marrëdhëniet tona me aleatët tanë në Evropë janë dëmtuar gjatë pesë viteve të fundit.
Ne duhet ta shfrytëzojmë këtë moment për të filluar riparimin e tyre dhe përmirësimin e bashkëpunimit tonë të mbrojtjes dhe politikës së jashtme me kombet evropiane dhe BE përmes NATO -s.
Si pjesë e kësaj, ne duhet t’i inkurajojmë ata të ndërtojnë forcën e tyre dhe të përmirësojnë kontributet e tyre në NATO, pasi BE -ja vazhdon të godasë shumë më poshtë peshës së saj ekonomike në çështjet e jashtme.
Dobësimi i NATO-s do të ishte një katastrofë për interesat tona kolektive afatgjata.
Vite më parë, tmerret e Srebrenicës lindën përgjegjësinë për të mbrojtur dhe parimet e ndërhyrjes humanitare. Pas katastrofës në Afganistan, ne tani duhet të kërkojmë të përmirësojmë një koncept tjetër: aftësinë për të vepruar.
Nuk është mirë të kesh doktrina përgjegjësie nëse nuk kemi aftësitë për t’i zbatuar ato.
Perceptimet në Afganistan nuk do të ndryshojnë me shpejtësi. Mjafton të shikosh videot e foshnjave që kalojnë me tela me gjemba në aeroport për të kuptuar se sa pak shpresojnë këto nëna për fëmijët e tyre në Afganistan.
Por me punë graduale, të përkushtuar, ne mund të fillojmë të rindërtojmë besueshmërinë dhe, ndoshta, të dalim me një politikë të jashtme të rrënjosur më mirë në realitet dhe të aftë për të adresuar sfidat me të cilat përballemi.
Kjo do të kërkojë qasje të reja dhe, në thelb, përgjigje kolektive.
Durimi dhe angazhimi duhet të kuptohen si virtyte. Nuk ka fitore të shpejta në politikën e jashtme.
Arminka Helić është anëtare e Dhomës së Lordëve Britanikë dhe ka shërbyer si këshilltare speciale e Sekretarit të Jashtëm të Mbretërisë së Bashkuar William Hague nga 2010 deri në 2014.
Përkthyer dhe përshtatur nga Politico.eu/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë i kërkon Evropa Iranit?!
Amerika nuk e përkrah ndarjen
A mund t’i besohet përsëri Amerikës?
