Tregjet financiare e tretën fitoren e koalicionit italian, të udhëhequr nga lideri i Vëllezërit të Italisë (FdI), Giorgia Meloni, kryesisht pa ndonjë problem të madh.
Indeksi kryesor i tregut të aksioneve të Italisë, MIB, madje u rrit pak të hënën pasardhëse, ndërsa diferenca e vëzhguar nga afër midis borxhit 10-vjeçar italian dhe gjerman mezi lëvizi mbi mbylljen e së premtes në 230 pikë. Matësi i diferencave të normave të interesit është një barometër rreziku për borxhin e qeverisë dhe për herë të fundit kishte parë një rritje dramatike në 300 pikë kur kryeministri në largim Mario Draghi njoftoi kolapsin e qeverisë së tij në korrik.
Antoine Bouvet, strateg i lartë i normave në ING, tha në faqen e internetit të bankës holandeze se kjo ishte një shenjë se tregjet “kanë bërë paqe me perspektivën e një qeverie të udhëhequr nga Giorgia Meloni”. Aq më tepër, shtoi ai, pasi koalicioni kishte marrë vota të mjaftueshme për të siguruar stabilitet politik, por jo aq sa për të ndryshuar kushtetutën.
Në një sondazh të Reuters për opinionet e ekonomistëve, Ludovico Sapio nga banka britanike Barclays paralajmëroi megjithatë se rreziku i tensioneve brenda aleancës trepalëshe të Melonit ishte “modest, por mund të intensifikohej në afat të mesëm”.
Perspektiva e zymtë për rritje
Ndërsa shumica solide e Melonit duhet të përshpejtojë procesin e formimit të një qeverie të re, ka shumë pak gjasa që kjo të zgjasë më pak se një muaj. Gjatë kësaj kohe, kryeministri në largim mbetet në krye, duke përfshirë dorëzimin e një projektbuxheti të ri në BE deri në një afat kohor të mesit të tetorit.
Propozimi thuhet se paraqet një tablo të zymtë për ekonominë e tretë më të madhe të BE-së. GDP-ja e Italisë ka të ngjarë të zgjerohet vetëm 1% vitin e ardhshëm – duke rënë në mënyrë dramatike nga rritja prej 6.5% e regjistruar në 2021 dhe 3.3% e parashikuar për vitin 2022. Por agjencia ndërkombëtare e vlerësimit Fitch e sheh ekonominë madje të tkurret me 0.7% në 2023.
Një ekonomi më e dobët do të thotë se Meloni do të ketë më pak hapësirë fiskale për politikat e saj, duke përfshirë ndërhyrjet e nevojshme urgjente për të ndihmuar familjet dhe bizneset të përballen me krizën aktuale të energjisë dhe goditjen e inflacionit.
Kostot e arratisura mund të pengojnë reduktimin e borxhit
Në mars 2021, përpjekja e qeverisë italiane për të mbrojtur qytetarët e saj nga pandemia Covid-19 e çoi raportin e borxhit të vendit ndaj PBB-së në 159.6% – një nivel më i lartë i të gjitha kohërave dhe i zbehtë në eurozonë vetëm nga Greqia.
Gjatë vitit të kaluar, Mario Draghi ia doli që ta vendoste atë në një rrugë zbritëse, të ndihmuar nga inflacioni dhe një rimëkëmbje që ishte më e mirë se sa pritej. Meloni tani përballet me sfidën e mbajtjes së trajektores së borxhit në rënie, ashtu siç intensifikohet kriza e energjisë e shkaktuar nga Rusia.
Këtë vit, qeveria ka shpenzuar më shumë se çdo vend tjetër në BE – rreth 66 miliardë euro (63.6 miliardë dollarë), ose 3% e PBB-së – për lehtësime tatimore dhe subvencione për të ndihmuar kompanitë dhe familjet e varfra të paguajnë faturat e tyre të energjisë. Masat, megjithatë, do të skadojnë në nëntor dhe zgjatja e tyre deri në fund të vitit do të kushtonte 4.7 miliardë euro, ka llogaritur Thesari Italian.
Matteo Salvini, lideri i Ligës së Veriut dhe aleati kryesor i Melonit, deklaroi pas zgjedhjeve se kriza energjetike do të ishte “prova e parë për qeverinë e re”.
