Misioni u realizua? Vendet e pasura më në fund kanë përmbushur një premtim për të siguruar 100 miliardë dollarë në vit financim për klimën për ato më të varfrat, sipas vlerësimeve për vitin 2022 nga OECD, një klub i vendeve kryesisht të pasura. Kjo është dy vjet me vonesë: shuma fillimisht ishte premtuar në vitin 2009, kur supozohej të mbërrinte në vitin 2020. Gjithashtu nuk është një gjë e sigurt. Shifrat e OECD-së janë paraprake dhe mund të rishikohen.
Megjithatë, vlerësimet mund të lehtësojnë tensionet midis vendeve të pasura dhe atyre të varfëra përpara cop28, samiti i OKB-së për klimën e këtij viti në Dubai, i cili fillon më 30 nëntor. Premtimi i humbur ishte bërë një simbol i hipokrizisë së botës së pasur: duke u kërkuar vendeve të varfra të heqin dorë nga lëndët djegëse fosile pa siguruar financimin për t’i ndihmuar ata ta arrijnë atë, ose për t’i ndihmuar ata të përshtaten me planetin më të ngrohtë të sjellë nga qymyri dhe nafta.
Vendet në zhvillim do të marrin një qasje “besimi, por verifikimi”, mendon Joe Thwaites i Këshillit Kombëtar të Mbrojtjes së Burimeve, një grup presioni mjedisor. Vlerësimet bazohen në projeksionet e OECD-së të publikuara në samitin e klimës në Glasgow në vitin 2021. Që atëherë, të dhënat e shpenzimeve nga bankat shumëpalëshe të zhvillimit (mdbs) dhe qeveritë kanë qenë në krye të këtyre parashikimeve. Dhe kështu OECD gjykon se ka gjasa që premtimi prej 100 miliardë dollarësh të jetë përmbushur. “Unë dyshoj se ata do ta thoshin këtë pa u ndjerë vërtet i sigurt,” thotë z. Thwaites.
Megjithatë, çdo vetë-urim nga vendet e pasura do të pritet keq. Përveç vonesës, pjesa më e madhe e parave kanë ardhur në formën e huave nga mdb-të që vendet e varfra duhet të paguajnë dhe që do të ketë përparësi në çdo ristrukturim të borxhit. Vendet e varfra do të argumentojnë në policinë e këtij viti se huamarrja për të financuar investimet për klimën do t’i bëjë barrën e tyre të borxhit më pak të qëndrueshme, pasi ato tashmë luftojnë me çmimet e larta të ushqimit dhe energjisë dhe një dollar të fortë. Në Samitin e Klimës në Afrikë, ku kombet afrikane përcaktuan një qëndrim të përbashkët përpara policëve, ata kërkuan një “përgjigje gjithëpërfshirëse dhe sistematike ndaj krizës fillestare të borxhit”, përtej sistemit ekzistues të trajtimit të dështimeve kombëtare.
As vendet e pasura nuk duket se ia kanë dalë mirë në “zhbllokimin” e financave private, gjë që ata shpesh kanë premtuar ta bëjnë. Vlerësimet e sasisë së financave të jashtme që vendeve në jug global do t’u duhet për t’iu përshtatur ndryshimeve klimatike priren të jenë në triliona dollarë. Ministritë e shtrira të financave në veriun global sugjerojnë se ata do të përdorin paratë e pakta të ndihmës për të “mbushur” financat private në vend që të ofrojnë gjithçka vetë. OECD, megjithatë, zbuloi se shuma e financimit të sektorit privat të mobilizuar nga këto vështirësi arriti në vetëm 14 miliardë dollarë në vitin 2021.
Vendet e pasura do të shpresojnë të shmangin debatet e tensionuara për paratë në Dubai. Një marrëveshje mbi premtimet për klimën e rënë dakord nga Amerika dhe Kina javën e kaluar ka rritur shpresat për një përparim. Një pazar i ngjashëm midis dy ndotësve më të mëdhenj në botë i parapriu marrëveshjes së klimës në Paris në 2015. Policia e vitit të kaluar u dominua nga negociatat mbi “humbjen dhe dëmin” ose financimin për të kompensuar vendet e varfra për ndikimin e ndryshimeve klimatike në vend që t’i ndihmonin ata të zbusnin ose përshtateshin ndaj saj. Kështu, konferenca nuk arriti të prodhojë ndonjë angazhim për një reduktim më ambicioz të ritmit të ngrohjes globale. Përpara policit të këtij viti, BE-ja ka thënë se do të japë një kontribut “të konsiderueshëm” në një fond të humbjeve dhe dëmeve, ndërsa John Kerry, negociatori i Amerikës për klimën, ka thënë se vendi do të zotohet “miliona”. Kjo, së bashku me vendet e pasura që kanë përmbushur më në fund premtimin e tyre prej 100 miliardë dollarësh, mund të largojë nxehtësinë e argumenteve.
Megjithatë, tani vendet e pasura duhet të bien dakord për një zotim të ri deri në vitin 2025, pasi korniza që ata po ndjekin aktualisht skadon atëherë. Diskutimet teknike deri më tani kanë qenë “pa timon”, thotë Michai Robertson i Aleancës së Shteteve të Vogla Ishullore, një grup vendesh që janë të prekshme ndaj ndryshimeve klimatike. Nuk ka konsensus se çfarë duhet të llogaritet si financimi i klimës, periudha për të cilën objektivi i ri duhet të zbatohet ose kush duhet të kontribuojë. I themeluar në vitin 1992, grupi i vendeve donatore përjashton emetuesit e mëdhenj si Kina dhe prodhuesit e lëndëve djegëse fosile si Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Mosmarrëveshja vazhdon gjithashtu për përdorimin e parave të reja. Në vitin 2021, vendet e pasura u zotuan të dyfishojnë sasinë e financave që ofrojnë për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike, në krahasim me reduktimin e emetimeve. Një përshtatje e tillë është një prioritet për vendet më të varfra që emetojnë pak, por janë shumë të ekspozuara ndaj rreziqeve të një planeti më të ngrohtë. Ndërkohë vendet e pasura, të përgjegjshme ndaj votuesve të ndërgjegjshëm për klimën në vend, shpesh janë më të fokusuara në marrjen e vendeve me të ardhura mesatare që të ndalojnë përdorimin e qymyrit. Njoftimi kryesor në konferencën e vitit të kaluar ishte një marrëveshje për 20 miliardë dollarë midis një grupi të vogël vendesh të pasura dhe Indonezisë për të bërë pikërisht këtë. Bërja e premtimeve të vonuara është një fillim. Por grindjet për faturën për një planet më të nxehtë nuk kanë fund.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
10 vitet e ardhshme të Evropës
Bashkon vendet më të pasura! Po me çfarë merret, G7-ta?
