Jakob Weizman, një student danez në Universitetin Charles në Pragë, ishte duke bërë një provim të enjten kur filloi të dëgjonte të shtëna armësh dhe britma. Instinkti i tij i parë ishte paniku, tha ai, i cili kurrë nuk e kishte menduar se do të kishte ndonjëherë pranë tij, në Evropë, të shtëna me armë.
“Kam jetuar në SHBA për një kohë shumë të gjatë, nëse do të ndodhte diku, do të kishte ndodhur në SHBA”, i tha ai CNN më pas. “Tani po përhapet si një sëmundje edhe në Evropë.”
Ai vuri në dukje një valë të të shtënave të kohëve të fundit diku tjetër në kontinent, duke thënë: “E shihni se kjo ndodh në Danimarkë, Serbi dhe tani këtu. Kjo është tepër e frikshme, e dini?”
Weizman dhe profesori i tij mbyllën derën e klasës së tyre të provimit dhe e barrikaduan me karrige dhe tavolina, duke qëndruar brenda për një orë derisa policia mbërriti dhe i nxorri jashtë ndërtesës.
Sulmuesi vrau të paktën 14 njerëz dhe plagosi 25 të tjerë, në të shtënat masive më vdekjeprurëse në Republikën Çeke në dekada. Policia tha se personi i armatosur, një 24-vjeçar, ishte student i Fakultetit të Arteve në universitet, por nuk është identifikuar zyrtarisht për shkak të ashpërsisë së plagëve të tij.
Weizman tha se si student ndërkombëtar, ai kishte klasa studimi të ndryshme nga studentët vendas çekë dhe për këtë arsye nuk e njihte sulmuesin. Republika Çeke është vetëm e fundit në një varg vendesh evropiane që ka pësuar të shtëna masive të llojit që është bërë i kudondodhur në Shtetet e Bashkuara.
Në qershor 2022, një person i armatosur vrau tre persona dhe plagosi disa të tjerë në një qendër tregtare në kryeqytetin danez, Kopenhagë. Dhuna me armë është relativisht e rrallë në Danimarkë, e cila konsiderohet të ketë disa nga ligjet më kufizuese të armëve në Evropë.
Dhe në maj të këtij viti, Serbia mbeti e tronditur pas dy të shtënave masive në më pak se 48 orë. Një djalë 13-vjeçar vrau të paktën tetë fëmijë dhe një roje sigurie në shkollën e tij në kryeqytetin Beograd; vetëm një ditë më vonë, një person i armatosur 21-vjeçar që përdorte një armë automatik vrau tetë persona në fshatin Dubonë.
Pronësia e armëve është e lartë në Serbi, por lloji i të shtënave masive që shihen çdo ditë në SHBA janë jashtëzakonisht të rralla në vendin ballkanik. Deri në maj, të shtënat në shkolla në Serbi ishin praktikisht të padëgjuara.
Juliette Kayem, një analiste e lartë e sigurisë kombëtare e CNN dhe ish-ndihmës sekretare në Departamentin e Sigurisë Kombëtare, tha se ekzistonte rreziku i sjelljeve kopjuese kur bëhet fjalë për të shtënat masive në epokën online.
“Kjo është lloji i kulturës së mediave sociale, që këta njerëz lavdërohen”, tha ajo. “Mediat sociale nuk kanë kufij, kështu që njerëzit në vende të tjera do të fillojnë t’i ndjekin ose t’i kopjojnë ato, ose të shohin llojin e famës që është ngritur.”
Ajo paralajmëroi se me të shtënat në Pragë, motivi i të armatosurit është ende nën hetim, por se rrjetet e tij të mediave sociale padyshim do të ishin pjesë e këtij hetimi. Sulmuesi i Pragës kishte një leje për armë dhe kishte në pronësi disa armë, sipas presidentit të policisë çeke Martin Vondrášek.
Republika Çeke ka ligje relativisht liberale për armët në krahasim me pjesën tjetër të Bashkimit Evropian. Për të marrë një armë në mënyrë të ligjshme, një personi ka nevojë për një licencë zyrtare për armë zjarri, e cila kërkon një ekzaminim mjekësor, një provim të aftësisë për armë dhe pa precedentë të mëparshëm penalë.
Sipas statistikave zyrtare të policisë, më shumë se 300,000 njerëz kanë leje ligjore për të mbajtur një armë. Që nga viti 2022, pothuajse 1 milion armë në pronësi të ligjshme u regjistruan zyrtarisht në Republikën Çeke.
Por kjo mund të ngjallë një debat më të madh kombëtar rreth zotërimit të armëve dhe kufizimeve. Megjithëse vendi ka rregulla më liberale për pronësinë e armëve se shumë nga fqinjët e tij, do të bëhen pyetje nëse Republika Çeke duhet të miratojë “disa nga ligjet më të rrepta në të gjithë Bashkimin Evropian”, tha Kayyem.
Në SHBA, zotërimi i armëve është një e drejtë kushtetuese dhe shumë më e përhapur se Evropa. Ka 120 armë për çdo 100 amerikanë, sipas Small Arms Survey (SAS) me bazë në Zvicër. Asnjë komb tjetër nuk ka më shumë armë në civilë.
Në SHBA, ka pasur 642 të shtëna masive deri më tani këtë vit, sipas Arkivit të Dhunës me Armë. Më shumë se 80 nga këto të shtëna kanë ndodhur në shkolla dhe universitete, sipas një analize të CNN.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
