Nga Bashkim Trenova
Memorie.al boton kujtimet e gazetarit, publicistit, përkthyesit, studiuesit, shkrimtarit, dramaturgut dhe diplomatit të njohur, Bashkim Trenova, i cili pasi mbaroi Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë të Universitetit Shtetëror të Tiranës, në vitin 1966 u emërua gazetar në Radio. – Tirana në Drejtorinë e saj të Jashtme, ku punoi deri në vitin 1975, kur u emërua gazetar dhe drejtues i redaksisë së huaj të gazetës ‘Zëri i Popullit’, organ i KQ të PPSH-së. Në vitet 1984-1990 ka shërbyer si kryetar i Degës së Botimeve në Drejtorinë e Përgjithshme të Arkivit Shtetëror dhe pas zgjedhjeve të para të lira në Shqipëri, në mars 1991, emërohet në gazetën ‘Rilindja Demokratike’, fillimisht deputet/ kryeredaktor dhe më pas kryeredaktor i saj, deri në vitin 1994, kur u emërua në Ministrinë e Jashtme me detyrën e drejtorit të shtypit dhe zëdhënësit të asaj ministrie. Në vitin 1997 Trenova u emërua Ambasador i Shqipërisë në Mbretërinë e Belgjikës dhe në Dukatin e Madh të Luksemburgut. Kujtimet e panjohura të zotit Trenova, duke filluar nga periudha e luftës, fëmijëria e tij, vitet e universitetit, karriera profesionale si gazetar dhe studiues në Radio Tirana, në gazetën ‘Zëri i Popullit’ dhe në Arkivin Qendror të Shtetit, ku shërbeu deri në rënien e shek. Regjimi komunist i Enver Hoxhës, periudhë kur ai në rrethana të ndryshme takoi shumë kolegë të tij, pinjollë të disa “familjeve reaksionare” etj., të cilët i përshkruan me një mjeshtëri të rrallë në një libër kujtimesh të botuar në vitin 2012. titulluar ‘Armiqtë e popullit’ dhe tani i sjell për lexuesit e Memorie.al Trenova u emërua ambasador i Shqipërisë në Mbretërinë e Belgjikës dhe në Dukatin e Madh të Luksemburgut. Kujtimet e panjohura të zotit Trenova, duke filluar nga periudha e luftës, fëmijëria e tij, vitet e universitetit, karriera profesionale si gazetar dhe studiues në Radio Tirana, në gazetën ‘Zëri i Popullit’ dhe në Arkivin Qendror të Shtetit, ku shërbeu deri në rënien e shek.
Regjimi komunist i Enver Hoxhës, një periudhë kur ai në rrethana të ndryshme takoi shumë kolegë të tij, pinjollë të disa ‘familjeve reaksionare’ etj., të cilët i përshkruan me një mjeshtëri të rrallë në një libër kujtimesh të botuar në vitin 2012. titulluar ‘Armiqtë e popullit’ dhe tani i sjell për lexuesit e Memorie.al Trenova u emërua ambasador i Shqipërisë në Mbretërinë e Belgjikës dhe në Dukatin e Madh të Luksemburgut. Kujtimet e panjohura të zotit Trenova, duke filluar nga periudha e luftës, fëmijëria e tij, vitet e universitetit, karriera profesionale si gazetar dhe studiues në Radio Tirana, në gazetën ‘Zëri i Popullit’ dhe në Arkivin Qendror të Shtetit, ku shërbeu deri në rënien e shek. Regjimi komunist i Enver Hoxhës, një periudhë kur ai në rrethana të ndryshme takoi shumë kolegë të tij, pinjollë të disa ‘familjeve reaksionare’ etj., të cilët i përshkruan me një mjeshtëri të rrallë në një libër kujtimesh të botuar në vitin 2012. titulluar ‘Armiqtë e popullit’ dhe tani i sjell për lexuesit e Memorie.al
BIRO POLITIKE DHE KRYESIA
Në vitin 1991 Haxhi Lleshi bëri thirrje për luftë civile dhe për mbrojtjen e figurës së Enver Hoxhës!
