Shoqëritë perëndimore aktualisht janë kapur nga ideja ogurzezë se po hyjmë në një luftë të re të ftohtë, kësaj radhe midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.
Kjo ka ardhur si rezultat i mosmarrëveshjes tregtare Sino-Amerikane, dhe tani kriza COVID-19 i ka dhënë asaj goditjen përfundimtare.
Më mirë të trimërohemi, sesa të injorojmë përplasjen hegjemonike që do të përcaktojë “normalen e re”.
Por këto thirrje të zgjuara të zgjimit maskojnë fatalizmin si realizëm dhe zgjedhjet si fakte.
Amerika dhe Kina mund të jenë superfuqi rivale, por ato nuk janë domosdoshmërisht duke ripërsëritur Luftën e Ftohtë midis SHBA dhe Bashkimit Sovjetik.
Sidoqoftë, sot, edhe dokumentet zyrtare përmbajnë referenca të nënkuptuara të luftës së ftohtë. Qasja Strategjike e Shteteve të Bashkuara ndaj Republikës Popullore të Kinës, një raport i publikuar nga administrata e Presidentit amerikan Donald Trump në maj, thotë se, “Pekini pranon hapur që kërkon të transformojë rendin ndërkombëtar për tu lidhur me interesat dhe ideologjinë e CCP [Partisë Komuniste Kineze] .”
Sistemi kinez, shton raporti, “është i rrënjosur në interpretimin e Pekinit për ideologjinë marksiste-leniniste dhe ndërthur një diktaturë nacionaliste, me një parti; një ekonomi të drejtuar nga shteti; vendosjen e shkencës dhe teknologjisë në shërbim të shtetit; dhe nënshtrimin e të drejtave individuale për t’i shërbyer CCP përfundon. ”
Ky karakterizim mashtrues i Kinës mund të shkaktojë reagime të tepërta dhe krahasime të rreme.
Evolucioni i Kinës nuk ka fshirë në asnjë mënyrë të gjitha dallimet midis modelit më liberal dhe perëndimor dhe atij statistikor kinez, dhe nuk parandalon konkurrencën midis tyre.
Por ndikimi ideologjik ka nisur qysh kur Deng Xiaoping filloi reformën dhe politikën e tij të hapjes në 1978.
Si çdo fuqi e madhe në rritje, Kina do të kërkojë të formojë peizazhin global sipas interesave të saj. Gjithashtu do të kërkojë favorizimin e grupeve të caktuara të popullsisë përtej kufijve të tij.
Kina krenohet se është e paimitueshme, dhe historia e saj e nënshtrimit në duart e fuqive të huaja perandorake e ka predispozuar atë të refuzojë ndërhyrjen e pakursyer në punët e brendshme të vendeve të tjera.
Në të vërtetë, Kina gjithashtu ndryshon thelbësisht nga Bashkimi Sovjetik në mungesën e një sferë ndikimi; Koreja e Veriut dhe Pakistani janë ndoshta aleatët e saj të vetëm aktualë.
Për më tepër, shikimi i rendit ndërkombëtar sot në terma bipolar nuk merr parasysh Bashkimin Evropian, i cili është një shtyllë në vete. Megjithëse BE-ja sigurisht nuk është një shtet sovran, dhe ka vuajtur vitet e fundit nga trazirat serioze të brendshme si Brexit, projekti Evropian ka bërë hapa domethënës që nga Lufta e Ftohtë, duke përfshirë krijimin e fundit të tregut të vetëm.
Sot, BE është blloku më i madh tregtar në botë dhe partneri më i lartë tregtar i 80 vendeve. Dhe përkundër të metave dhe mangësive të saj, BE-ja është një fener global i të drejtave të njeriut, privatësisë individuale, mirëqenies sociale dhe vetëdijes mjedisore.
Megjithëse shkencëtari politik Andrew Moravcsik ka një pikë kur ai e quan BE-në “superfuqi të padukshme”, ndikimi i saj në shumë çështje madhore dhe në shumë pjesë të botës është në të vërtetë shumë i dukshëm.
Prandaj BE nuk do të heqë dorë nga vetvetja se është “litar” në një luftë Sino-Amerikane, dhe do të mbetet e përqendruar në eksplorimin e sinergjive me të dy fuqitë.
Në ditët e sotme, për fat të mirë, lufta bërthamore duket të jetë një mundësi jashtëzakonisht e largët dhe ne nuk jemi në mes të një gare të armëve të Luftës së Ftohtë.
Shpenzimet ushtarake amerikane dhe kineze mbeten relativisht të qëndrueshme, dhe aftësitë ushtarake të Kinës – pavarësisht niveleve të larta të rritjes së PBB-së – ende janë të pakta në krahasim me Amerikën.
Sidoqoftë, gjërat mund të ndryshojnë.
Ndërkohë, megjithëse Kina ka qenë tradicionalisht retorikë e luftës së ftohtë, pesha e saj më e madhe ekonomike në krahasim me atë të Bashkimit Sovjetik mund ta bëjë atë të marrë një qëndrim tepër tjetër.
Por nuk është tepër vonë për të shpëtuar situatën. De-përshkallëzimi është padyshim në interesin afatgjatë të çdo vendi, jo vetëm për atë të SHBA dhe Kinës.
Një gjë është e qartë: një “luftë e ftohtë” Sino-Amerikane do të ishte një luftë zgjedhjeje, jo domosdoshmëri. Dhe çfarë zgjedhje e llahtarshme do të ishte.
Javier Solana, një ish-Përfaqësues i Lartë i BE-së për Punë të Jashtme dhe Politikë të Sigurisë, Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s dhe Ministër i Jashtëm i Spanjës, aktualisht është President i EsadeGeo – Qendra për Ekonomi Globale dhe Gjeopolitikë dhe Bashkëpunëtor në Institucionin Brookings.
Carscar Fernández është Studiues i Lartë në EsadeGeo – Qendra për Ekonomi Globale dhe Gjeopolitikë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është ende “Amerika e para”?
A e përballon Kina një luftë të ftohtë?
A mund të parandalohet Lufta e Ftohtë SHBA-Kinë?
