Nga: Aurenc Bebja
“Le Matin” ka botuar, të hënën e 25 majit 1914, në faqen n°3, një shkrim në lidhje me një rrëfim të çuditshëm nga ish-mjeku personal i Princ Vidit për Esat Pashë Toptanin, Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Trazirat në Durrës
Versioni i çuditshëm i shkaqeve të largimit të Esat Pashës
Një histori e “një kafje të keqe”
Berlin, 24 maj.
Nga korrespondenti special i “Matin” (me telefon).
Doktor Berghausen-i, ish-mjeku i princ Vidit, të cilit iu desht të largohej nga oborri i Durrësit pas keqkuptimeve që lindën midis marshallit të madh të oborrit mbretëror dhe atij, bëri në Këln, ku ai sapo ka mbërritur, deklaratat në vijim për gazetarët gjermanë :
“Hyrja në Durrës me një ceremoni të denjë të një oborri mbretëror të Evropës Perëndimore, nuk mund ta afronte mbretin më pranë popullit, i cili prej pesë vitesh ishte në luftë, dhe që është aq i varfër sa njerëzit atje vdesin nga uria çdo ditë.
Nuk besoj se Esat Pasha ishte një tradhtar. Përkundrazi. Sipas mendimit tim, ai iu përkushtua me sinqeritet sovranit të tij.
Shkaku i vërtetë i largimit të tij është mosmarrëveshja e thellë që ekzistonte midis tij dhe kapitenit të xhandarmërisë Zoiy. Esati kishte kërkuar shkarkimin (largimin) e oficerit. Meqë nuk iu plotësua kjo kërkesë, ai urdhëroi një nga shërbëtorët e tij të helmonte kapitenin e xhandarmërisë hollandeze me një filxhan kafeje të keqe.
Kjo është e zakonshme në Shqipëri dhe ne nuk i kushtojmë shumë rëndësi asaj.
Shërbëtori nuk pranoi. Esati urdhëroi që ta pushkatonin.
Me pak fjalë, oficeri holandez arriti ta dëbojë Esat Pashën, të cilin shkoi ta kërkojë bashkë me gruan e tij, i shoqëruar nga njëzet e pesë burra me pushkë të pajisura me bajoneta.
Kur Esat Pasha u shoqërua në bordin e anijes austriake, atij iu kërkua që të dorëzojë shpatën e tij.
Përfaqësuesi i Italisë ndërhyri pranë mbretit dhe i kujtoi atij se i kishte garantuar lirinë dhe jetën Esat Pashës.”
Ne, natyrisht, botojmë këtë version të çuditshëm, nga i cili nuk kemi marrë asnjë konfirmim, përveçse nën përgjegjësinë e autorit të tij dhe me rezerva më të shprehura.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Esat Pasha-Willsonit: Nuk duam Turqinë, por Amerikën
100 vite nga Lufta e I Botërore në Shqipëri
Kolea letër gazetës zvicerane, Esat Toptani tradhtar