Reforma e pensioneve shtetërore është një tjetër problem i kushtueshëm për qeverinë e re. Një skemë e vitit 2011 për uljen e përkohshme të moshës së pensionit në 64 do të përfundojë në dhjetor. Salvini dëshiron të parandalojë që mosha të kthehet automatikisht në 67 vjet duke hequr ligjin. Për më tepër, duke qenë se pensionet italiane janë të lidhura me indeksin, rritja e inflacionit po komplikon kullimin e pritshëm në arkat e shtetit.
I lidhur ngushtë me pensionet e paqëndrueshme është problemi demografik i Italisë i plakjes së popullsisë dhe uljes së lindjeve, gjë që do të rrisë presionin mbi financat publike.
Si rezultat, nevojat e Italisë për shpenzime janë të larta dhe në rritje të shpejtë. Vetëm mbajtja e programeve ekzistuese për uljen e çmimeve të energjisë do të kushtojë rreth 14 miliardë euro vitin e ardhshëm, sipas gazetës kryesore të biznesit Il Sole 24 Ore. Shtoni rritjen e pagave dhe pensioneve si dhe angazhime të tjera, dhe kostoja shtesë për shtetin rritet në pothuajse 40 euro miliardë në vitin 2023, raportoi gazeta.
Kujdes fiskal dhe ‘urime’ nga Brukseli
Ajo që me siguri e ndihmon Melonin në betejat e saj është Fondi i Rimëkëmbjes pas pandemisë së BE-së prej 750 miliardë eurosh nga i cili Italia do të marrë pjesën e luanit me 200 miliardë euro grante dhe kredi gjatë viteve të ardhshme.
Vetëm këtë javë, Komisioni Evropian hapi rrugën për pagesën prej 21 miliardë eurosh pasi Roma kishte përmbushur një seri prej 45 objektivash në fusha të reformës si punësimi publik, prokurimi, taksat dhe kujdesi shëndetësor.
“Urime, Italia! Vazhdoni punën e mirë,” i shkroi Romës Presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen në një mesazh shprese se liderja 45-vjeçare e FdI-së do të qëndronte në kursin reformist të Draghit dhe do të zbuste retorikën e saj anti-BE.
Një euroskeptike e vendosur, Meloni ka thënë se dëshiron të rinegociojë një pjesë të paketës për të pasqyruar më mirë ndikimin e krizës energjetike. Në të njëjtën kohë, ajo është zotuar të mbajë nën kontroll shpenzimet publike dhe t’u përmbahet rregullave të deficitit të BE-së, të cilat mund ta ndihmojnë atë në bisedimet me Brukselin.
Por Paolo Grigani, ekonomist i lartë në Oxford Economics, dyshon se lideri i ri italian do t’i rezistojë tundimit të shpenzimeve të tepërta, aq më tepër pasi presioni nga kreu i Ligës Salvini për të injoruar kërkesat e BE-së tashmë është në rritje.
“Duke pasur parasysh se koalicioni i krahut të djathtë nuk ka theksuar çështjet strukturore në fushatën e tij zgjedhore apo manifestin, ne dyshojmë se ai do të zbatojë reformat e nevojshme”, tha ai për Reuters.
Menaxhimi fiskal i qeverisë së re italiane dhe gatishmëria për reforma do të shikohen me sy të kujdesshëm nga Banka Qendrore Evropiane (BQE). Banka ka zbatuar një program të ri të blerjes së obligacioneve për të ndihmuar vendet e eurozonës të ngarkuara me borxhe si Italia të përballen me norma më të larta interesi si rezultat i politikës së BQE-së kundër inflacionit.
Qetësia aktuale në tregjet financiare ndaj koalitonit sugjeron që investitorët të besojnë në premtimin e Melonit për maturi fiskale. Por marrja e shumë grindjeve me BE-në për shpenzimet dhe reformat mund të shkatërrojë besimin e investitorëve tek ajo dhe të thërrasë një ushtri spekulatorësh që presin në krahë për të testuar vendosmërinë e BQE-së për të shpëtuar koalicionin e padashur në jug të Evropës.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Frikë dhe dyshime, si e kanë pritur italianët fitoren e Melonit?
