Demonstrata e së enjtes pasdite mund të jetë një ogur i keq për presidentin Emmanuel Macron. Rreth 80,000 njerëz u mblodhën në Paris, midis një dhe dy milionë në të gjithë Francën – më shumë se në çdo protestë tjetër franceze në më shumë se një dekadë. Ata ishin aty për të treguar kundërshtimin e tyre ndaj reformës së pensioneve të qeverisë, të cilën edhe disa ekonomistë nuk e miratojnë.
Protestuesit në rrugën që çon nga Place de la Republique në Place de la Bastille në Parisin verilindor po mbanin pankarta duke thënë gjëra të tilla si “Unë e dua pensionin tim” dhe “Kjo [reformë] nuk është e pashmangshme, ajo nuk krijon drejtësi sociale”.
35-vjeçari Frank Lopes Costa ishte një nga demonstruesit.
“Kjo nuk ka të bëjë vetëm me pensionet. Planet po vënë një pikëpyetje në zemrën e sistemit tonë shoqëror,” i tha DW mësuesja e shkollës fillore. “Kohët janë tashmë tepër të vështira, edhe për shkak të rritjes së çmimeve. Reforma vjen mbi të gjitha. Shoqëria jonë po bëhet gjithnjë e më e orientuar drejt tregut, por ne nuk e duam këtë,” shtoi ai.
Sondazhet tregojnë se 70% e francezëve janë kundër planeve – dhe numërimit.
Demografia e keqe e Francës
Por qeveria thotë se reforma është e nevojshme për të shpëtuar sistemin francez të pagesës, ku punëtorët paguajnë pensionet nëpërmjet taksave të tyre. “Raporti i punëtorëve ndaj pensionistëve po bie dhe kjo po kërcënon sistemin tonë. Me këtë projekt, ne do të garantojmë të ardhmen e modelit tonë të pensionit,” tha kryeministrja Elisabeth Borne para Senatit në mes të janarit.
Në ndryshim nga disa vende të tjera evropiane, sistemi i pensioneve të Francës nuk përfshin asnjë element të financuar nga kapitali. Ai përfshin degët e përgjithshme për punonjësit privatë dhe nëpunësit publikë dhe 27 të ashtuquajturat skema të veçanta pensioni për shembull për balerinët ose oficerët e policisë që përfitojnë nga një pension më i hershëm.
Qeveria tani synon të rrisë moshën e përgjithshme minimale të pensionit të sistemit nga aktualisht 62 në 64 vjeç deri në vitin 2030. Dhe nga viti 2027 e tutje, njerëzit duhet të punojnë për 43 vjet – në vend të 42 aktualisht – për të marrë një pension të plotë.
Planet e Macron do të ruanin një pension më të hershëm për njerëzit që kanë filluar të punojnë shumë të rinj dhe do të ruanin disa skema të veçanta pensioni me të tjerët, si ato për drejtuesit e metrosë në Paris, që do të shkurtoheshin. Qeveria synon gjithashtu të rrisë pensionin minimal me rreth 100 euro (108 dollarë) në 1200 euro në muaj.
Paratë janë sigurisht argumenti kryesor i Macron. Reforma bazohet në një raport nga një komitet ekspertësh i mandatuar nga qeveria që parashikon se pagesat e pensioneve do të arrijnë deri në 14.7% të PBB-së në vitin 2032 në vend të 13.8 aktualisht.
Ekonomistët janë të pavendosur për pasojat
Prandaj, disa ekonomistë, përfshirë Jean-Marc Daniel, mendojnë se mosha e pensionit duhet të rritet. “Në vitin 1950, katër punëtorë financonin një pensionist. Në vitin 2000, ky raport ishte dy me një. Në vitin 2040, jo më shumë se 1.3 punëtorë do të financonin një pension. Pesha financiare mbi ta do të bëhet e padurueshme,” profesori emeritus për ekonominë në. i tha DW Business School ESCP me bazë në Paris.
Daniel vuri në dukje se sistemi vetëm zyrtarisht nuk ka një deficit, sepse qeveria po subvencionon pensionet e punonjësve publikë.
