Koronaviruset kanë krijuar probleme për njerëzimin për një kohë të gjatë. Disa versione dihen se shkaktojnë ftohjet e zakonshme dhe së fundmi dy lloje kanë nisur shpërthimin e sëmundjeve vdekjeprurëse: sindromën e rëndë akute të frymëmarrjes (Sars) dhe sindromën e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (Mers).
Por ndikimi i tyre ka qenë i butë në krahasim me shkatërrimin global të lëshuar nga koronavirusi që po shkakton pandeminë Covid-19.
Por çfarë kemi mësuar gjatë pesë muajve të kaluar dhe si mundet që këto njohuri t’i japin fund kësaj pandemie?
Origjina
Virusi Sars-CoV-2 pothuajse me siguri e ka origjinën nga lakuriqët e natës, të cilët kanë evoluar reagime të ashpra imune ndaj viruseve, studiuesit kanë zbuluar.
“Ky virus ndoshta u hodh nga një lakuriq në një kafshë tjetër, dhe kafsha tjetër ishte ndoshta afër një njeriu, mbase në një treg,” thotë virologu Profesor Edward Holmes nga Universiteti i Sidneit.
Si përhapet virusi dhe si ndikon ai te njerëzit?
Grimcat e bllokuara nga virusi thithen nga të tjerët dhe bien në kontakt me qelizat që rreshtojnë fytin dhe laringun. Këto qeliza kanë një numër të madh të receptorëve – të njohur si receptorët Ace-2 – në sipërfaqet e tyre. (Receptorët e qelizave luajnë një rol kryesor në kalimin e kimikateve në qeliza dhe në nxitjen e sinjaleve midis qelizave.) “Ky virus ka një proteinë sipërfaqësore që është e gatshme të kyçet në atë receptor dhe të rrëzojë ARN-në e tij në qelizë,” thotë virologu Profesor Jonathan Ball i Universiteti i Nottingham. Nga brenda, që ARN-ja futet në makineri të replikimit të vetë qelizës dhe bën kopje të shumta të virusit. Këto shpërthejnë nga qeliza, dhe infeksioni përhapet. Antitrupat e gjeneruar nga sistemi imunitar i trupit përfundimisht synojnë virusin dhe në shumicën e rasteve ndalojnë përparimin e tij.
“Një infeksion Covid-19 është përgjithësisht i butë, dhe ky është vërtet sekreti i suksesit të virusit,” shton Ball. “Shumë njerëz as që e vërejnë se kanë një infeksion dhe kështu vazhdojnë jetën normalisht duke infektuar të tjerët.”
Pse virusi ndonjëherë shkakton vdekje?
Ndonjëherë, megjithatë, virusi mund të shkaktojë probleme të rënda. Kjo ndodh kur lëviz poshtë rrugëve të frymëmarrjes dhe infekton mushkëritë, të cilat janë edhe më të pasura në qeliza me receptorë Ace-2. Shumë nga këto qeliza janë shkatërruar, dhe mushkëritë bëhen të ngjeshura me copa të qelizës së thyer. Në këto raste, pacientët do të kërkojnë trajtim në kujdesin intensiv.
Edhe më keq, në disa raste, sistemi imunitar i një personi shkon në mbivendosje, duke tërhequr qelizat në mushkëri për të sulmuar virusin, duke rezultuar në inflamacion. Ky proces mund të dalë jashtë kontrollit, më shumë qeliza imune derdhen, dhe inflamacioni përkeqësohet.
A jemi të mbrojtur për jetën nëse infektohemi njëherë?
Mjekët që ekzaminojnë pacientët që rikuperohen nga një infeksion Covid-19 po gjejnë nivele mjaft të larta të antitrupave neutralizues në gjakun e tyre. Këto antitrupa janë bërë nga sistemi imunitar, dhe ata mbështjellin një virus pushtues në pika të veçanta, duke bllokuar aftësinë e tij për të shpërthyer në qeliza. “Është e qartë se përgjigjet imune janë duke u rritur kundër Covid-19 te njerëzit e infektuar,” thotë virologu Mike Skinner nga Imperial College London. “Dhe antitrupat e krijuar nga kjo përgjigje do të ofrojnë mbrojtje kundër infeksioneve të ardhshme – por duhet të kemi parasysh që nuk ka gjasa që kjo mbrojtje të jetë për jetën. Përkundrazi, shumica e virologëve besojnë se imuniteti ndaj Covid-19 do të zgjasë vetëm një ose dy vjet.”
Kur do dy jetë gati një vaksinë?
Të Premten, revista Nature raportoi se 78 projekte vaksinash ishin nisur në të gjithë globin. Ndër projektet që janë duke u zhvilluar është një program i vaksinave që tani është në fazë-provë në Universitetin e Oksfordit, dy të tjerë në korporatat e bioteknologjisë amerikane dhe tre të tjera në grupet shkencore kineze. Shumë zhvillues të tjerë të vaksinave thonë se planifikojnë të fillojnë testimin njerëzor këtë vit. Ama ndërtimi dhe shpërndarja e vaksinës është një proces kompleks që me gjasa do të kërkojë më shumë se 1 vit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A mund të infektohet një person dy herë nga koronavirusi?
Britania: Kina duhet të japë llogari për koronavirusin!
