“Lufta e re e ftohtë” është bërë pothuajse një përshkrim i zakonshëm i rivalitetit aktual midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës.
Disa ngjashmëri ekzistojnë me të vërtetë me periudhën pas luftës botërore, kur Bashkimi Sovjetik ishte në kundërshtim me SH.B.A.
Ashtu siç, të themi, në 1950, ne jetojmë tani në një lloj sistemi bipolar. Për sa i përket fuqisë ekonomike, fuqisë ushtarake, ndikimit global dhe aftësisë, ky bipolarizëm është magjepsës dhe asimetrik: thjesht e thënë, SHBA është më e fuqishme dhe me ndikim se tjetra.
Më e rëndësishmja, të menduarit e tillë prodhon receta të politikave, siç është promovimi i një “kontrolli” agresiv të Kinës.
Ekzistojnë tre arsye të thjeshta pse rivaliteti midis Kinës dhe SHBA nuk është një luftë e re e ftohtë.
E para është se lufta e ftohtë ishte një përplasje ideologjike midis dy universalizmit: dy vizione të historisë dhe e procesit historik; dy modele të modernitetit.
Të dy Bashkimi Sovjetik dhe SHBA pretenduan se e zotëruan këtë proces.
Modelet kishin më shumë gjëra të përbashkëta që shumë ishin të gatshëm të pranonin.
E megjithatë, kjo polaritet ideologjik nxiti konkurrencën e luftës së ftohtë dhe si u përfaqësua para botës. Asgjë, fjalë për fjalë asgjë, në marrëdhëniet aktuale midis Kinës dhe SHBA-së nuk i ngjan kësaj antagonizmi ideologjik total dhe, në teori, i pakthyeshëm.
Së dyti, në luftën e ftohtë, gjeopolitika ndërthurur me ideologjinë.
Dy superfuqitë garuan në një shkallë botërore. Por shqetësimet e tyre ishin përqendruar kryesisht në Evropë, dhe në Gjermani në veçanti. Ishte një konflikt për Evropën. Ishte atje që Uashingtoni dhe Moska krijuan dy blloqe politike dhe ushtarake – Nato dhe Pakti i Varshavës – që pasqyruan disi njëri-tjetrin. Ishte në “kontinentin e vjetër” që u vendos dhe u institucionalizua ekuilibri bërthamor i terrorit – atë që Henry Kissinger do ta përshkruante si një “ndërvarësi për mbijetesë”. Dhe ishte në Evropë ku lufta e ftohtë përfundimisht u shkatërrua dhe u shemb.
Përsëri, asgjë në konkurencën aktuale midis Kinës dhe SHBA nuk i ngjan eurocentrizmit të luftës së ftohtë.
Arsyeja përfundimtare është për shkak të globalizmit dhe mënyrës sesi i kanë shndërruar ato marrëdhëniet ndërkombëtare bashkëkohore.
Ajo prodhoi paradoksin më të shquar (dhe, për shumë në SH.B.A., të patolerueshëm) të luftës së ftohtë: një formë e ndërvarësisë që lidhi të dy palët në një përqafim të pashmangshëm të vdekshëm.
Gjatë 50 viteve të kaluara ne kemi parë një proces të integrimit global që shpesh vendos marrëdhëniet Sino-Amerikane në qendër të saj: bashkëveprimi midis dy vendeve është bërë si produkt dhe një shtytës vendimtar i globalizmit.
Nëse e quajmë rivalitetin aktual dhe tensionet midis Kinës dhe SHBA-së një “luftë të ftohtë” të re, do të humbim vëmendjen e unitetit dhe specifikitetit historik të marrëdhënies së tyre.
Dhe na mungon mësimi, mbase i vetmi i vërtetë, që studimi i së kaluarës duhet të ofrojë: të shmangim përgjigje të tilla, të shikojmë kompleksitetin dhe, pa ndryshim, mprehtësinë politike të një çështje të caktuar.
Mario Del Pero është profesor i historisë ndërkombëtare në SciencesPo, Paris, i specializuar në historinë e luftës së ftohtë dhe marrëdhëniet e jashtme të SHBA.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Diplomacia: art i frenimit të pushtetit”
‘Prit dhe shiko’, strategjia e suksesshme e Kinës
‘Lufta’ SHBA-Kinë/ Rinisin bisedimet tregtare
