I burgosur në qeli të ftohta, betoni dhe shpesh i vetëm me librat e tij, Alexei A. Navalny e kërkonte ngushëllimin me letra. Ai i shkroi një të njohuri në korrik se askush “që nuk ka qenë atje” nuk mund ta kuptojë jetën e burgut rus. “Nëse u thua atyre të të ushqejnë me havjar nesër, do të të ushqejnë me havjar”, ??i shkruante në gusht mikut të tij Ilya Krasilshchik, Navalny, kreu i opozitës ruse . “Nëse u thuhet të të mbysin në qeli, do të të mbysin”. Shumë detaje rreth muajve të tij të fundit, si dhe rrethanat e vdekjes së tij, të cilat autoritetet ruse njoftuan të premten, mbeten të panjohura; madje është e paqartë se ku ndodhet saktësisht trupi i tij. Bashkëpunëtorët e Navalny nuk kanë thënë shumë që kur mësuan për vdekjen e tij. Megjithatë, muajt e fundit të jetës së tij janë të detajuara në kontaktet e mëparshme midis tij dhe ndihmësve të tij, paraqitjet në gjykatë, intervistat me njerëz të afërt me të dhe fragmente nga letrat private që disa miq, përfshirë Krasilshchik, ndanë me The New York Times. Letrat zbulojnë ambicien, vendosmërinë dhe kuriozitetin e thellë të një lideri që udhëhoqi opozitën kundër Presidentit Vladimir Putin.
Profecia e fundit
“Regjimi do të bjerë, është si BRSS”: Navalny, që vdiq më 16 shkurt, e shkroi këtë nga kolonia e tij penale në një letër drejtuar ish-disidentit sovjetik Natan Sharansky për ta falënderuar për librin e tij “Fear No Evil”. Libër në të cilin Sharansky rrëfente burgosjen e tij në gulagët sovjetikë. Shkëmbimi i letrave u zbulua nga faqja “The Free Press”. “Dua t’ju falënderoj shumë për këtë libër që më ndihmoi kaq shumë dhe vazhdon të më ndihmojë”, shkroi Navalny në mars 2023. “Libri juaj më dha shpresë sepse ngjashmëria midis dy sistemeve, BRSS dhe Rusisë së Putinit – ngjashmëritë e tyre ideologjike, hipokrizia në bazë të thelbit të tyre, vazhdimësia nga njëri tek tjetri, e gjithë kjo garanton një kolaps po aq të pashmangshëm“, argumentoi më tej Navalny. Përgjigja nga Sharansky, i cili thotë se është një “adhurues” i Navalny, ishte emocionuese. Kur Alexei Navalny u pyet në një dokumentar katër vjet më parë se çfarë do t’u thoshte rusëve nëse do ta vrisnin sepse ai sfidoi Presidentin Vladimir Putin , lideri i opozitës iu përgjigj autorit të filmit: “Unë do t’u thoja atyre – nuk ju lejohet. Nëse vendosin të më vrasin, do të thotë se jemi tepër të fortë dhe se duhet të përdorim fuqinë që kemi”.
Sfida e opozitës
Shumica e opozitës ruse është ose e vdekur, ose në mërgim jashtë vendit ose në burg. Dhe grupet e mbetura opozitare dhe figurat kryesore politike kanë vizione të ndryshme se çfarë duhet të bëhet Rusia dhe kush duhet ta udhëheqë atë. Shumë njerëz tani po pyesin nëse pas eliminimit të Navalny opozita politike në Rusi ka marrë fund. Graeme Robertson , profesor i shkencave politike në Universitetin e Karolinës së Veriut dhe autor i një libri për Putinin dhe politikën bashkëkohore ruse, beson se problemi më i madh i opozitës ruse ishte se ajo nuk mund të depërtonte nga qarqet e vogla liberale për të tërhequr mbështetjen e popullsisë më të gjerë. Udhëheqësit dhe aktivistët e mbetur të opozitës ruse, tani po përballen me mënyrën se si të krijojnë një sfidë efektive ndaj Kremlinit.
Zgjedhjet presidenciale
“Përgjigja ndaj ‘vrasjes’ së Navalny duhet të jetë bashkimi i forcave dhe vazhdimi i punës së nisur para vdekjes së tij. Rusët e zakonshëm gjithashtu duhet të binden të protestojnë në çdo mënyrë që munden gjatë zgjedhjeve presidenciale të marsit. Ftoj rusët të shkruajnë emrin e Alexei Navalny në fletëvotim”, tha Mikhail Khodorkovsky, një ish-manjat i cili kaloi një dekadë në burg me akuzën se kishte sfiduar sundimin e Putinit në fillim të viteve 2000 për hakmarrje politike. “Do të jetë jashtëzakonisht e vështirë për opozitën ruse, por politikanët e tyre në mërgim thonë se janë ende të vendosur dhe të gatshëm për të luftuar. Shpresa për demokracinë në atdheun tonë nuk vdiq dhe nuk duhet të vdesë me Navalny. Putini duhet të kuptojë se mund të vrasë një kundërshtar politik, por jo vetë idenë e opozitës demokratike”, përfundoi Khodorkovsky.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
6 pyetje që gazetari amerikan Tucker Carlson duhet t’i kishte bërë Putinit!
9 pikat që duhen mbajtur mend nga intervista e Putin