Haxhi Lleshi thotë: “Sipas kanunit të malësisë nuk e ndjej veten në gjak me askënd; Nuk kam të drejtë të marr, as gjak të lahem”. Po gjakrat e derdhura në Shqipërinë e pasluftës, po për idealet e tradhtuara, po për shokët e vrarë nga shokët në llogoret e Luftës Antifashiste apo në shkëmbinjtë e fshehtë, për ata që as nuk u dihen e as nuk u gjenden varret, kush do të përgjigjet, kush është në gjak sipas kanunit nëse jo Enveri dhe bashkëpunëtorët e tij ?!
As Haxhi Lleshi nuk i ka mirëpritur ndryshimet demokratike në Shqipëri. Ai nuk qëndroi as indiferent në pleqërinë e thellë. Haxhiu bëri thirrje për të marrë armët dhe për të derdhur sërish gjakun shqiptar, gjakun e studentëve, të njerëzve që ishin ngritur për të rrëzuar diktaturën. Në kohën kur thirrja “Enver-Hitler” kumbonte në të gjithë Shqipërinë, ai frymëzoi “vullnetarët enverist”, të organizuar në reparte të armatosura, për të mbrojtur diktaturën, emrin dhe veprën e Enver Hoxhës! Ai bëri thirrje për luftë civile.
Për mendimin tim Haxhi Lleshi ka qenë një hero në vitet e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare. Ai u bë një liqen i turpshëm i diktaturës pas luftës. Ai mund të jetë portreti i degradimit të një heroi që zbret nga malet për të përfituar më pas nga privilegjet e jetës që jep pushteti, duke ju kërkuar të shndërroheni në liqen. Ai jetoi me lavdi para plumbave të luftës dhe u mbulua me turp nga pesha e pushtetit të dhunshëm dhe të shpërdoruar në paqe.
Haxhi Lleshi ishte kryetar ose kryetar i dytë i Presidiumit të Kuvendit Popullor. Presidenti i parë, i zgjedhur më 12 janar 1946, ishte Omer Nishani. Në këtë detyrë qëndroi deri më 31 korrik 1953.
Si u njoha me gruan austriake të ish-presidentit, Omer Nishani!
Omer Nishanin nuk e kam takuar kurrë. E di që në vitin 1916 u largua nga Shqipëria dhe shkoi në Austri, ku takoi shtetasen austriake, Rozvita von Voler. Rozvitën apo Rozën e kam njohur në fëmijëri dhe rini. Në fakt unë e kam njohur Markun Pink. Kështu e quajtën pasi u martua me Omer Nishanin dhe pasi ndryshoi emrin nga Rozvita në Trëndafile. Nga Roza, por jo prej saj, njoha disi Omer Nishanin, jetën e tij shumë të vrullshme dhe kontraste dhe fundin e tij të trishtë.
Roza ishte poete dhe shkrimtare. Në 1933, ose 1936, nuk jam i sigurt; ajo botoi në Halle të Gjermanisë librin “Shqipëria, një vend i lakmuar nga Musolini”. Më 7 prill 1939 Shqipëria do të pushtohet nga trupat e Musolinit. Me sa mbaj mend nga bisedat me të, ky libër përmban disa kapituj. Kapitulli i parë i kushtohet heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastriot Skenderbeut. Kapitulli i dytë i kushtohet pashait legjendar të Janinës, Ali Pashë Tepelenës. E treta i kushtohet demokratit revolucionar, Heroit të Popullit Avni Rustemi. Nuk jam i sigurt nëse libri ka një kapitull të katërt, ku flitet për mbretin e shqiptarëve, Ahmet Zogun. E di, megjithatë, se ajo nuk ka shkruar pozitivisht për Ahmet Zogun dhe se për këtë e këshilluan me dashamirësi të anulonte një takim të planifikuar me të.
Trëndafili më ka dhuruar me përkushtim origjinalin e një kapitulli të daktilografuar të librit “Shqipëria, vend i lakmuar nga Musolini”, kushtuar Skënderbeut. Përkthimi në shqip është bërë nga Robert Schwartz. Ndoshta donte ta botonte librin e saj në Shqipëri, pas luftës, ndaj i kërkoi ndihmë Schwarz-it për ta përkthyer. “Shqipëria, një vend i lakmuar nga Musolini”, megjithatë nuk u botua kurrë në shqip. Kjo jo sepse libri kishte diçka për të censuruar, por sepse autori ishte i izoluar nga diktatura. Ajo duhej harruar, siç duhej harruar më vonë edhe bashkëshorti i saj, Omer Nishani.
