Shumë ekspertë thonë se tregtia e bakrit po përballet me një “supercikël”. Për t’u larguar nga një ekonomi e fuqizuar nga lëndët djegëse fosile në një ekonomi me energji elektrike, ju duhet mbi të gjitha: bakri.
Për një kohë të gjatë, çmimi i bakrit nuk është luhatur shumë në tregje dhe nuk luajti një rol të madh për investitorët. Kjo duket se po ndryshon. Metali i kuq ka arritur vlerën prej 10.000 dollarë për ton që nga prilli. Deri atëherë, kishte pasur një korelacion të besueshëm midis rritjes ekonomike globale dhe kërkesës për bakër. Por tani kërkesa po rritet ndjeshëm pavarësisht të dhënave të dobëta të rritjes globale.
Çmimi i lëndës së parë të rëndësishme në bursën e metaleve të Londrës u rrit deri në 1.7 për qind në 10.033,50 dollarë për ton më 1 maj. Kjo e bëri atë më të shtrenjtë se sa ka qenë që nga prilli 2022.
Për çfarë përdoret bakri
Nëse doni të shkëputni prodhimin e energjisë nga konsumi i lëndëve djegëse fosile, e vetmja mënyrë për ta bërë këtë është ndryshimet në ekonomi – ku bakri është i domosdoshëm. “Për shkak të vetive të tij fizike – veçanërisht përçueshmërisë së tij elektrike – bakri është lënda e parë më e rëndësishme për tranzicionin energjetik”, tha Joachim Berlebach nga Investimet e Burimeve të Tokës në Cyrih për DW. “Nëse vërtet duam të largohemi nga lëndët djegëse fosile, do të na duhet përafërsisht e njëjta sasi bakri në tre dekadat e ardhshme”.
Michael Widmer, strateg i lëndëve të para në Bankën e Amerikës (BofA), gjithashtu theksoi për Handelsblatt se dekarbonizimi i ekonomisë ishte arsyeja kryesore për rritjen e çmimeve: “Bakri përdoret pothuajse në çdo industri dhe për këtë arsye konsiderohet një tregues ekonomik.”
E zuri gjumi trendin
Kërkesa jo vetëm që po rritet, por oferta po ngec dhe po bie, gjë që po rrit edhe çmimet. Eksperti i lëndëve të para Berlebach nuk është i befasuar: “Për shkak të mungesës së investimeve në miniera të reja gjatë 10 viteve të fundit, nuk ka mjaft miniera bakri.”
Edhe analisti i BofA ankohet për mungesë investimesh. Duke përdorur të dhënat e mbledhura nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë, Widmer tha, “mund të vlerësojmë se cila do të jetë kërkesa vjetore për bakër deri në vitin 2050. Më pas mund të llogarisim se sa duhet të investojmë në miniera të reja: të paktën 127 miliardë dollarë në vit. Vitin e kaluar ishte vetëm 104 miliardë dollarë – që nga viti 2012, investimet kanë vazhduar të bien.
Ende larg
Por kjo nuk është e gjitha, problemi nuk mund të zgjidhet shpejt, thotë Berlebach: “Edhe nëse çmimi i bakrit vazhdon të rritet, prodhimi nuk mund të rritet shpejt, sepse duhen deri në 15 vjet nga nxjerrjet e para deri në prodhim. Për shkak të rënies së shkallëve të xehes, minierat e reja duhet të projektohen gjithashtu që të jenë më të mëdha.”
Megjithatë, sipas Michael Widmer, minierat e reja shpesh hasin në rezistencë, sepse “nxjerrja e bakrit ndot mjedisin”. Ai tregon një shembull nga Amerika Qendrore për Handelsblatt: Vitin e kaluar, kompania minerare First Quantum duhej të mbyllte minierën më të madhe të bakrit në vend. Në fillim kishte një konflikt midis qeverisë dhe First Quantum. Më pas pati edhe protesta nga vendasit. Përfundimisht qeveria mbylli minierën dhe tha se nuk do të kthehej më në treg.”
Perspektiva
Kur bëhet fjalë për xeheroret apo metalet, shpesh dëgjojmë sugjerimin se kjo apo ajo lëndë e parë ekziston edhe këtu, thjesht duhet ta nxjerrim. Joachim Berlebach nuk e sheh kështu. Nxjerrja e bakrit në Gjermani është joekonomike, relativisht joproduktive dhe “vetëm teorikisht” e mundur.
“Për mendimin tim, minierat në shkallë të gjerë nuk janë të mundshme në Gjermani për shkak të mungesës së depozitave të mëdha dhe proceseve burokratike afatgjate. Ne jemi të varur nga depozitat në Amerikën e Jugut ose Kongo.” Përgjigja e tij në pyetjen tonë nëse Gjermania mund ta ndryshojë varësinë e saj nga importet e bakrit ishte e shkurtër dhe e qartë: “Jo!”
Nuk bën pa bakër, ngado që të vijë ai: “Aluminin mund ta përdorni për linjat ajrore, por sapo të keni nevojë për një spirale, si në një turbinë me erë ose një makinë elektrike, nuk mund ta shmangni bakrin. Alumini ka vetëm rreth 65% të përçueshmërisë së bakrit, kabllot bëhen shumë të trasha.”
Niveli i lartë mbetet
Analisti i Bankës së Amerikës, Michael Widmer, beson se niveli i lartë i çmimeve është i përhershëm. “Sigurisht,” pranon ai, sipas Handelsblatt, “mund të ketë korrigjime afatshkurtra, por në terma afatgjatë unë shoh rritje të çmimeve.” Metali po përballet me atë që ka të ngjarë të jetë një “supercikël” afatgjatë.
Joachim Berlebach gjithashtu nuk pret që çmimet të bien: “Tregjet aktualisht po tregojnë rritje të çmimeve”. Lajmi nga Oslo duket si një dritë e vogël në fund të tunelit: Qeveria norvegjeze po përgatitet të nisë minierat në det të thellë. Që në fillim të vitit 2023, autoritetet njoftuan se kishte “sasi të konsiderueshme mineralesh” në ujërat norvegjeze. Jo vetëm zinku dhe kobalti, por edhe bakri. Por duket e pamundur që kjo të mund të kënaqë urinë aktuale për arin e kuq./DW
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A po jeton Shqipëria në “kohën e diamantëve”?
Argjendi shkëlqen mes metaleve të çmuara në 2020
CNN/ Një valë falimentimesh në industrinë e naftës
