Dy muaj më parë, në fjalimin e tij drejtuar Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, Sekretari i Përgjithshëm i KB António Guterres shprehu frikën e tij se një “Frakturë e Madhe” mund të ndante rendin ndërkombëtar në dy “botë të veçantë dhe konkurruese”, një e mbizotëruar nga Shtetet e Bashkuara dhe tjetra nga Kina.
Frika e tij është e justifikuar; përçarja që ai frikësohej tashmë është formuar, dhe po zgjerohet gjithnjë e më shumë.
Pasi Deng Xiaoping filloi politikën e tij të “reformës dhe hapjes” në 1978, mençuria konvencionale në Perëndim ishte që integrimi i Kinës në ekonominë globale do të sillte natyrisht ndryshime të brendshme sociale dhe politike.
Fundi i Luftës së Ftohtë, një fitore e dukshme për rendin ndërkombëtar liberal të udhëhequr nga SHBA, përforcoi këtë besim, dhe Perëndimi ndoqi një politikë angazhimi me Kinën.
Pasi Kina u bë anëtare e Organizatës Botërore të Tregtisë në 2001, ky proces u përshpejtua, me shoqëritë perëndimore dhe investimet që shtoheshin në vend, dhe produktet e prodhuara të lira dilnin prej tij. Ndërkohë që praktikat e tij problematike të tregtisë, nga hedhja e mallrave me kosto të ulët në tregjet perëndimore deri në mosmbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale.
Në çdo rast, problemet do të zgjidheshin vetë, sepse angazhimi ekonomik dhe rritja së shpejti do të prodhonin një klasë të mesme kineze që lulëzonte.
Në fakt, Kina ka ndryshuar sistemin ndërkombëtar shumë më tepër sesa sistemi ka ndryshuar Kinën.
Presidenti Xi Jinping ka një mandat të zgjatur, madje edhe për gjithë jetën.
Institucionet dhe marrëveshjet po bëhen më të cekëta dhe informale. Vlerat, rregullat dhe normat vlerësohen gjithnjë e më shumë si të çuditshme dhe jopraktike. Kjo ka prodhuar një mundësi të artë që Kina të fillojë ndërtimin e një sistemi paralel, i përqendruar në vetvete.
Dhe ajo ka nisur projektin “Rruga e re e Mëndafshtë”, një përpjekje e dukshme për t’u pozicionuar si një Mbretëri e re.
Megjithatë, shumë, përfshirë në Evropë, nuk janë veçanërisht të shqetësuar për shfaqjen e këtij sistemi paralel. Për sa kohë që sjell qasje të gatshme në financimin e projektit, është mirë me ta. Ndërsa Evropa bëhet gjithnjë e më shumë e armiqësuar nga SHBA, shumë evropianë gjithashtu besojnë se ata mund të përmirësojnë pozicionin e tyre strategjik duke u vendosur në kufirin midis dy botëve në zhvillim.
Kjo strategji mund të ofrojë disa avantazhe, përfshirë mundësi për arbitrazh.
Kjo është veçanërisht e vërtetë për Bashkimin Evropian, i cili bazohet në një angazhim për bashkëpunim, vlera të përbashkëta dhe sundimin e ligjit.
Zgjidhja nuk është që Evropa thjesht të mbajë “anën” e Amerikës dhe t’i kthejë shpinën Kinës. Përkundrazi, BE-ja duhet t’i kushtojë vëmendje thirrjes së Guterres për të “bërë gjithçka që është e mundur për të ruajtur një sistem universal” në të cilin të gjithë aktorët, përfshirë Kinën dhe SHBA, ndjekin të njëjtat rregulla.
Në këtë kuptim, deklarata e përbashkët e fundit nga Xi dhe Presidenti francez Emmanuel Macron që riafirmojnë mbështetjen e tyre të fortë për marrëveshjen e klimës në Paris është premtuese, siç është edhe njohja nga Evropa që Kina nuk është vetëm partnere apo konkurrente ekonomik, por edhe një “rivale” sistematik.”
Por kjo është vetëm një fillim. Evropës i duhet një strategji e fortë e Kinës që njeh sfidat e thella, shpesh delikate.
Sapo Evropa do të ndalojë mbrojtjen e sundimit të ligjit dhe vlerave demokratike, identiteti dhe e ardhmja do të fillojnë të shkatërrohen.
Ana Palacio është ish-Ministre e Punëve të Jashtme të Spanjës dhe ish-Zëvendëspresidente e Lartë e Këshillit të Përgjithshëm të Grupit të Bankës Botërore. Ajo është një pedagoge në Universitetin Georgetown.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Lufta me SHBA-në mund të jetë “bekim” për Kinën…
Lufta SHBA-Kinë është thjesht iluzion!
A mund të parandalohet Lufta e Ftohtë SHBA-Kinë?
