Ndërsa më shumë informacione rreth SARS-CoV-2, koronavirusi i ri që shkakton sëmundjen COVID-19, është zbuluar, studiuesit gradualisht po grumbullojnë enigmën më të madhe se si evoluon, përhapet dhe infekton ai.
Shifrat më të fundit konfirmojnë më shumë se 200,000 raste në të gjithë botën, duke rezultuar në afro 9,000 vdekje. Sidoqoftë, është e rëndësishme të theksohet se ky numër po ndryshon për orë. Për të kuptuar se çfarë di dhe nuk di komuniteti i hulumtimit në lidhje me COVID-19, IFLScience foli me Dr Ellen Foxman, Asistent Profesor i Departamentit të Mjekësisë Laboratorike në Shkollën e Mjekësisë në Universitetin Yale. Ajo vëren se ka ende shumë për të zbuluar në lidhje me virusin dhe informacioni po ndryshon me shpejtësi. Ajo shton se një përmbledhje e plotë e hulumtimeve të njohura është gjithashtu në dispozicion këtu.
IFLScience: A mund të përshkruani fazat kryesore të infeksionit tek njerëzit dhe sa zgjat secila në mënyrë tipike?
Dr Foxman: Ne jemi akoma duke mësuar rreth këtij virusi, por për njerëzit që sëmuren, koha nga ekspozimi ndaj shfaqjes së simptomave është përgjithësisht rreth pesë deri në shtatë ditë, por mund të sillet nga zero deri në 24 ditë. Simptomat më të zakonshme janë ethet dhe kolla. Shumë njerëz gjithashtu raportojnë dhimbje të fytit dhe dhimbjeve të muskujve dhe nyjeve. Mbi gjysma e njerëzve zhvillojnë gulçim. Një studim i madh mbi 40 mijë raste në Kinë raportoi se rreth 80 përqind e rasteve kishin sëmundje të butë, 15 përqind kishin sëmundje të rëndë dhe 5 përqind ishin të sëmurë kritikisht. Pacientët e shtruar në spital qëndruan mesatarisht në spital për 12 ditë.
Megjithatë, ne nuk kemi ende histori të plotë për këtë ende. Në fillim të shfaqjes së një sëmundjeje të re, njerëzit që kërkojnë kujdes shëndetësor janë zakonisht ata që janë më të sëmurët, kështu që shumica e informacioneve që kemi deri në këtë pikë janë nga individë me sëmundje më serioze. Është gjithashtu e mundur që virusi të shkaktojë sëmundje të butë ose pa simptoma fare në shumë më tepër individë, por ne nuk do ta dimë këtë derisa të ketë një testim më të përhapur për virusin në të gjithë komunitetin.
Ne nuk kemi ende shumë të dhëna për përhapjen e virusit, por studimet e fundit tregojnë se është e mundur që virusi të shumohet gjatë gjithë sëmundjes, dhe madje edhe pasi pacienti të shërohet.
IFLS: Cilat simptoma janë të ngjashme me sëmundjet e tjera të frymëmarrjes si SARS, MERS, dhe gripi?
Të gjitha këto viruse mund të shkaktojnë ethe, kollë dhe gulçim. Të gjithë këta viruse mund të shkaktojnë gjithashtu probleme të rënda në frymëmarrje te disa individë, me SARS-CoV1 dhe MERS-CoV që kanë të ngjarë të shkaktojnë probleme serioze në frymëmarrje dhe sëmundje të rënda. SARS-CoV1 dhe MERS-CoV aktualisht nuk qarkullojnë në popullatën njerëzore, kështu që nëse i keni këto simptoma, nuk ka shumë të ngjarë të keni SARS-CoV1 (2003) ose MERS. Sidoqoftë, viruset e influencës dhe COVID19 mund të kenë simptoma shumë të ngjashme dhe të jenë të vështira për tu dalluar pa bërë një provë. Një ndryshim i madh është se për gripin, ne kemi ilaçe për trajtim dhe një vaksinë parandaluese; megjithatë, ne nuk kemi ende këto mundësi për COVID19.
IFLS: Cfarë e bën kaq të ri COVID-19?
Ky është një virus i ri për popullatën njerëzore, pasi kohët e fundit ka kaluar nga kafshët te njerëzit. Kjo do të thotë që popullsia njerëzore nuk ka mbrojtje imunitare para-ekzistuese kundër këtij virusi. Për shkak të kësaj, është më e lehtë që virusi të përhapet nga personi në person dhe të shkaktojë sëmundje.
IFLS: Edhe nëse dikush nuk po përjeton simptoma, çfarë duhet të bëjë për të lehtësuar përhapjen e mëtejshme të virusit?
Gjëja më e mirë për të bërë është të kufizoni kontaktin me të tjerët, veçanërisht të tjerët që janë të prekshëm siç janë të moshuarit ose ata me kushte shëndetësore kronike para-ekzistuese.
IFLS: Duket se grupmoshat e ndryshme ndikohen në mënyra të ndryshme. Pse ndodh kjo?
Kjo është një pyetje interesante. Duket se fëmijët mund të infektohen, të përhapin virusin dhe madje të kenë dëshmi të infeksionit të mushkërive në imazhin mjekësor, por ende nuk pësojnë simptoma shumë serioze. Kjo mund të jetë për shkak të ndryshimeve fiziologjike në biologjinë e mushkërive midis fëmijëve dhe të rriturve, ndryshimeve në reagimin imunitar midis fëmijëve dhe të rriturve, ose faktorë të tjerë që duhet të zbulojmë ende. Nga ana tjetër, rreziku për të pasur një sëmundje serioze rritet ndjeshëm me moshën më të vjetër, me individë mbi 60 vjeç që janë më të ndjeshëm ndaj sëmundjeve serioze dhe njerëzit mbi 80 vjeç kanë rrezikun më të lartë të sëmundjes së rëndë dhe vdekjes.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Fëmijë, mos kini frikë nga koronavirusi!”
“Maskat vetëm për të infektuarit… nuk mbrojnë!”
“Gjyshja e hekurt” mposht pas një jave koronavirusin