Philippe Crevel, ekonomist dhe kreu i institutit kërkimor me bazë në Paris, Cercle de l’Epargne, është dakord. “Kjo reformë është e nevojshme sepse ne duhet të fusim më shumë njerëz në fuqinë punëtore për të nxitur rritjen ekonomike”, shpjegoi ai për DW. “Norma e punësimit mes të moshuarve është relativisht e ulët në Francë në krahasim me vendet e tjera, rritja e pensionit minimal do ta rriste atë normë.”
Modeli social nën kërcënim
E megjithatë, ekonomistë të tjerë francezë kundërshtojnë. Në mënyrë paradoksale, ata po i bazojnë argumentet e tyre në të njëjtin raport që qeveria ka paraqitur për të justifikuar reformën e saj.
Ai dokument thotë se “sipas preferencave politike, është krejtësisht legjitime të zbatohet një reformë pensionesh apo jo”, duke shtuar se rezultatet e raportit “nuk konfirmojnë se shpenzimet do të dalin jashtë kontrollit”.
Michael Zemmour, një ekonomist në Universitetin e Sorbonës Paris 1, prandaj beson se qeveria ka motive të fshehta. “Sistemi ynë i pensioneve është mjaft i shëndetshëm, pasi reformat e mëparshme tashmë kanë rritur moshën aktuale të pensionit,” tha ai për DW. “Qeveria dëshiron vetëm të balancojë buxhetin e saj, gjithashtu të kompensojë ndikimin e zbritjeve të taksave për kompanitë. Ato, pak nga pak, po çmontojnë modelin tonë social.”
Ai mendon se ia vlen të futen paratë publike në një sistem që redukton pabarazitë.
“Komisioni i ekspertëve parashikon një deficit në vitet e ardhshme, por ne mund ta financojmë atë duke rritur tarifat e punëdhënësve dhe punonjësve, të cilat shumë njerëz do të preferonin në vend të reformës,” tha Zemmour.
Henri Sterdyniak, ekonomist në institutin e majtë me bazë në Paris, Observatoire Français des Conjonctures Economiques, shton se planet do të godasin veçanërisht rëndë klasën punëtore. “Njerëzit me diplomë universitare duhet të punojnë përtej moshës minimale të pensionit në çdo rast për të marrë pension të plotë, pasi kanë filluar punën më vonë”, tha ai për DW. “Por ata që janë më pak të kualifikuar dhe kanë hyrë në tregun e punës shumë herët do të ndikohen, pasi ata do të kishin grumbulluar tashmë numrin e viteve të punës që nevojiten për një pension të plotë deri në moshën 62 vjeçare”.
Një marrëdhënie e veçantë me punën
Duke pasur parasysh mosmarrëveshjen midis ekonomistëve, nuk është për t’u habitur që mbështetja për reformën është e ngadaltë, thotë Daniele Linhart, një sociologe e specializuar në marrëdhëniet e punës dhe drejtore emeritus në institucionin kërkimor publik CNRS.
Ekspertët e medias na mbytin në shembuj dhe analiza të vështira për t’u kuptuar”, tha ajo për DW. “Njerëzit e kanë kuptuar se opinionet e tyre varen nga ideologjia në të cilën ata besojnë. Në të vërtetë varet nga pyetja se në çfarë lloj shoqërie duam të jetojmë – një e sunduar nga racionaliteti i orientuar nga tregu ose një që fokusohet në reduktimin e pabarazive.”
Për më tepër, sociologu thotë se francezët janë veçanërisht të prekshëm kur bëhet fjalë për çdo gjë që lidhet me punën – për arsye historike. “Ne kemi një marrëdhënie shumë specifike me punën që shkon prapa në Revolucionin Francez, i cili mishëroi faktin se, kur je në gjendje të shesësh fuqinë tënde të punës, je një qytetar i lirë,” tha ajo.
“Puna është bërë një simbol, edhe në kontekstin e luftës së klasave, dhe njerëzit kanë luftuar për të drejtën për të dalë në pension në një moshë të caktuar”, shtoi Linhart.
Dhe ata me sa duket nuk janë të gatshëm të heqin dorë lehtë nga kjo e drejtë. Ditët e ardhshme të demonstratave dhe grevave tashmë janë planifikuar.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
