Udhëheqësit e Bashkimit Evropian mblidhen në Bruksel të enjten: midis tyre do të ulet udhëheqësi i një shteti anëtar që nuk është më demokraci.
Viktor Orban, kryeministri i Hungarisë, do të ulet aty duke qeshur si një demokrat midis demokratëve, por në realitet ai ka shkatërruar demokracinë liberale në vendin e tij gjatë dekadës së fundit. Ai ka përdorur paratë e taksapaguesve të BE-së për të konsoliduar regjimin e tij illiberal.
Me një parlament të ri evropian dhe një udhëheqje të re institucionale në perspektivë, BE duhet të tregojë se do të mbrojë demokracinë në shtetet e veta anëtare. Përndryshe, të gjitha fjalët e nenit 2 të traktatit të saj themelor nuk do të vlejnë asgjë.
Të thuash që Hungaria nuk është më një demokraci është një pohim i zellshëm. Shpesh njerëzit e përdorin termin që Orbán e ka përdorur vetë: “demokraci iliberale”. Por Hungaria është shumë larg kësaj. Këtë vit, organizata për të drejtat e njeriut, Freedom House e uli atë në statusin e vendit “pjesërisht të lirë”.
Përshkrimi më neutral që mund të gjej është “regjim hibrid”, as demokraci, as diktaturë.
Partia në pushtet, Fidesz, ka depërtuar plotësisht në administratën shtetërore. Administrata shtetërore favorizon miqtë e Orbán, dënon pronarët e mediave të pavarura dhe mbështetësit e OJQ-së ose opozitës me hetime arbitrare të taksave, përdor burime shtetërore për propagandën zgjedhore të Fideszit, etj.
Fidesz ka shkatërruar në mënyrë efektive pavarësinë e gjyqësorit, siç është dokumentuar në një raport të gjerë nga Judith Sargentini për Parlamentin Evropian.
Pjesa më e madhe e mediave, tashmë e dominuar nga pronarët e lidhur ngushtë me regjimin e Orbanit, tani është konsoliduar në një të ashtuquajtur Fondacion për shtyp dhe media, në mënyrë efektive një kartel pro-qeveritar.
Skandali më i madh është se ai përdor fonde të BE-së si një mjet për të rritur kontrollin e tij illiberal, si dhe për miq të vet. Hungaria merr më shumë se 3 miliardë euro neto në vit nga BE-ja, ekuivalente me vetëm nën 3% të PBB-së.
Atëherë, çfarë duhet të bëjë BE-ja? Menjëherë Weber nuk duhet të bëhet president i komisionit – kryesisht për shkak se ai nuk ka përvojë të nivelit të lartë qeveritar, por gjithashtu sepse ai ka legjitimuar shkatërrimin e Orbán-it të demokracisë hungareze duke e mbajtur Fidesin në PPE.
BE duhet ta ndalë këtë farzë tragjike të fondeve të veta që përdoren për të minuar vlerat evropiane.
Gjithashtu duhet të lëvizë për të shpërndarë më shumë fonde të BE-së drejtpërsëdrejti tek qeverisja vendore dhe shoqëria civile, në vend që të lejohet të përdoret si një fond i centralizuar nga një shtet i korruptuar partiak.
Ajo që BE bën për Hungarinë nuk është vetëm për hungarezet, por për Evropën në tërësi. Kontinenti i Evropës mund të ketë shumë lloje regjimesh të ndryshme, por Bashkimi Evropian duhet të jetë një komunitet i demokracive.
Timothy Garton Ash është një kolumnist i Guardian
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është Kina ‘lokomotiva’ edhe për Evropën?
Dilema e madhe/ Makron apo Orban?!
Demokracia do të na befasojë përsëri…
