Nëse Vladimir Putin e bëri të qartë një gjë me kalimin e viteve, është se asnjë fuqi përveç Rusisë nuk lejohet të përzihet në punët e sigurisë në terrenin ish-sovjetik. Duket se Rexhep Tajip Erdogan nuk e mori mesazhin.
Duke rritur mbështetjen për Azerbajxhanin ndërsa përpiqet të fitojë përsëri territoret e humbura nga forcat armene në 1994, presidenti turk ka vënë në provë marrëdhëniet e tij me Rusinë.
Qasja e fuqishme e Erdogan ka shumë mbështetje në vend dhe mund të ketë zhbllokuar një ngërç që zgjati gati 30 vjet.
Putini ka kohë që ka bërë presion për një rend të ri multipolar botëror ku fuqitë rajonale do të ndiqnin interesat e tyre pa u ndikuar nga SHBA, por kjo nuk ishte ajo që ai kishte në mendje.
“Erdogan me të vërtetë po provon durimin e Putinit”, tha Alexander Dynkin, president i Institutit të Ekonomisë Botërore dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Akademisë Ruse të Shkencave, i cili gjithashtu këshillon Kremlinin. “Ai po e irriton Putinin gjithnjë e më shumë”.
Marrëdhënia ishte nën tension para se të fillonin luftimet rreth Nagorno-Karabakut më 27 shtator, pavarësisht perceptimeve në Perëndim se Turqia ka braktisur SHBA-në dhe aleatët e tjerë të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut për partneritetin me Moskën.
Rusia dhe Turqia kanë pasur ose këshilltarë ushtarakë, mercenarë ose trupa të vendosur në anët e kundërta të dy konflikteve të mëdha, në Siri dhe Libi.
Tani shqetësimi po rritet në Moskë se vijat e kuqe mund të kalohen në ish-Kaukazin Sovjetik, mes pretendimeve se Turqia ka dërguar militantë Sirianë për të ndihmuar Azerbajxhanin.
Numri i mosmarrëveshjeve për të dy udhëheqësit vjen vetëm në rritje.
Turqia së shpejti do të hapë një tubacion të ri që do të lejojë gazin Azer të konkurrojë drejtpërdrejt me Gazprom, gjigantin rus.
Duke folur në parlamentin turk në 1 tetor, Erdogan dënoi si “të papranueshme” thirrjen e Putinit për një armëpushim të menjëhershëm në Azerbajxhan, të cilën udhëheqësi rus e bëri në një deklaratë të përbashkët me Presidentin e SHBA Donald Trump dhe Presidentin Francez Emmanuel Macron.
Franca, Rusia dhe SHBA. janë bashkëkryetare të Organizatës për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në të ashtuquajturin Grupi Minsk i Evropës që synon zgjidhjen e mosmarrëveshjes Nagorno-Karabak.
Në fjalën e tij, Erdogan tha se Grupi i Minskut nuk ishte më i aftë për të arritur qëllimin. Ai gjithashtu tha se rikthimi i luftimeve, ishte pjesë e një krize më të gjerë që filloi me “pushtimin” e Krimesë. Forcat ruse aneksuan Krimesë në 2014, pjesë e një konflikti në Ukrainën lindore që ende po zhvillohet.
Të shtunën, udhëheqësit e Armenisë dhe Azerbajxhanit thanë se do të mendonin për një armëpushim, por vetëm me kushte që tjetri nuk ka gjasa të respektojë.
Enklava kryesisht etnike armene dhe shtatë rrethet përreth saj njihen nga Kombet e Bashkuara si territore të okupuara që, sipas specialistit të Kaukazit me qendër në Mbretërinë e Bashkuar Thomas De Waal, përbëjnë 13.6% të tokës së Azerbajxhanit.
