Atë Gjergj Fishta është një nga poetët më të mëdhenj të kombit tonë. Sipas profesor Ridvan Dibrës, ai meriton që të jetë krah për krah Naim Frashërit si poet kombëtar, ide kjo e shprehur prej tij edhe gjatë viteve të diktaturës.
Ndërkohë, sot një tezë e re po qarkullon nëpër mediat e shkruara. Një artikull i botuar në gazetën “Shqiptarja.com” me titull “Zbulohen dy shkrimet e para të Fishtës botuar në 1899” hedh dyshime mbi prejardhjen e tij nga fshati Fishtë i krahinës së Zadrimës. Sipas këtij artikulli, prejardhja e Atë Fishtës është nga trungu i Dom Gjonit në Mirditë.
Gazetari i Konica.al, Andreas Dushi, kontaktoi me një ndër pasardhëset e Atë Gjergjit, mbesën e tij, Sonada Ndoka, e cila shprehu gjithë gatishmërinë e saj t’i përgjigjej disa pyetjeve mbi prejardhjen e poetit françeskan, duke dërguar edhe fakte.
A. Dushi: Fillimisht ju falenderoj për mundësinë që po më jepni t’ju intervistoj. Nuk dua ta filloj intervistën duke ju pyetur menjëherë në lidhje me temën për të cilën do të bisedojmë, por me një pyetje më të përgjithshme dhe jam i bindur, edhe më të këndshme për ju!
Ju jeni mbesa e poetit të madh Atë Gjergj Fishta… Fillimisht, si ndiheni për këtë fakt? Krenare, jam i sigurt, por përtej kësaj… Çfarë mund të thoni më tepër?
S. Ndoka: Unë vij nga familja Ndoka, nga Fishta e Zadrimës, pjesë e trungut familjar të Atë Gjergj Fishtës. Krenare për Atë Gjergj Fishtën, duhet të ndihet një Shqipëri e tërë e unë edhe më shumë. Edhe pse për fat të keq duket sikur Shqipëria e ka harruar aty në ata mure të asaj shtëpie të vjetër ku ai lindi, të cilët po na shemben nën këmbë dhe shteti përveçse e ka marrë nën mbrojtje, nuk po bën asnjë përpjekje për ta rikonstruktuar. Shtëpia ku lindi atdhetari, teologu, diplomati, pedagogu, filozofi, historiografi, shkrimtari, poeti, dramaturgu më i madh kombëtar dhe me tej, rri atje në Fishtë të Zadrimës, e harruar si diçka pa vlerë. Dhe kjo është vërtet për të ardhur keq.
A.Dushi: Kohët e fundit ka qarkulluar në media një pohim se Atë Gjergj Fishta (Zef Ndoka) nuk është nga Fishta e Zadrimës. Si e komentoni këtë dhe a gjeni arsye përse mund të ketë dalë kjo hipotezë?
S. Ndoka: Po, në fakt kjo është e vertëtë. Diçka e tillë po ndodh me Atë Gjergj Fishtën, për të cilin po lobohet fort për ta nxjerrë nga fshati Dom Gjon i Fanit/Mirditë. Po supozohet që gjyshi i tij, Simon Ndoci, të jetë shpërngulur në Fishtë të Zadrimës nga Dom Gjoni i Fanit. E në fakt, prejardhja e Atë Gjergjit nuk është nga Domgjoni i Mirditës. Tre vellëzer Bib Paci, Çup Paci dhe i treti i paidentifikuar (për të cilin ne nuk dimë asgjë) në vitin 1701 janë shpërngulur nga malet e Pashtikut të Gjakovës. Cup Paci u vendos në Domgjon të Fshatit Mirditë dhe në të njëjtën kohë dhe Bib Paci shpërngulet në Fishtë të Zadrimës (nga rrjedh dhe origjina e Atë Gjergj Fishtës). Sa i takon arsyes përse mund të ketë dalë kjo hipotezë, di të them vetëm se këta pseudo-letrarë, pseudo-historianë apo ku di unë çfarë janë, që po hedhin hipoteza të tilla, nuk është se në të vërtetë e kanë dashur apo e duan Atë Gjergj Fishtën! Dhe nuk dua t’i hyj pjesës se përse po e bëjnë!
A. Dushi: Si e hidhni poshtë ju këtë hipotezë? A keni fakte historike ose një pemë familjare që mund të dëshmojë të kundërtën?
S. Ndoka: Tani kjo teoria se njëri nga tre vëllezërit e lartpërmendur shpërngulet në Domgjon, nuk përbën arsye që të gjithë pasardhësit e vëllait të tij, që u shpërngul në Fishtë të Zadrimës, të kenë prejardhjen nga Dom Gjoni, Mirditë. Faktet historike tregojnë vetëm një të vertetë, që prejardhja e largët e Atë Gjergj Fishtës është nga malet e Pashtikut të Gjakovës, për t’u shpërngulur në Fishtë të Zadrimës më 1701. Kjo është e vetmja histori që na është përcjellë brez pas brezi dhe që ka arritur deri te unë sot, nga paraardhësit e mi.
Pema familjare është publikuar. E kam edhe unë e po jua tregoj.
Pema e familjes Ndoka (Familja e Atë Gjergj Fishtës)
A. Dushi: Dhe si përfundim, çfarë mendoni për rolin e Atë Gjergj Fishtës dhe krijimtarisë së tij në shoqërinë e sotme? A po vlerësohet sa duhet ai.
S. Ndoka: Atë Gjergj Fishta mbetet një poet kombëtar. Nga veprat e tij mund të mësohet edhe sot, sepse në to ka mesazhe jo vetëm për kohën kur jetoi dhe veproi, por edhe për kohën e sotme. Mesazhet kombëtare të Fishtës janë aktuale dhe janë frymëzim për dinjitetin e kombit tonë. Sa i takon pyetjes ‘A po vlerësohet?’ Unë e preka pak në fillim, ai po harrohet në ato muret e vjetra të shtëpisë ku lindi, të cilat po rrënohen nga dita në ditë dhe askush nga shteti nuk po reagon!