Në kapitullin kushtuar heroit tonë kombëtar, Trëndafile Nishani vazhdon në gjurmët e letërsisë europiane, e cila ka lavdëruar Gjergj Kastriotin. “Kush e di se çfarë rruge do të kishte marrë historia e Evropës,” shkruante ajo në librin e saj. , u përpoq të shtynte vazhdimisht përpara. “Emri i Skënderbeut hyri në historinë botërore i mbuluar me lavdi ashtu siç e meritonte.” Ai nuk qëndron vetëm në rolin historik që Skënderbeu luajti për fatet e popullit tonë dhe të Evropës, por edhe në karakterin dhe virtytet e tij të pashoqe. “Jeta e pastër shembullore që bëri Skënderbeu”, shkruan Trëndafilja, drejtësia dhe urtësia e tij, jo vetëm ndaj popullit të tij, por edhe ndaj armiqve, humanizmi i thellë, e bëri atë në sytë e të gjithë bartësve të së mirës dhe fisnikëve”.
Letër e gruas së Omer Nishanit nga Austria për nënën time në ’69!
“Takimet” e mia të para me Rozvitën apo Trëndafile Nishanin, nuk i mbaj mend sepse janë bërë kur isha ende disa muajshe. Ishin vitet e Luftës dhe nëna ime shpërndante ndihma për familjet partizane. Në këto raste ajo më la në duart e sigurta të austriakit, i cili nuk pati kurrë fëmijë. Edhe në vitet e para të pasluftës mamaja më kërkonte që ta shoqëroja në vizita të herëpashershme në Trëndafile Nishani. Më vonë Rosa më tregonte shpesh se si më kishte mbajtur dikur në krahë si djalin e saj. Edhe pasi u largua nga Shqipëria në pleqëri, nga Hamburgu më 26 janar 1969, ajo do t’i shkruajë nënës sime: “Po ta njihje Ismeten time – djali yt Bashkimi është bërë edhe djali im”. Disa muaj më vonë ajo do të përsërisë të njëjtën gjë, duke më shkruar: “I dashur Bashkim i dashur. Më mungojnë fjalët për të thënë se sa shumë të kujtoj, si nëna jote. Unë nuk mund të shpreh dëshirat e mia për ju. Një e ardhme e lumtur për ju dhe për t’i shërbyer atdheut tuaj të dashur gjithmonë me shpirtin tuaj të pastër dhe të pasur. Pra dhe Përshëndetje-Trëndafila. 3 qershor 1969”
Në vitet e Luftës Trëndafile Nishani ishte fqinja jonë. Me pushtimin fashist të Shqipërisë, Omer Nishani u bë anëtar i Këshillit të Shtetit. Enver Hoxha në kujtimet e tij thotë se ka qëndruar në këtë post për të ndihmuar rezistencën e armatosur antifashiste. Në verën e vitit 1943 u largua nga Këshilli i Shtetit dhe u bashkua me Lëvizjen Antifashiste Nacionalçlirimtare të udhëhequr nga komunistët. Omari më parë, në mërgim, ishte angazhuar në lëvizje të majta, revolucionare dhe kishte mbajtur lidhje me Internacionalen Komuniste. Me largimin e Omerit nga Tirana, Trëndafilja mbeti e vetme, pa asnjë ndihmë dhe jetesë. Nëna ime e ndihmoi, ashtu si edhe për familjet e tjera partizane në vështirësi. Këtë ajo nuk do ta harronte kurrë. Më 25 mars 1968 ajo do të më shkruajë: “Jo, nuk do ta harroj kurrë miqësinë tënde me një të huaj, pasi isha një dreq, plot dashuri për Shqipërinë. që u bë për mua një atdhe i dytë. Më beso dhe nuk më vjen turp, do ta them para botës, kam derdhur shumë lot duke të lënë ty, vendin tënd, Shqipërinë”. Disa muaj më vonë, në një nga kartolinat që na dërgoi mua dhe nënës sime pasi u largua nga Shqipëria, shkruante: “Nuk kam asnjë lajm nga ti Ismete, ti je besnikja ime, nga lufta partizane kur më ndihmove. a me ke harruar? Po ta dija shqipen më mirë, do të kisha shkruar letra të gjata. Nese merr Bashkim i dashur pse me le pa dije fare? Unë e fal nënën time; Nuk të fal vogëlush sado i gjatë të jesh me trupin dhe mendjen”. në një nga kartolinat që na dërgoi mua dhe nënës sime pasi u largua nga Shqipëria, shkruante: “Nuk kam asnjë lajm nga ti Ismete, ti je besnikja ime, nga lufta partizane kur më ndihmove. a me ke harruar? Po ta dija shqipen më mirë, do të kisha shkruar letra të gjata. Nese merr Bashkim i dashur pse me le pa dije fare? Unë e fal nënën time; Nuk të fal vogëlush sado i gjatë të jesh me trupin dhe mendjen”. në një nga kartolinat që na dërgoi mua dhe nënës sime pasi u largua nga Shqipëria, shkruante: “Nuk kam asnjë lajm nga ti Ismete, ti je besnikja ime, nga lufta partizane kur më ndihmove. a me ke harruar? Po ta dija shqipen më mirë, do të kisha shkruar letra të gjata. Nese merr Bashkim i dashur pse me le pa dije fare? Unë e fal nënën time; Nuk të fal vogëlush sado i gjatë të jesh me trupin dhe mendjen”.
