Sëmundja e Parkinsonit mund të çojë në disartri dhe disfagi. Disartria i referohet vështirësive në të folur, ndërsa disfagia i referohet vështirësive me gëlltitje.
Është e zakonshme që njerëzit me Parkinson të përjetojnë ulje të nivelit të të folurit dhe vështirësi në shprehjen e mendimeve të tyre. Ndërsa Parkinson-i përparon, njerëzit me këtë gjendje mund të kenë gjithashtu vështirësi në gëlltitjen dhe marrjen e ushqimit dhe ujit të mjaftueshëm për të mbajtur një peshë të shëndetshme.
Terapia e të folurit është përgjithësisht qasja më e mirë për menaxhimin e këtyre vështirësive. Mund të ndihmojë njerëzit me Parkinson të menaxhojnë problemet e komunikimit dhe gëlltitjes.
Cilat janë karakteristikat e zakonshme të të folurit të Parkinsonit?
Sëmundja e Parkinsonit mund të shkaktojë vështirësi në zë, të folur, komunikim dhe gëlltitje. Këto vështirësi mund të ndryshojnë midis njerëzve me Parkinson.
*Zëri dhe të folurit
Vështirësitë e zakonshme të zërit dhe të të folurit, të quajtura disartria, përfshijnë:
volum të reduktuar të të folurit
zë i ngjirur ose i sforcuar
zë i dridhur
nevojiten më shumë energji për të formuar fjalët
vështirësi në shqiptimin e shkronjave dhe fjalëve
ngatërrim i kombinimeve të caktuara të shkronjave ose tingujve
ndryshon shpejtësinë që flisni
ndryshon tonin e zërit
vështirësi në gjetjen e fjalëve të duhura për të shprehur mendimet
*Shprehjeve të fytyrës
Njerëzit me Parkinson mund të kenë probleme me shprehjet e fytyrës. Ata gjithashtu mund ta kenë të vështirë të shprehin emocionet përmes tonit të zërit kur flasin. Kjo mund ta bëjë të vështirë komunikimin e qartë dhe efektiv.
*Gëlltitje
Parkinson mund të ndikojë gjithashtu në gëlltitje. Vështirësitë me gëlltitje quhen disfagi dhe mund të përfshijnë:
jargëzim
humbje peshe
mbytje gjatë ngrënies dhe pirjes
mbajtje të ushqimit në gojë
dhimbje të shpeshta të fytit
ushqimi ose pështyma që hyn në mushkëri (aspiratë)
Çfarë i shkakton vështirësitë në të folur dhe gëlltitje të lidhura me Parkinsonin?
Ka shumë arsye pse sëmundja e Parkinsonit mund të çojë në vështirësi në të folur dhe gëlltitje. Për shembull:
Sëmundja e Parkinsonit prek muskujt dhe nervat e fytyrës, fytit, gojës, gjuhës, sistemit të frymëmarrjes dhe laringut. Ndërsa këta muskuj dhe nerva dobësohen, mund të keni më shumë vështirësi në të folur dhe në gëlltitje.
Parkinson e bën të vështirë aktivizimin e muskujve. Kjo përfshin muskujt që ju nevojiten për të folur dhe për të gëlltitur, si fyti, gjuha dhe laringu.
Sëmundja e Parkinsonit ndikon në zonat e trurit që kontrollojnë procesin e të folurit.
Sëmundja e Parkinsonit ndryshon mënyrën se si truri përpunon informacionin. Kjo mund ta bëjë të vështirë të jeni pjesë e bisedave dhe të komunikoni mendimet tuaja.
Sëmundja e Parkinsonit mund të bëjë që lëvizjet të bëhen më të vogla dhe më pak të fuqishme. Kjo përfshin lëvizjet që bëni me gojën dhe fytin që ndikojnë në të folur dhe gëlltitje.
Sëmundja e Parkinsonit mund të zvogëlojë vetëdijen shqisore. Ju mund të mos e kuptoni se volumi, shpejtësia ose lartësia e zërit ka ndryshuar. Ju mund të ndjeni se po bërtisni edhe kur jeni duke folur me një zë normal.
Sëmundja e Parkinsonit mund të zvogëlojë aftësinë për të nxitur të folurit dhe për të filluar biseda. Shpesh, njerëzit me Parkinson që janë në gjendje t’u përgjigjen pyetjeve ose t’u bër pyetje të tjerëve, kanë vështirësi të shprehin mendimet pa u pyetur.
Cilat terapi mund të ndihmojnë në përmirësimin e të folurit dhe gëlltitjes?
Terapia e të folurit mund të ndihmojë njerëzit me Parkinson.
Terapistët e të folurit dhe gjuhës janë profesionistë të kujdesit shëndetësor që mund të punojnë me pacientët për të ndihmuar në përmirësimin e:
të folurit
gjuhës
komunikimit
gëlltitjes
Ata mund të vlerësojnë aftësitë aktuale, të bëjnë plane trajtimi, t’ju ndihmojnë të forconi aftësitë, të rekomandojnë teknologji ndihmëse dhe më shumë. Ju mund të këshilloheni me një terapist të të folurit kur së pari të diagnostikoheni me Parkinson, pastaj rregullisht gjatë gjithë viteve.
Terapistët mund t’ju ndihmojnë në çdo fazë të Parkinsonit. Ata mund të dallojnë çdo vështirësi të re dhe t’i parandalojnë ato të përkeqësohen dhe mund t’ju ndihmojnë të menaxhoni çdo gjë që ju ka shkaktuar telashe.
Terapia e komunikimit
Gjatë sesioneve, terapisti i të folurit dhe gjuhës mund t’ju:
udhëheq përmes ushtrimeve që mund të përmirësojnë forcën e muskujve
udhëheq përmes ushtrimeve që mund t’ju ndihmojnë ta bëni zërin më të lartë
mësojnë ushtrime për të bërë në shtëpi
mësojë teknika komunikimi për t’ju ndihmuar të shprehni mendimet dhe nevojat tuaja
mësojë mënyra për të kursyer energjinë gjatë të folurit
mësojë teknikat e komunikimit joverbal
mësojë se si të përdorni pajisje ndihmëse
Pajisjet ndihmëse për vështirësitë në të folur dhe gëlltitje mund t’ju ndihmojnë të ruani pavarësinë. Terapisti mund t’ju rekomandojë disa opsione të ndryshme. Pajisjet dhe aplikacionet e duhura do të varen nga vështirësitë tuaja specifike.
Terapia e gëlltitjes
Logopedët gjithashtu mund të ndihmojnë me gëlltitjen dhe përcaktimin e terapisë që mund të funksionojë më mirë për ju. Opsionet e terapisë varen nga vështirësia që keni me gëlltitjen dhe përmbushjen e marrjes së rekomanduar ditore të lëndëve ushqyese.
Terapia e linjës së parë mund të përfshijë rregullimin e dietës suaj me ushqime më të buta, të gëlltitura më lehtë, ndërsa në të njëjtën kohë punoni me ushtrime për të forcuar muskujt e fytit.
