Takimi vjetor i Forumit Ekonomik Botëror në Davos, Zvicër, ka qenë gjithmonë më shumë se pak problematik. Por vitet e fundit, mbledhja vjetore e të pasurve dhe të fuqishmëve është bërë një ushtrim gjithnjë e më i kotë. Cili është qëllimi i gjithë atyre avionëve privatë, hoteleve luksoze dhe gotave të shampanjës që kërcejnë, nëse nuk çojnë në asgjë më shumë se sa dorëshkrime për gjendjen e botës dhe premtime të paqarta për të adresuar sfida të shumta globale?
Përpara mbledhjes së këtij viti, këtë muaj, WEF parashtroi edhe një herë një axhendë ambicioze. Duke pranuar se “bota sot është në një pikë kthese kritike” dhe se “numri i madh i krizave të vazhdueshme kërkon veprim të guximshëm kolektiv”, tema e këtij viti është “bashkëpunimi në një botë të fragmentuar”.
Udhëheqësit e shumtë politikë dhe të biznesit që marrin pjesë në këto tubime janë me të vërtetë në gjendje të ndërmarrin hapa konkretë drejt bashkëpunimit dhe ndryshimit. Kjo është arsyeja pse, së bashku me 29 anëtarë të tjerë të Komisionit të Ekonomisë Transformuese të Klubit të Romës, unë kam nënshkruar një letër të hapur duke u bërë thirrje të pranishmëve në Davos të bashkohen me ne për të kërkuar taksa më të larta për super të pasurit.
Shtysa për këtë kërkesë është nevoja urgjente për të zbutur efektet më të këqija të ndryshimeve klimatike dhe për të parandaluar paqëndrueshmërinë sociale. Vitin e kaluar, Komisioni i Ekonomisë Transformuese botoi librin Toka për të gjithë, i cili ofron një plan për eliminimin e varfërisë, reduktimin e pabarazisë, fuqizimin e grave, transformimin e sistemeve ushqimore dhe rinovimin e sistemeve të energjisë duke kaluar në burimet e rinovueshme.
Nëse duam të arrijmë këto transformime themelore, të cilat të gjitha kërkojnë rritje masive të shpenzimeve publike, ne duhet të rrisim taksat për korporatat dhe mbi të pasurit. Ndërsa bankat qendrore dhe bankat e zhvillimit mund të japin një kontribut të rëndësishëm në këtë përpjekje, kjo nuk është e mjaftueshme. Rritja e shpenzimeve publike, të financuara nga rritja e të ardhurave tatimore, nevojiten për të mbështetur tranzicionin e gjelbër, për të siguruar mbrojtje sociale dhe mirëqenie për të gjithë dhe për të siguruar investimet e sektorit privat.
Shumica e sistemeve tatimore në botë janë të vjetruara dhe regresive, dhe për këtë arsye nuk janë në gjendje të ofrojnë të ardhurat e nevojshme ose të sigurojnë që të pasurit të paguajnë pjesën e tyre të drejtë. Po kështu, ligjet tona nuk arrijnë të njohin mënyrat e panumërta se si korporatat dhe individët e pasur mund të shmangin taksat dhe se si globalizimi financiar u ka mundësuar firmave të zhvendosin fitimet dhe asetet në juridiksione me taksa të ulëta. Në vend që të adresojnë këto zbrazëtira ligjore, qeveritë mbështeten shumë në tatimet indirekte, siç është tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH), i cili bie në mënyrë disproporcionale mbi të varfërit. Gjatë dekadave të fundit, këto pabarazi sistematike kanë çuar në një rënie masive të pasurisë publike dhe në përqendrime të mëdha të pasurisë private. Siç tregon Raporti i fundit i Pabarazisë Botërore, ato kanë kontribuar gjithashtu në rritjen e pabarazisë.
Lajmi i mirë është se nuk është tepër vonë për të ndryshuar kurs. Në letrën tonë drejtuar të pranishmëve në Davos, ne propozojmë disa masa për të adresuar prishjen e sistemeve tatimore në mbarë botën dhe për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme duke taksuar pasurinë, të ardhurat dhe fitimet e korporatave, si dhe emetimet e tepërta të gazeve serrë dhe shfrytëzimin e biosferës nga njerëzit më të pasur në botë.
Së pari, duke zhvilluar dhe ndarë regjistrat kombëtarë të pasurive, qeveritë mund të taksojnë më lehtë individët jashtëzakonisht të pasur, edhe nëse ata e fshehin pasurinë e tyre në parajsat fiskale. Së dyti, taksimi i të ardhurave nga kapitali do t’i bënte sistemet tatimore më progresive. Së treti, për të dobësuar stimujt e kompanive për të zhvendosur fitimet në vendet me taksa të ulëta, ne propozojmë një normë minimale globale tatimore të korporatës prej 25% (afër mesatares globale) dhe taksim unitar bazuar në shitjet, punësimin dhe asetet e kompanive shumëkombëshe në çdo vend. . Së katërti, taksimi i fitimeve të papritura në të gjithë sektorët, veçanërisht fitimet e realizuara gjatë periudhave të mungesës dhe spekulimeve, do të kishte efekte pozitive të shpërndarjes. Së fundi, ne bëjmë thirrje për taksa mbi emetimet e karbonit luksoz dhe konsumin e biosferës dhe për heqjen graduale të të gjitha stimujve tatimorë që lidhen me lëndët djegëse fosile.
Këto propozime të arsyeshme nuk janë të reja. Sondazhet tregojnë se shumica e njerëzve mbështesin taksat më të larta për të pasurit dhe se mbështetësit përfshijnë disa nga ata që do t’u nënshtroheshin atyre. Vitin e kaluar, për shembull, një grup prej 100 miliarderësh dhe milionerësh nënshkruan një letër duke bërë thirrje për një “taksë të moderuar mbi pasurinë” për një të dhjetën më të pasur të 1% të amerikanëve dhe duke paralajmëruar se pabarazia ekstreme mund të çojë në paqëndrueshmëri politike dhe dhunë. Grupe të tjera kanë bërë thirrje të ngjashme.
Por ne nuk mund të arrijmë ndryshime domethënëse pa vullnet politik. Për këtë qëllim, është koha që pjesëmarrësit dhe organizatorët e takimit të Davos të justifikojnë këtë festival të shtrenjtë vjetor të pasurisë duke përdorur ndikimin e tyre të konsiderueshëm për të sjellë një sistem tatimor më të drejtë.
*Jayati Ghosh, ekonomiste e zhvillimit indian.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Project Syndicate“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