Pas Luftës Rose u vendos me të shoqin në një nga vilat më të bukura të kryeqytetit. Menjëherë pas luftës, Omeri u bë Ministër i Jashtëm i Shqipërisë dhe më pas, siç e përmenda, u zgjodh kryetar ose kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor. Me marrjen e pushtetit nga komunistët, vilat e borgjezisë shqiptare u pushtuan nga krerët komunistë, të cilët kishin si ideologji “ideologjinë proletare”. Rose nuk jetoi gjatë në vilën borgjeze. E la sepse kishte botëkuptim, arsim dhe edukatë borgjeze. Duket sikur nga sa thashë, jemi përballë një logjike kontradiktore. Nuk eshte ashtu.
Në vilën e Omer Nishanit shërbenin si kuzhinier një italian, një hungarez dhe pas tyre një gjerman, të shoqin e pushkatuan komunistët. Kjo nuk ishte diçka dërrmuese për regjimin për shumë arsye. Të huajt apo të huajt janë parë gjithmonë me dyshim nga diktatura, janë trajtuar si agjentë në shërbim të armikut.
Si të tillë, ata nuk mund të kishin vend në shtëpinë e një lideri komunist. Roza nuk e kuptoi këtë logjikë. Ajo vazhdoi të priste dhe të shoqëronte në vilën ku jetonte me bashkëshortin e saj shumë përfaqësues të kulturës borgjeze, të cilët ishin në shënjestër të regjimit. Kështu filluan mosmarrëveshjet mes saj dhe burrit të saj. Rose ishte një grua tepër dinjitoze, tepër krenare. Ajo nuk bëri tregti me dinjitetin dhe krenarinë e saj. Si rezultat, ata madje u ndanë. Nuk e di nëse ata kanë bërë një divorc zyrtar. Trëndafili u kthye në shtëpinë e vogël pranë nesh. Ai mund të kishte zgjedhur diku tjetër. Ajo u kthye atje ku kishte kaluar vitet më të vështira, pranë njerëzve që kishte njohur, dashur dhe dashur.
“Armiqtë e popullit” që frekuentonin shtëpinë e gruas së divorcuar të Presidentit, Omer Nishani!
Nga shtëpia ku jetoja, shihja çdo hyrje dhe dalje në shtëpinë e Trëndafilit. Prindërit e mi jetonin në një ndërtesë dykatëshe. Në katin e dytë jetonin gjyshja ime Shyqyria dhe daja, Ejup Trenova. Djemtë e tij, Estrefi dhe Tomorri, ishin moshatarë me mua dhe vëllain tim Gencin. Shpesh, ndoshta çdo ditë, veçanërisht në dimër, unë dhe vëllai im ngjiteshim në katin e dytë te gjyshja. Aty mblidheshim dhe luanim me djemtë e dajës. Në dimër i afroheshim sobës për t’u ngrohur. Stufa e vjetër italiane ishte vendosur pranë dritares, e cila shikonte oborret e disa fqinjëve tanë, duke përfshirë edhe oborrin e shtëpisë së trëndafilit. Kemi përdorur karrige për të ulur pragun e dritares. Kështu, duke luajtur dhe duke u ngrohur, duke parë nga rruga dhe nga fqinjët, kam njohur nga larg shumë miq të Rozës. Kam parë shpesh një makinë të zezë.
