Në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë, vilajetet osmane në Ballkan përftuan një rëndësi ndërkombëtare.
Duke qenë se Fuqitë e Mëdha kishin marrë rolin e protektorit për popullatat e krishtera në Turqinë evropiane, në këtë periudhë dolën në sipërfaqe të dhëna të ndryshme, shpesh edhe kontradiktore, mbi përbërjen etno-gjuhësore të vilajeteve në Ballkan, shkruan Konica.al.
Sado që regjistrimet e popullsisë nga administrata osmane prireshin të shpërfillnin kriterin etnik, vlerësime të ndryshme japin një pasqyrë interesante për realitetet demografike në vilajetet e banuara me shumicë shqiptare.
Studiuesja turke Hatixhe Bajraktar në një studim të saj sjell disa të dhëna të reja statistikore për viset shqiptare të përfshira në vilajetet e Shkodrës, Kosovës, Manastirit dhe Janinës.
Nga një përllogaritje e përgjithshme, shqiptarët përbënin pjesën dërrmuese të popullatës në vilajtetet e Kosovës, Shkodrës dhe Janinës, kurse një pjesë të numërt edhe të vilajetit të Manastirit.
Portali Konica.al sjell një përmbledhje të të dhënave nga studiuesja turke:
VILAJETI I KOSOVËS: popullata e përgjithshme 908.915 (turq myslimanë 89.350; bullgarë 251.000; bullgarë myslimanë 13.680; serbë ortodoksë 112.870; grekë ortodoksë 150; vllehë ortodoksë 910; shqiptarë myslimanë 417.250, të përzier 21.905).
VILAJETI I SHKODRËS: popullata e përgjithshme 322.000 (turq myslimanë 12.000; shqiptarë myslimanë 80.000; serbë, 30.000; shqiptarë katolikë 140.000; vllehë 10.000; serbë myslimanë 40.000; hebrenj 5.000; romë 5.000).
VILAJETI I JANINËS: popullata e përgjithshme 648.000 (turq myslimanë 10.000; shqiptarë myslimanë 180.000; shqiptarë katolikë 25.000; shqiptarë ortodoksë 110.000; bullgarë 20.000; grekë 110.000; vllehë 180.000; romë 7.000; hebrenj 6.000).
VILAJETI I MANASTIRIT: popullata e përgjithshme 846.495 (turq myslimanë 11.550; bullgarë 330.800; bullgarë myslimanë 23.900; grekë 61.930; vllehë ortodoksë 64.945; shqiptarë myslimanë 218.650; të tjerë 34.700).
© Salih Mehmeti | Konica.al
Burimet:
Hatice Bayraktar, Osmanlı’nın Balkanlardan Çekilmesi: Savaşlar, Đsyanlar ve Göçler.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kongresi i Manastirit, vendime për çështjen shqiptare
Shqipëria etnike dhe grabitja e tokave shqiptare
Ç’deshe që bëre Turqinë
