Presidenti amerikan Joe Biden meriton të gjithë lavdërimet që mori për udhëtimin e tij të fundit në Ukrainë dhe Poloni për të shënuar përvjetorin e parë të pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë. Udhëtimi dhjetë-orësh i Bidenit me tren nga kufiri polak për në Kiev – jo i vogël për një udhëheqës tetëvjeçar – parandaloi plotësisht planet propagandistike të presidentit rus Vladimir Putin për këtë rast. Ishte një ditë e mrekullueshme për Ukrainën, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj në NATO.
Por kur, gjatë një fjalimi në Kështjellën Mbretërore në Varshavë, Biden pretendoi se sanksionet aktuale ndaj Rusisë përfaqësojnë “regjimin më të madh të sanksioneve të vendosura ndonjëherë ndaj çdo vendi në histori”, deklarata e tij, megjithëse e saktë, ishte gjithashtu mashtruese. Sanksionet që SHBA ka përdorur gjetkë, për shembull në Korenë e Veriut dhe Iranin, kanë qenë shumë më të rënda se sa sanksionet aktuale ndaj Rusisë, sepse ato përfshijnë sanksione dytësore ndaj vendeve të palëve të treta që vazhdojnë të bëjnë tregti me këto regjime. Në rastin e Rusisë, kjo është vetëm fillimi.
Tani për tani, Rusia vazhdon të shesë naftë në Indi dhe Kinë dhe të blejë fruta dhe perime të freskëta nga eksportuesit izraelitë. Për më tepër, një sasi e madhe e tregtisë zhvillohet përmes të ashtuquajturave transshipments. Sigurisht, eksportet evropiane në Rusi kanë rënë në përputhje me regjimin e sanksioneve. Por në të njëjtën kohë, vëllimi tregtar midis Rusisë dhe vendeve si Turqia, Armenia, Kazakistani dhe Kirgistani është rritur.
Si rezultat, sanksionet nuk e kanë goditur ekonominë e Rusisë pothuajse aq fort ose aq shpejt sa pritej. Në ditët e para të luftës, SHBA-ja befasoi edhe veteranët me përvojë të financave ndërkombëtare kur ngriu me shpejtësi 300 miliardë dollarë të rezervave zyrtare të këmbimit valutor të Rusisë. Kur Apple Pay dhe Google Pay u pezulluan në Rusi, shumë shpresuan se metrotë e Moskës do të ndaleshin. Por ndërsa PBB-ja e Rusisë parashikohej të tkurret me të paktën 10%, Fondi Monetar Ndërkombëtar vlerëson tani se ekonomia ruse u tkurr me pak më shumë se 2% në 2022, dhe madje pret që ajo të rritet lehtë këtë vit.
Sigurisht, ka shumë arsye për të qenë skeptikë ndaj shifrave të PBB-së, të cilat për Kremlinin janë thjesht një mjet propagande për të bindur vendet evropiane dhe aleatët e tyre se sanksionet po i dëmtojnë më shumë se sa po dëmtojnë Rusinë. Megjithatë, është e qartë se regjimi aktual i sanksioneve ka dështuar të shkatërrojë ekonominë ruse, siç kishin shpresuar udhëheqësit perëndimorë.
Por vetëm sanksionet ekonomike nuk do të mjaftonin kurrë për të rrëzuar regjimin e Putinit. Në fund të fundit, e vetmja arsye pse sanksionet patën sukses në Afrikën e Jugut në vitet 1980 dhe në fillim të viteve 1990 ishte se bota ishte kryesisht e bashkuar kundër aparteidit të Afrikës së Jugut. Por ky ishte padyshim një përjashtim nga rregulli.
Aty ku sanksionet kanë vërtet rëndësi është në fushën e betejës. Ndonëse nuk janë aq sakatë ekonomikisht sa kishin shpresuar disa, sanksionet perëndimore mbi teknologjinë dhe komponentët ushtarakë kanë kufizuar aftësinë e Rusisë për të rimbushur rezervat e saj të raketave me precizion të lartë. Edhe pse disa nga çipat kompjuterikë të përdorur si në pajisjet civile ashtu edhe në ato ushtarake kanë gjetur me siguri rrugën e tyre drejt Rusisë, nuk ka dyshim se vështirësitë në marrjen e çipave të specializuara kanë shkaktuar dëme.
