Shumë drejtues të korporatave kanë harruar parimin e vetë interesit.Por, në vend që të presin për CEO-të që të shohin se shoqëritë e shëndetshme janë thelbësore për suksesin afatgjatë të firmave të tyre, politikëbërësit duhet të fillojnë të imponojnë shpenzime për kompanitë që përdorin mallra publike dhe shërbime sociale.
– Kur unë isha mbikqyrës në Rezistencën Antimikrobike (AMR) në Britani, nga 2014 në 2016, ne propozuam mënyra të ndryshme për të financuar hyrjen në treg për tregëtuesit e drogës që e përdorin atë për të krijuar antibiotikë dhe vaksina të reja.
Për këtë qëllim, një nga propozimet tona më të diskutueshme ishte ajo që ne e quanim “paguajmë apo luajmë”. Për të qënë më të qarte, një depozitë prej 12 miliard dollarë do të financohej për shitjet e përgjithshme të kompanive farmaceutike që nuk po zhvillonin droga të reja.Unë arrita ta përqafoja këtë ide kur mësova se shumë kompani udhëheqëse farmaceutike shpesh menaxhojnë performancën e çmimeve në të ardhura duke blerë aksionet e tyre, duke ulur kështu numrin e aksioneve të mbetura në treg. Dhe ndërkohë që shumë nga industritë do të thoshin se ka pak ndryshim midis kësaj dhe dhënies së një pagese të dividentit- për të cilën lutem të ndryshoj.
Nga një pagesë e dividentit përfitojn drejtpërsëdrejti të gjithë aksionarët, ndërsa nga blerjet e aksioneve direkt, përfitojnë vetëm drejtuesit e lartë të firmës. Në teori, nëse aksionet ndihmojnë për të rritur raportin e çmimeve në fitim, që mund të ndihmojë aksionerët në përgjithësi, të gjithë të tjerët janë të barabartë. Por nëse kompanitë farmaceutike po përdorin blerjet për të rritur kompensimin e ekzekutivit, duke shmangur investimet që mund të çojnë në përfitime të mëdha shoqërore, atëherë diçka nuk është në rregull .
Që nga propozimi i skemës paguaj-ose-luaj për industrinë farmaceutike, unë mendoj se parimi i njëjtë mund të zbatohet më gjerësisht në biznes. Larry Fink, CEO i kompanisë së menaxhimit të aseteve BlackRock, mund të pajtohet me mendimin tim. Në një kohë kur shumë njerëz kanë dyshim se ekonomia globale moderne i shërben interesave të tyre, Fink u ka bërë thirrje të gjitha kompanive të bëjnë më shumë për një “kontribut pozitiv në shoqëri”. Sipas mendimit tim, të gjitha kompanitë, veçanërisht ato që janë të listuara në publik, duhet të përqafojnë parimin e vetëinteresit dhe të pranojnë se një shoqëri e shëndetshme është më e mirë për biznesin e tyre në planin afatgjatë.
Por, derisa ata ta bëjnë, politikëbërësit duhet të fillojnë të mendojnë se si skemat” paguaj ose luaj” mund të përdoren për të adresuar zhgënjimin e popullit në një sektor të korporatave ku vetëm të brendshmit duket se përfitojnë nga fitimet në rritje. Këtu në Mbretërinë e Bashkuar ekzistojnë disa fusha ku skemat paguaj ose luaj mund të jenë të dobishme. Për shembull, shumë kompani tani organizojnë punët e tyre në mënyrë të tillë që të shmangin pagesën e taksave , pavarësisht se kanë kryer biznesin e tyre këtu. Pra, pse nuk e zëvendësoni tatimin mbi fitimet me një taksë pagese apo të luajë në një përqindje të shitjeve të përgjithshme?
Një problem i dytë në Britani të Madhe është mungesa e punëtorëve të kualifikuar. Kur isha duke shërbyer si sekretar komercial i Thesarit në Mbretërinë e Bashkuar në vitet 2015-2016, udhëheqësit e biznesit shpesh u përplasën me këtë të metë, sikur të prisnin që qeveria të ishte ofruesi i vetëm i trajnimit të punëtorëve. Por a nuk kanë korporatat gjithashtu një detyrë për të trajnuar forcën e punës nga e cila ata rekrutojnë?
Ish-kryeministri David Cameron filloi të trajtojë këtë çështje duke imponuar një gjobë për firmat që punësojnë punëtorë të huaj, me të ardhurat e dedikuara për financimin e programeve të trajnimit të punëtorëve. Ky version i një programi paguaj ose luaj tani duhet të zgjerohet në mënyrë që të mund të ketë një ndikim të qëndrueshëm. Gjermania, ku rreth 20% e buxhetit federal të arsimit është financuar nga kompanitë gjermane dhe i lënë mënjanë për trajnime profesionale, ka krijuar një model të mirë për t’u ndjekur. Nuk mund ti kërkosh kompanive britanike të bëjnë diçka të ngjashme, veçanërisht duke pasur parasysh se është në interesat e tyre.
Një sfidë e tretë në Britani të Madhe është mungesa e pensioneve që rezultojnë nga firmat që do të bien. Për shembull, kur kontraktuesi kryesor i qeverisë, Carillion, kohët e fundit ngriti një kërkesë për falimentim, zbuloi se ai kishte një deficit pensionesh prej 590 milionë dollarë, pavarësisht se kishte paguar dividend të majmë vitet e fundit. Sigurisht, kompanitë duhet të jenë më të përgjegjshme. Ata që dështojnë të mbajnë balancat e tyre për pensioner, në të zezë, duhet të paguajnë në një fond shpëtimi para se të ndjekin blerjet e aksioneve ose programe të ngjashme. Një shqetësim përfundimtar në Britani të Madhe është, sigurisht, Brexit. Është e qartë se Bashkimi Evropian nuk do të lejojë që Mbretëria e Bashkuar të marrë pjesë në tregun e përbashkët evropian përveç nëse parashikon lëvizjen e lirë të mallrave, kapitalit, shërbimeve dhe njerëzve. Megjithatë, BE mund të jetë më e gatshme për të dhënë qasje në tregun e përbashkët në këmbim të një tarife të konsiderueshme të hyrjes.
Dhe kush më mirë mund të sigurojë fondet se kompanitë e mëdha britanike që do të përfitojnë më shumë nga mbajtja e aksesit në kontinent? Për të qenë të sigurt, shumë liderë të korporatave do të urrenin një ide të tillë. Por në një kohë kur publiku është gjithnjë e më skeptik ndaj korporatave, drejtorët ekzekutivë vështirë se janë në gjendje të ankohen për efektet që Brexit do të ketë në vijën e tyre të fundit.
Dhe nga e gjithë kjo dua t’i them njerzve se ata duhet të hapin mendjen, të marrin kuletat e tyre,të keen besim dhe të ecin në premtimin e vetëinteresit.
Jim O’Neill, ish-kryetar i menaxhimit të aseteve të Goldman Sachs dhe ish sekretar i Thesarit në Mbretërinë e Bashkuar, është Profesor i kualifikuar i ekonomisë në Universitetin e Mançesterit dhe ish-Kryetar i Rishikimit të Rezistencës Antimikrobike.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A kishte Karl Marks të drejtë për kapitalizmin?
Defektet e sistemit të sotëm kapitalist…
