Këtë nëntor, Gjermania do të festojë 30-vjetorin e rënies së Murit të Berlinit. Por brohoritjet do të jenë të pakta; veçanërisht në lindje.
Përkundër pritshmërive pas ribashkimit gjerman në 1990, lindja e vendit nuk është bërë aq e prosperuar sa perëndimi. Çuditërisht, gjermanët lindorë sot mendojnë, ndjehen dhe votojnë ndryshe nga gjermanët perëndimorë. Në fakt, Gjermania është një vend me dy shpirtëra.
Dëshmia më e fundit e kësaj erdhi në 1 Shtator, kur partia Alternativa për Gjermaninë (AfD) siguroi vendin e dytë në zgjedhjet rajonale në shtetet gjermane lindore të Saksonisë dhe Brandenburgut, me 27.5% dhe 23.5% të votave, respektivisht. Në shtetet gjermane perëndimore, pjesa elektorale e AfD është zakonisht gjysma e kësaj.
Ndarja politike e Gjermanisë lindje-perëndim pasqyron ndryshime të mprehta ekonomike. Parashikimi i ish-kancelarit gjerman Helmut Kohl për vitin 1990 për “peizazhe lulëzimi” në lindje ende nuk është materializuar.
Para ribashkimit në tetor 1990, qeveria e Gjermanisë Perëndimore vendosi të liberalizojë tregtinë me Gjermaninë Lindore brenda natës. Të gjitha pengesat për lëvizjen e kapitalit dhe të punës u hoqën. Reforma e monedhës bëri që pagat e Gjermanisë Lindore të rriteshin në nivelin e Gjermanisë Perëndimore, edhe pse produktiviteti lindor ishte vetëm 10% e asaj në perëndim. Si rezultat, sektori i prodhimit të Gjermanisë Lindore falimentoi brenda natës, dhe firmat e saj humbën të gjitha tregjet e tyre të Evropës Lindore.
Në vitin 1990, qeveria e Gjermanisë Lindore vendosi një autoritet të ri, Treuhandanstalt, për të ndihmuar prodhuesit e vendit të mbijetonin. Agjencia privatizoi dhe shiti kompani dhe pasuri të Gjermanisë Lindore në firmat perëndimore, shpesh me një çmim simbolik në këmbim të garancive të punës. Kjo subvencionim masiv u dha firmave gjermane perëndimore një nxitje për t’u zhvendosur në lindje. Programi funksionoi: deri në vitin 1994, Treuhandanstalt ia kishte shitur pothuajse të gjitha firmat gjermane lindore investitorëve perëndimorë.
Ekonomia gjermane lindore u rrit me shpejtësi dhe filloi të kapte Gjermaninë perëndimore. Por pa Treuhandanstalt dhe subvencione të mëtejshme, firmat perëndimore nuk donin të investonin në Gjermaninë Lindore.
Ndërkohë, gjermanët lindorë e urrenin Treuhandanstalt dhe e panë atë si organ që u jepte pasuri të vlefshme firmave perëndimore. Kryetari i parë i agjencisë, Detlev Rohwedder, u vra në 1991; edhe sot, dy parti populiste gjermane, fajësojnë organizatën për gjendjen e rëndë ekonomike të Gjermanisë Lindore.
Pas vitit 1989, gjermanëve lindorë u thanë që nuk kishte asnjë alternativë për Treuhandanstalt, sepse ata nuk kishin produkte me cilësi të lartë për të shitur. Fatkeqësisht, pagat e larta dhe çmimet që rezultuan nga reforma e monedhës së vitit 1990, penguan që ekonomia gjermane lindore të lulëzonte, siç bënë vendet e tjera të Evropës Lindore pas rënies së komunizmit.
Megjithatë, gabimi më i madh i qeverisë gjermane ishte shkatërrimi i Treuhandanstalt pasi të ishin shitur të gjitha pasuritë lindore. Në vend të kësaj, agjensia duhet të kishte vazhduar të ofronte subvencione për firmat e huaja të gatshme për të investuar në Gjermaninë lindore, në mënyrë që të kompensoheshin pagat e larta atje.
Por kurrë nuk është vonë që Gjermania të rinisë procesin e konvergjencës ekonomike.
Me stimuj ekonomik për investimet e huaja në Gjermaninë lindore, politikëbërësit akoma mund të ndihmojnë për të sjellë peisazhet e lulëzuara që Kohl parashikonte.
Për më tepër, një rimëkëmbje ekonomike në lindje nuk do të sjellë vetëm përfitime materiale.
Kjo gjithashtu do të ndihmojë për të shëruar ndarjen psikologjike të Gjermanisë, dhe kështu t’i bëjë gjermanët lindorë që të mos votojnë partitë ekstremiste.
Dalia Marin është Profesorshë e Ekonomisë në Universitetin e Mynihut dhe studiuese në Qendrën për Kërkime të Politikave Ekonomike (CEPR).
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BE, kolos ekonomik, por xhuxh gjeopolitik…
“Politikanët gjermanë ende viktima të terrorizmit”
Dikur lokomotiva e Evropës, sot në trazira