Rusia dhe Franca, ndërkohë, thonë se Turqia ka dërguar militantë nga Siria për të luftuar për Azerbajxhanin, një veprim që mund të futë një element islamik në një konflikt që tashmë i vë Azerbajxhanët Myslimanë kundër Armenëve të Krishterë. Turqia dhe Azerbajxhani e kanë mohuar akuzën.
Observatori Sirian për të Drejtat e Njeriut, një grup me bazë në Mbretërinë e Bashkuar që monitoroi numrin e të vdekurve gjatë gjithë luftës në Siri, tha të shtunën se 36 luftëtarë Sirianë ishin vrarë në luftimet rreth Nagorno-Karabakut në 48 orët e mëparshme, duke e çuar totalin në 64. Grupi tha se Turqia kishte dërguar deri tani 1,200 luftëtarë Sirianë në Azerbajxhan.
“Nëse pjesëmarrja e drejtpërdrejtë e ushtrisë turke ose e militantëve nga Siria provohet, kjo do të jetë një vijë e kuqe,” tha Dynkin. “Ky nuk është lloji i multi-polaritetit që Putini donte.”
Turqia ka mbështetur prej kohësh Azerbajxhanin në konfliktin e Nago-Karabakut, por forca e ndërhyrjes së Erdoganit këtë herë është e paparë.
Ministri i Jashtëm Mevlut Çavusoglu ka thënë se vendi i tij do të bëjë më shumë nëse Azerbajxhani do të kërkojë. Stërvitjet e përbashkëta ushtarake turko-azerbajxhanase përfunduan në gusht.
Rusia vështirë se është tërhequr. Ajo ka një traktat sigurie me Armeninë dhe u ka shitur armëve të dy palëve.
Kremlini ka publikuar të paktën dy biseda midis Putin dhe kryeministrit armen Nikoll Pashinyan që nga 27 shtatori, megjithëse asnjë me Erdoganin ose Presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev.
Sipas një zyrtari të lartë në Ankara, larg nga tradhëtia e NATO-s për Moskën, Turqia mendon se është vetëm kundër presionit rus në rajon.
Qëllimi i Erdoganit në Azerbajxhan është që të margjinalizojë Grupin e Minskut dhe të sigurojë një vend në një tryezë të re negociatash ku do të përpunohej një zgjidhje përfundimtare e konfliktit Nagorno-Karabak, sipas Ulgen.
Kjo është e njëjta strategji që Erdogan ka përdorur në Libi, Siri dhe Mesdheun lindor. Por kjo gjithashtu përfshin rrezik, sepse Putini mund të sulmojë Turqinë në ndonjë prej këtyre vendeve, nëse ngjarjet në terren shkojnë përtej asaj që ai është i gatshëm të pranojë.
Problemi për Rusinë është se ndryshe nga konfliktet e tjera të ashtuquajtura të ngrira në hapësirën ish-Sovjetike, ajo nuk ka trupa në terren për të kontrolluar situatën dhe, ndryshe nga Turqia, po përpiqet të mbajë një marrëdhënie me të dy palët, sipas De Waal.
“Për sa kohë që ka ekuilibër, ata kanë fuqi, por nuk kanë mundësi të zgjedhin anët,” tha ai. “Kjo gjithmonë dukej pak si një strategji humbëse”.
Rusia gjithashtu mund të përmbahet për t’i dhënë një mësim qeverisë reformiste të Armenisë se “politikat anti-ruse mund të çojnë në ndalimin total të mbështetjes”, tha Arkady Dubnov, një analist në Moskë.
“Erdogan duhet të jetë i kujdesshëm që të mos kapërcejë kufijtë,” tha Dubnov. “Vendi i tij është një fuqi e madhe rajonale, por ai nuk duhet të harrojë se Rusia e konsideron veten aktorin dominues këtu.”
Përkthyer dhe përshtatur nga Bloomberg/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do ta zgjidhë takimi Rusi-Turqi çështjen e Idlibit?
A është Erdogan, kali i Trojës i Rusisë?
“Muaji i mjaltit” i Putinit dhe Erdoganit mbaroi!
