Osteoporoza është një sëmundje e kockave që rrit rrezikun e frakturave dhe komplikimeve të tjera shëndetësore. Sëmundja zhvillohet kur kockat humbasin shumë masë. Indet kockore shpërbëhen vazhdimisht dhe rindërtohen. Nëse nuk ka mjaft kalcium në dispozicion për të zëvendësuar masën kockore që është shpërbërë, mund të ndodhë osteoporoza.
Gjëndrat paratiroide ndihmojnë në ruajtjen e niveleve të shëndetshme të kalciumit dhe mineraleve të tjera në gjak.
Kur një ose më shumë nga gjëndrat paratiroide bëhen tepër aktive, një gjendje e quajtur “hiperparatiroidizëm”, ato lëshojnë shumë nga hormoni përgjegjës për rregullimin e kalciumit në gjak. Si rezultat, kockat derdhin sasi të tepërt të kalciumit në qarkullimin e gjakut dhe densiteti i kockave zvogëlohet.
Cilat janë gjëndrat paratiroide?
Ju keni katër gjëndra paratiroide në madhësinë e bizeles në sipërfaqen e gjëndrës tiroide, të gjetura në pjesën e përparme të qafës. Megjithëse janë të vogla, gjëndrat paratiroide luajnë një rol të madh në shëndet.
Gjëndrat lëshojnë hormonin paratiroid (PTH), i cili ndihmon në kontrollin e niveleve të kalciumit, fosforit dhe vitaminës D në gjak. Ju nevojiten këto substanca në nivele të shëndetshme për të mbështetur funksionin e shëndetshëm të zemrës, muskujve dhe nervave.
Çfarë është hiperparatiroidizmi?
Hiperparatiroidizmi ndodh kur gjëndrat paratiroide prodhojnë shumë PTH. Versioni më i zakonshëm i gjendjes quhet “hiperparatiroidizëm” primar, që do të thotë se e ka origjinën në gjëndra në vend që të jetë një ndërlikim i sëmundjes së veshkave, kancerit ose gjendjes tjetër.
Në mënyrë tipike, një gjëndër paratiroide bëhet tepër aktive për shkak të pranisë së një adenoma paratiroide, një tumor jo kanceroz që ndikon në funksionimin e gjëndrës.
Komplikimet e hiperparatiroidizmit dikur ishin mjaft të rënda, por përparimet në monitorimin dhe trajtimin e kalciumit dhe PTH e kanë bërë gjendjen të menaxhueshme, shpesh me pak ndikim në shëndetin afatgjatë ose cilësinë e jetës.
Megjithatë, hiperparatiroidizmi mbetet një faktor rreziku për osteoporozën. PTH bën që kockat të lëshojnë sasi të vogla të kalciumit nga kockat.
Nëse nivelet qarkulluese të kalciumit janë të ulëta, gjëndrat paratiroide prodhojnë pak më shumë PTH për të tërhequr pak më shumë kalcium nga kockat. Pasi nivelet e kalciumit në gjak kthehen në nivele normale ose janë shumë të larta dhe gjëndrat paratiroide janë të shëndetshme, prodhimi i PTH ndalet ose reduktohet ndjeshëm.
Në rastin e hiperparatiroidizmit, një ose më shumë gjëndra vazhdojnë të prodhojnë PTH edhe kur nivelet e kalciumit në gjak janë normale ose mbi normale. Shumë PTH mund të bëjë që kockat të humbasin kalciumin me një ritëm më të shpejtë se qelizat, të quajtura “osteoblaste”, mund të ndihmojnë në rindërtimin e indit kockor duke mbuluar kockat në një shtresë të re mineralesh.
Me kalimin e kohës, ky çekuilibër i kalciumit në kocka bën që kockat të bëhen më pak të dendura dhe më të ndjeshme ndaj frakturave.
Çfarë është hipoparatiroidizmi?
Hipoparatiroidizmi ndodh kur gjëndrat paratiroide prodhojnë shumë pak PTH. Është një gjendje e rrallë që ndonjëherë rezulton kur tiroidja lëndohet ose hiqet për trajtimin e një gjendjeje tjetër. Hipoparatiroidizmi mund të ndodhë gjithashtu me një çrregullim autoimun ose për shkak të një historie familjare të gjendjes.
Edhe pse prodhimi më i ulët i PTH është i lidhur me më pak humbje të kalciumit nga kockat, hipoparatiroidizmi mund të kontribuojë në osteoporozën. Hipoparatiroidizmi çon në një ndryshim më pak të shpeshtë në ndarjen dhe rindërtimin e kockave.
Një studim i vitit 2020 sugjeron që këto procese të ngadalësuara mund të ndikojnë negativisht në forcën e materialit kockor me kalimin e kohës dhe të kontribuojnë në osteoporozën dhe rrezikun e rritur të frakturave.
Cili është trajtimi i hiperparatiroidizmit apo hipoparatiroidizmit?
Trajtimi më i mirë për hiperparatiroidizmin varet nga ashpërsia e tij. Nëse keni një rast të lehtë, gjendja mund të gjurmohet me teste të rregullta gjaku që kontrollojnë nivelet e kalciumit, si dhe skanime periodike të densitetit të kockave për të kontrolluar për shenja të osteoporozës.
Në disa raste, medikamente të tilla si cinacalcet mund të përshkruhen për të ndihmuar në uljen e niveleve të kalciumit në gjak.
Një studim i vitit 2017 sugjeron se kura e vetme për hiperparatiroidizmin është operacioni për të hequr një ose më shumë gjëndra paratiroide anormale, e ndjekur nga monitorimi i rregullt i niveleve të PTH dhe niveleve të kalciumit, fosforit dhe vitaminës D në qarkullim.
Trajtimi për hipoparatiroidizmin zakonisht përfshin marrjen e shtesave ditore të karbonatit të kalciumit dhe vitaminës D.
