Rusët që kanë kryer krime lufte në Ukrainë mund të ngushëllon me idenë se llogaria për akte të tilla – nëse do të jepet ndonjëherë – do të jetë pas shumë vitesh.
Por ky supozim është gati të përmbyset.
Kryeprokurori i Ukrainës për krimet e luftës, Yuriy Belousov, ka thënë se zyra e tij po heton katër raste që përfshijnë zhdukje masive, tortura dhe vrasje të civilëve. Dhe ky është vetëm fillimi: Ukraina po heton rreth 7600 raste të mundshme të krimeve të luftës.
Ajo që Belousov zotohet të japë është diçka që i ka shpëtuar Shteteve të Bashkuara pas 11 shtatorit: hetimi dhe gjykimi i të dyshuarve për krime të tmerrshme, në një mënyrë që respekton sundimin e ligjit.
Shtetet e Bashkuara dështuan me përpjekjet e tyre për të çuar terroristët para drejtësisë.
Ndërkohë, në Gjirin e Guantanamos, planifikuesit e dyshuar të sulmeve të 11 shtatorit presin gjykime që duken gjithnjë e më të pamundura.
Prokurorët ukrainas synojnë të shmangin këtë kurth, edhe pse vendi i tyre përballet me një kërcënim ekzistencial dhe brutalitet të papërshkrueshëm.
Për këtë qëllim, ai është duke u mbështetur në metodat më të fundit të hetimit. Sot, shkencëtarët e sjelljes, ekspertët e sigurisë kombëtare dhe profesionistët e hetimit penal kërkojnë strategji intervistimi që ndërtojnë raporte me subjektet armiqësore dhe nxisin rikujtimin e detajeve kritike duke respektuar të drejtat e njeriut dhe ligjet e luftës.
Shumë kohë përpara se të fillonte pushtimi aktual rus i Ukrainës më 24 shkurt, Belousov ishte pjesë e një përpjekjeje transnacionale për të vendosur strategji të tilla si normë. Parimet Mendez, të zhvilluara integrojnë shkencën e sjelljes me etikën profesionale dhe të drejtën ndërkombëtare.
Belousov synon t’i zbatojë këto parime në të gjithë Ukrainën.
Sfida e realizimit të kësaj në mes të betejës është e frikshme. Tashmë, raportet janë shfaqur për ushtarët ukrainas duke rrahur dhe qëlluar robër të burgosur. Trupat luftarake, jo hetuesit kriminalë, kanë kontaktin e parë me rusët e dorëzuar dhe ndjenja e shumë ushtarëve ukrainas, tha Belousov, është se rusët “duhet të vriten”.
Rastet model të Belousov do të sfidojnë aftësitë e hetuesve dhe prokurorëve të tij për të kontrolluar emocionet e tyre. Sipas Belousov, ato përfshijnë torturimin, vrasjen dhe mbylljen masive të civilëve – 300 në një bodrum afër Chernihiv dhe 60 në një magazinë në veri të Kievit, përveç masakrës masive të raportuar gjerësisht në Bucha dhe Makariv.
Të dy do të kërkojnë, nga një komb që lufton për mbijetesë, vetëdisiplinë dhe respekt ndaj proceseve që janë në zemër të shtetit ligjor.
Nëse Ukraina do të jetë “ndryshe” përballë dhunës së makthit është një pyetje me përgjigje të paqartë në një kohë kur disa amerikanë – dhe shumë të tjerë në mbarë botën – besojnë se ligji nuk ka vend në mes të luftës.
Amerikanët mund të ndihmojnë hetuesit e Belousov duke mësuar qasjet e intervistimit dhe mbledhjes së provave që përfshijnë shkencën më të mirë të disponueshme.
Në të njëjtën kohë, Ukraina ka mundësinë t’u mësojë Shteteve të Bashkuara dhe botës se ne nuk duhet të braktisim sundimin e ligjit kur sjellja njerëzore kthehet në ferr.
Gregg Bloche është profesor Carmack Waterhouse i ligjit shëndetësor, politikës dhe etikës në Universitetin Georgetown. Mark Fallon është një ish-zëvendës ndihmës drejtor i Shërbimit Hetimor Kriminal Detar për Antiterrorizmin dhe autor i “Mjeteve të pajustifikueshme: Historia e brendshme e mënyrës sesi CIA, Pentagoni dhe qeveria amerikane komplotuan për torturë”. Elisa Massimino është drejtore ekzekutive në Institutin e të Drejtave të Njeriut në Qendrën Juridike të Universitetit Georgetown dhe bashkëpunëtore në Qendrën për Progresin Amerikan.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“SHBA-ja po përpiqet të na tërheqë drejt luftës”
