Ju mund të përjetoni shumë emocione të ndryshme – 27 gjithsej, sipas disa ekspertëve – duke filluar nga gëzimi ,acarimi tek turpi, së bashku me gjithçka në mes.
Absolutisht, disa nga këto emocione ngjallin ndjenja më të këndshme se të tjerat. Megjithatë, nuk ka gjë të tillë si një emocion “i mirë” ose “i keq”. Çdo emocion ka rolin e tij në një jetë të brendshme të shëndetshme.
Emocionet shërbejnë si reagime subjektive ndaj ngjarjeve objektive. Për shembull, dy persona mund të shikojnë të njëjtën lojë futbolli dhe të kenë përgjigje krejtësisht të ndryshme ndaj rezultatit. Një person mund të ndihet në ekstazë, tjetri i shkatërruar.
Emocionet gjithashtu luajnë një rol të rëndësishëm në proceset e kujtesës. Si fillim, mënyra se si reagoni ndaj një ngjarjeje ose situate specifike mund të ndikojë se sa mirë e kujtoni atë më vonë.
Kushtet e shëndetit mendor që përfshijnë shqetësime emocionale ose ndryshime ekstreme në reagimet tuaja tipike emocionale, duke përfshirë çrregullimin e ankthit të përgjithësuar dhe depresionin, mund të ndikojnë gjithashtu në kujtesë.
Si mund të ndikojnë emocionet në kujtesë?
Emocionet e forta mund të përmirësojnë ose të shtypin kujtesën, në varësi të situatës dhe emocioneve që ajo provokon.
Emocionet ndikojnë në detajet që ruani në kujtesë
Ngacmimi emocional i referohet ndjenjave që “ju zgjojnë” dhe ju bëjnë më reagues ndaj mjedisit. Zemërimi, frika – emocione si këto mund të shpejtojnë pulsin dhe të mprehin fokusin tuaj.
Në një gjendje të ekzaltuar, truri drejton vëmendjen e tij vetëm ndaj stimujve më të rëndësishëm rreth jush. Detajet kanë përparësi nëse:
- Ato janë të lehta për t’u perceptuar
- Ato përfshijnë emocione
- Ato lidhen me qëllimet tuaja
Përjetimi emocional i fut këto detaje të spikatura në mendjen tuaj, duke i bërë ato themelin e asaj që mbani mend më vonë për ngjarjen. Stimujt që i shpërfillët në euforinë e momentit? Epo, mund t’i keni shumë më të vështira për t’i kujtuar – në fund të fundit nuk e mbani mend atë që nuk vini re.
Përmbajtja emocionale është më e lehtë për t’u kujtuar
Kujtimet e ngjarjeve emocionale janë shpesh më të gjalla dhe më të sakta se kujtimet e përvojave neutrale. Për shembull, ju ndoshta mbani mend më shumë detaje rreth puthjes tuaj të parë sesa hera e parë që keni larë dhëmbët.
Nga pikëpamja neurologjike, ngjarjet emocionale janë më të lehta për t’u mbajtur mend sepse ato aktivizojnë amigdalën dhe hipokampusin pothuajse në të njëjtën kohë. Amigdala e fokusuar në emocione ndihmon hipokampusin të ruajë kujtimet në mënyrë më efektive, duke rezultuar në kujtime më të forta.
Stresi ndikon si në ruajtjen ashtu edhe në kujtesën
Emocionet si siklet apo zemërim mund të rrisin nivelet e hormonit të stresit, kortizolit. Kortizoli shkakton dy procese të ndryshme në zonat e trurit që lidhen me kujtesën.
Procesi i parë, i cili zgjat rreth gjysmë ore pas shfaqjes së stresit, inkurajon neuronet në amigdalën dhe hipokampusin që të jenë më të përgjegjshëm. Kjo ul pragun që stimujt të kodohen ose të merren nga kujtesa, duke e bërë më të lehtë formimin dhe aksesin e kujtimeve që lidhen me stimujt.
Procesi i dytë, më i ngadalshëm, e prish trurin pas periudhës së hiperaktivitetit. Rreth një orë pas stresit, neuronet në amigdalën dhe hipokampusin bëhen më pak të përgjegjshëm se zakonisht. Bëhet më e vështirë për të krijuar ose kujtuar kujtime me këto neurone në pushim.
Këtu është një shembull i botës reale: Nëse e gjeni veten të stresuar për një provim përfundimtar në 20 minutat para tij, mund të kujtoni informacionin që keni studiuar më qartë.
Nga ana tjetër, ndoshta e kaloni gjithë ditën në panik për testin. Në kohën kur të uleni në tavolinë, hipokampusi dhe amigdala do të jenë të rraskapitura dhe do ta keni më të vështirë të mbani mend gjithçka që keni mësuar.
Të kuptuarit se si emocionet ndikojnë në kujtesë mund t’ju japë njohuri për gjendjen aktuale mendore.
Si ta trajtoni atë?
Kur ndjenjat e forta shtrembërojnë kujtesën dhe e bëjnë më të vështirë rikujtimin e informacioneve të rëndësishme, ndërmarrja e hapave për të rregulluar emocionet tuaja mund të ndihmojë në minimizimin e dëmit.
Strategjitë e dobishme përfshijnë:
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë e shkakton humbjen e menjëhershme të kujtesës?