Të rriturit e familjes më shpjeguan se ishte makina e Omer Nishanit dhe se ai kujdesej për Rëndafilen, pavarësisht se ishin ndarë. Nuk e kam parë vetë Omer Nishanin të vijë për vizitë në Trëndafil. Ajo, më duket, shkonte herë pas here tek ai. Nga dritarja e shtëpisë sime pashë edhe komshiun tonë Petin, një grua e shëndoshë, gjithmonë gazmore, e cila ishte bërë si shtëpia e Rozës. Shtëpia e kafshës shtëpiake dhe ajo e Rozës ndaheshin nga një mur prej qerpiçi. Një pjesë e vogël e saj ishte shembur për të lejuar Petit të kalonte në oborrin e shtëpisë së Rose. Në kohën e Luftës, të gjitha muret e oborrit të lagjes sonë ishin shembur pjesërisht nga banorët për të bërë të mundur kalimin nga një shtëpi në tjetrën duke shmangur rrugët. Kjo praktikë e atyre viteve u ringjall tani, disa vite pas Luftës, në Petty’s Rose.
Një tjetër vizitore e shpeshtë ishte Katerina, nëna e Rudolf Stambollit, ose gruaja e Balto Stambollit, e cila ishte mallkuar nga diktatura. E kam parë edhe Mit’hat Fagun, një regjisor i ri filmash, i cili dinte mirë gjermanishten dhe ishte dënuar nga diktatura, si vizitor i Roses. Rose vazhdoi të injoronte “luftën e klasave”, të cilën besoj se nuk arriti ta kuptonte kurrë. Vizitor i rregullt i saj ishte edhe poeti dhe përkthyesi i talentuar Robert Schwartz, dosja e të cilit mbahej e hapur në zyrat e Sigurimit të Shtetit. Shumë burra dhe gra elegante, miqtë e saj, nuk mësova kurrë se kush ishin. Emrat e tyre përmendeshin ndonjëherë në shtëpi, por nuk mbaj mend asgjë.
Me kalimin e viteve, ndërsa u rrita disi, edhe unë u bëra një nga vizitorët e shumtë të Rose. Në shtëpinë e saj pashë për herë të parë një shfaqje shkencore mbi botën e oqeaneve në ekranin e vogël të televizionit bardh e zi. Pranë sobës së saj gjithmonë të ngrohtë, folëm për shumë gjëra. Ajo më tregoi për takimin e saj me Mbretin e Shqiptarëve Zogun I, për paganizmin dhe kishën, për vargjet e Gjergj Fishtës që filloi t’i përkthente dhe t’ia dërgonte një miku të saj në Gjermani. Biseduam për mësimin e gjermanishtes në vitin e parë të gjimnazit dhe profesorin tim të kësaj lënde, Mahmut Bobratin dhe motrën time Engjëllushen, e cila kishte qenë nxënësja e saj e parë në mësimin e gjermanishtes. Ajo më tregonte shpesh për vitet e luftës dhe unë shpesh për Operën Shqiptare. Madje një herë e ftova të shihnim bashkë “Giuseppe Verdi” “Traviata”, që më pëlqeu shumë. Më ka tërhequr veçanërisht interpretimi shumë emocionues i sopranos Gjyzepina Kosturi. “Traviatën” nuk mundëm ta shihnim sepse, siç më tha Rose, dita e shfaqjes përkoi me ditën e të rënëve në luftërat botërore. Ajo nderoi kujtimin e tyre. Në këtë ditë ai mbante edhe një fjongo të zezë në krah.