Por kjo nuk mjafton. Sanksionet nuk e ndaluan Rusinë që të gjejë çipa të mjaftueshëm për të mbuluar pjesë të mëdha të Ukrainës me mina tokësore inteligjente. Sipas disa vlerësimeve, 30% e Ukrainës tani është e mbuluar me miniera, veçanërisht në verilindje. Këto pajisje, të cilat janë të ndaluara nga Traktati i Ndalimit të Minave të vitit 1997 (në të cilin Rusia nuk është palë), mund të pengojnë rimëkëmbjen e Ukrainës për vite me radhë. Dhe Rusia ia ka dalë ta bëjë këtë pa e furnizuar hapur Kinën me teknologji ushtarake, një skenar rreziku që administrata Biden e ka theksuar së fundmi.
Biden mund të ketë gabuar në përshkrimin e regjimit të sanksioneve të udhëhequra nga BE-SHBA si më i gjerë i vendosur ndonjëherë ndaj çdo vendi, por ai nuk ishte plotësisht jashtë bazës. Sanksionet financiare, në veçanti, janë të gjera dhe komplekse, me disa që synojnë edhe vetë Putinin. Por sanksionet janë krijuar në mënyrë që Rusia të mund të vazhdojë të eksportojë çdo gjë përveç naftës (për të cilën ka ende shumë blerës) relativisht lirshëm. Për shembull, është me të vërtetë e sikletshme që SHBA, e cila merr pothuajse 20% të energjisë elektrike nga energjia bërthamore, ende importon uranium rus.
Rusia kishte teprica të konsiderueshme tregtare përpara pushtimit, kështu që ajo ka ende akses të mjaftueshëm në valutë të fortë për importe, edhe nëse duhet të paguajë më shumë për ndryshimin e rrugës së tyre dhe edhe nëse gama e mallrave që mund të blejë është zvogëluar. Për të shtrënguar vidhat mbi regjimin e Putinit, SHBA dhe aleatët e saj duhet të merren seriozisht me sanksionet dytësore.
Por kjo është më e lehtë të thuhet sesa të bëhet. Ndërsa disa kanë sugjeruar se sanksionet dytësore mund të shkaktojnë një recesion global, frika të tilla ka të ngjarë të mbivlerësohen. Çështja më e madhe është se vendet e paangazhuara si India dhe aleatët rusë si Kina nuk ndajnë indinjatën morale të Perëndimit për pushtimin e Ukrainës. Vendosja e sanksioneve dytësore mund të përshpejtojë procesin e deglobalizimit që ka qenë objekt i shumë analizave gjatë vitit të kaluar (edhe pse deri më tani ka munguar kryesisht në shifrat tregtare).
Ndërsa Biden dhe NATO ka shumë të ngjarë të përpiqen të shmangin këtë rezultat, ata mund të shtyhen të kalojnë Rubikonin nëse, të themi, Putin përdor një armë taktike bërthamore në Ukrainë. Shumë komentues besojnë se ky skenar i “Armagedonit” nuk do të ndodhte kurrë dhe shpresoj se ata kanë të drejtë. Por nëse Putini mbështetet në një cep (ndoshta pas një ofensive të pranverës ukrainase) dhe ndërmerr atë hap, pritet që Kina dhe India të ndalojnë tregtinë me Rusinë. Nëse ata refuzonin, SHBA dhe aleatët e saj nuk do të kishin zgjidhje tjetër veçse të vendosnin regjimin më të ashpër të sanksioneve që bota ka parë ndonjëherë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Project Syndicate“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Diktatori i fundit” dhe Putini, përballë të gjithëve!
“Nëse Moska ndërpret furnizimin me gaz, BE është gati”