Me Trendafile nuk kemi folur thuajse asnjëherë për Omer Nishanin. Vetëm një herë kur më tregoi për vitet e Luftës, e përmendi dhe më tha: “Si janë këta shqiptarë. Më solli këtu dhe iku në mal, duke më lënë vetëm, pa asnjë mbështetje, pa asnjë mjet jetese”! Nuk i tha këto fjalë me inat. Më dukej sikur donte të më tregonte diçka të veçantë, një kuriozitet. Për Omarin më foli edhe një herë para se të largohej nga Shqipëria, në vitin 1968, në mos gaboj. Në ditën e saj të fundit në Shqipëri shkova për ta përshëndetur. Ajo më shoqëroi në një nga dhomat e saj dhe më tregoi një grumbull librash që nuk kishte mundësi të merrte me vete në Gjermani. “Ata janë për ju,” tha ajo. Ishin libra të Omer Nishanit në frëngjisht. “Të tjerët,” më tha ajo, “morën qilimat…” Ajo ma mbushi valixhen me libra. Midis tyre ishin “Garda e Re” e shkrimtarit sovjetik Fadajev, apo botime franceze si “Grammaire Cours supérieur” e Claude Augé ose “Morceaux Choisis des auteurs français du Xe au XX-e siécle” e J. Calvet. Këtë të fundit e kam edhe sot në bibliotekën time të vogël në Bruksel. “Ai ma ktheu valixhen,” më tha ajo. Ajo kishte nevojë të prezantonte reliket e saj të vogla nga Shqipëria.
Omer Nishanin e “takova” në vdekjen, vrasjen apo vetëvrasjen e tij në ditët e fundit të majit 1954. Në atë kohë isha 10-11 vjeç. Pashë Trëndafilin, i cili zakonisht vishte një pardesy të bardhë; shtoi mbi të, në krahun e saj, një fjongo të gjerë të zezë. Omer Nishani nuk u varros në Varrezat e Dëshmorëve. Ndryshe kishte vepruar më parë me drejtues të tjerë të vendit, të cilët nuk kishin rënë dëshmor në Luftë. Për t’u nderuar ata u varrosën në këto varreza. Kjo u bë vite më vonë me vetë diktatorin Enver Hoxha.
Varrimi i Omer Nishanit i “Bamit Tomb”, ku nuk erdhën drejtuesit e lartë!
Kam ndjekur kortezhin, që shoqëroi Omer Nishanin deri në varrezat e kryeqytetit, që ndodheshin pranë shtëpisë ku banoja në ato vite. Ceremonia ishte shumë e thjeshtë. Pjesëmarrja e drejtuesve të Partisë apo të qeverisë ishte mjaft e kufizuar dhe jo në nivelet më të larta. Pse? Omer Nishani pranoi të prishte familjen, të linte gruan, ta linte të qetë dhe të jetonte në vetmi, që të mos ndahej nga komunizmi. Ai i kishte shërbyer me besnikëri Enver Hoxhës. Diktatori, duket se ka kërkuar edhe më shumë, ka kërkuar që ai të sillet si i vdekur sa është gjallë. Edhe Omer Nishani nuk pranoi t’ia bënte këtë shërbim. Prandaj ai kreu vetëvrasje ose u vetëvra ose u vra.
Diktatura u përpoq të mbante të fshehtë mënyrën dhe shkakun apo arsyet pse u nda nga jeta Omer Nishani. Fillimisht u tha se ai vdiq pas një sëmundjeje të rëndë. Më pas u tha se kishte vrarë veten. Më 27 maj 1954, Dega e Hetimeve të Sigurimit të Shtetit, me nënkryetar nënkolonel Nevzat Haznedari, hartoi procesverbalin për vdekjen e Omer Nishanit. Aty thuhet as më pak e as më shumë se: “Dr. Omer Nishani në orën 23.00 të datës 25 maj 1954 vrau veten me dy të shtëna me armë zjarri.” Më vonë iu tha se kishte kryer vetëvrasje sepse nuk mund të duronte vuajtjet e shkaktuara nga sëmundja e tij.
Është e vërtetë që Omer Nishani ishte i sëmurë rëndë, por është po aq e vërtetë që para vdekjes, vrasjes apo vetëvrasjes, Enver Hoxha e kishte hequr nga foltorja kryesore e Kuvendit Popullor. Është po aq e vërtetë se dy ditë pas vdekjes, vrasjes apo vetëvrasjes së Omer Nishanit do të bëheshin zgjedhjet për Kuvendin Popullor dhe Omer Nishani nuk u propozua për kandidat për deputet. Është po aq e vërtetë se Enver Hoxha e kishte detyruar më parë Omer Nishanin të jepte dorëheqjen si kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor, gjë që e bëri më 1 gusht 1953. Si të mos mjaftonte kjo, shokët e luftës donin ta nxirrnin jashtë. të shtëpisë ku jetonte. Sigurimi i Shtetit kishte nisur ndërkohë përgjimin sistematik të jetës së tij të ngushtë private, që nuk mund të bëhej kurrë pa një urdhër nga lart. Në këto kushte,
Ka edhe prova që flasin për vrasjen dhe jo vdekjen apo vetëvrasjen e Omer Nishanit. Një mikeshë e Trendafilës, gjithashtu austriake, bashkëshortja e Kosta Boshnjakut, i dënuar me burgim të përjetshëm nga diktatura, ka hedhur poshtë versionin zyrtar të vdekjes së Omer Nishanit. Sipas rrëfimit të saj, gjatë një vizite që ka bërë në Trëndafiles në shtëpinë e saj në rrugën Arkitekt Sinani, ka ardhur për vizitë edhe ish-kopshtari i Omer Nishanit, një fshatar nga Grori. Ai ka kërkuar të flasë vetëm për Rozën. Kjo nuk është pranuar. Kopshtari më pas, pasi kërkoi që deklaratat e tij të mbaheshin sekret, u tha të dy grave austriake atë që kishte parë. Sipas tij, Omer Nishani është vrarë nga djali i madh i një prej nënkryetarëve të Presidiumit të Kuvendit Popullor, “të paarsimuarit”. Por nëse po, pse u vra?
Ditari i ambasadorit sovjetik në Tiranë, Çuhavkin, për të vërtetën e vrasjes së Omer Nishanit!
Omer Nishani dinte shumë gjëra dhe kishte treguar se dinte edhe të fliste një ditë të bukur, të dëshmonte për krimet dhe terrorin e njerëzve të kupolës komuniste. Në këtë përfundim është nxjerrë edhe ditari sekret i 7 dhjetorit 1948, i ambasadorit sovjetik në Tiranë, DS Çuvakin. Ai shkruan në ditar se në këtë datë ka pasur një takim me Omer Nishanin, me kërkesë të këtij të fundit. (Në kllapa doja të shtoja, se edhe sot drejtuesit e politikës shqiptare shkojnë e shtrëngojnë duart, luten ose rrëfehen me të huajt. Ka vetëm një ndryshim, ambasadori sovjetik është zëvendësuar me atë amerikan. Por më lejoni të kthehem. përsëri ditari Chuvakin). Ambasadori sovjetik fut në ditarin e Omer Nishanit një thënie si: “Edhe pse qeveria aktuale ka ardhur në pushtet falë fitoreve të gjithë popullit në luftën kundër pushtuesve, ky popull nuk llogaritet, zëri i tij nuk dëgjohet…”! Më tej në bisedë Omer Nishani tha: “Ajo që ka përjetuar populli ynë vitet e fundit është një natë e zezë në historinë e tij. Një paligjshmëri të tillë nuk kishte as në kohën e “ballistëve”. Omer Nishani, kur bën prova të tilla, dënon Koçi Xoxen, homologun e Berisë në Bashkimin Sovjetik. Gjithçka varet nga ai. Por nuk mund të mos e kishte vënë re ndër vite që edhe pas Koci Xoxes krimet, dhuna, paligjshmëria etj etj., jo vetëm që nuk kishin pushuar, por ishin rënduar më tej. “Ajo që populli ynë ka përjetuar vitet e fundit është një natë e zezë në historinë e tij. Një paligjshmëri të tillë nuk kishte as në kohën e “ballistëve”. Omer Nishani, kur bën prova të tilla, dënon Koçi Xoxen, homologun e Berisë në Bashkimin Sovjetik. Gjithçka varet nga ai. Por nuk mund të mos e kishte vënë re ndër vite që edhe pas Koci Xoxes krimet, dhuna, paligjshmëria etj etj., jo vetëm që nuk kishin pushuar, por ishin rënduar më tej. “Ajo që populli ynë ka përjetuar vitet e fundit është një natë e zezë në historinë e tij. Një paligjshmëri të tillë nuk kishte as në kohën e “ballistëve”. Omer Nishani, kur bën prova të tilla, dënon Koçi Xoxen, homologun e Berisë në Bashkimin Sovjetik. Gjithçka varet nga ai. Por nuk mund të mos e kishte vënë re ndër vite që edhe pas Koci Xoxes krimet, dhuna, paligjshmëria etj etj., jo vetëm që nuk kishin pushuar, por ishin rënduar më tej.
